blaðið - 08.07.2006, Blaðsíða 23

blaöið LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 2006
VIDTAL I 23
fólki. Hvað er unnið með því að setja
fíkil á Litla-Hraun? Hver er hugs-
unin á bak við það önnur en að refsa
honum? Er nokkuð verið að hugsa
um það að þessi einstaklingur verði
hugsanlega verri maður við þetta?“
segir Njörður og bætir við að hinir
raunverulegu glæpamenn séu í raun
þeir sem hagnist á ógæfu fíklanna
með því að selja þeim eiturlyf.
Fótar sig ekki í samfélaginu
„Fíklarnir sem slíkir eru ekki glæpa-
menn heldur helsjúkt fólk sem í
raun ræður ekki gerðum sínum. Það
er búið að missa stjórn á sínu eigin
lífi og sjálfu sér og ræður ekki hvað
það gerir,“ segir Njörður og bendir
jafnframt á hversu erfitt geti reynst
óvirkum fíklum að fóta sig á ný í
samfélaginu eftir meðferð. „Hvað
blasir við fíkli þegar hann kemur úr
meðferð? Segjum sem svo að hann
hafi komist í kast við lögin og það
hafi frést. Hver vill þá ráða hann í
vinnu eða leigja honum húsnæði?
Jafnvel þó að það takist þá hefur
hann kannski ekki andlega og lík-
amlega burði til að játast undir þann
aga sem venjuleg vinna frá átta til
fimm krefst. Hann þarf líka að forð-
ast alla fyrri vini sína og er ekki bú-
inn að eignast nýja vini. Til að bæta
gráu ofan á svart á hann kannski
eftir að fara i afplánun. Á þessum
tíma finnst fíklinum oft að öllum sé
sama um hann. „Það er öllum sama
um mig. Til hvers er ég að þessu?
Þetta er vonlaust," hugsar hann
með sér. Á þessum tíma, tveimur til
sex mánuðum eftir meðferð, falla
flestir,“ segir Njörður.
Meðferðarstofnanir í Qársvelti
1 stað almennrar fangelsisvistar
telur Njörður að farsælla væri að
dæma fíkla til vistar á sérhæfðum,
lokuðum meðferðarstofnunum þar
sem þeir ættu meiri möguleika á
að ná sér á strik. „Erlendis er sums
staðar búið að setja upp langtíma-
stofnanir sem þetta fólk rekur í raun
og veru sjálft. Það þrífur, eldar mat-
inn og hefur einhver úrræði. Suður
á Italíu er til svona stofnun þar sem
fólk dvelur kannski í upp undir tvö
ár,“ segir Njörður sem er þó ekki
bjartsýnn á að slíkri stofnun verði
komið á laggirnar hér á landi enda
sé illa búið að þeim meðferðarstofn-
unum sem fyrir eru.
„Þessar stofnanir eru alltaf að
reyna að berjast fyrir sinni eigin
tilveru. Það er bókstaflega eins og
það sé verið að reyna að gera öllum
eins erfitt fyrir og hægt er við að
laga þetta ástand. Það þarf ekki að
lesa blöðin oft til að skilja að SÁÁ er
í sífelldu fjársvelti. Af hverju skyldi
það vera? I Kaliforníu hefur verið
sýnt fram á að sparnaður í heilbrigð-
iskerfinu við meðferðarstofnun er
sjöfaldur. Ef það eru settar hundrað
milljónir í meðferðarstofnun þá
sparast 700 milljónir annars staðar
í heilbrigðiskerfinu. Af hverju eru
þá þessar stofnanir látnar vera í fjár-
svelti hér á landi? Nú er svo komið
að SÁÁ fær styrki frá einkaaðilum
vegna þess að opinberir aðilar
styrkja þá ekki eins og ætti að vera,“
segir Njörður og bætir við að Islend-
ingar eigi næga peninga til að verja í
þennan málaflokk.
„Það er verið að tala um að það
þurfi að hægja á framkvæmdum
til að draga úr þenslu. Ríkið fékk 67
milljarða fyrir Simann. Myndi það
auka þenslu í þjóðfélaginu ef eitthvað
af þessum fjármunum yrðu notaðir
til að berjast gegn eiturlyfjum? Mig
minnir að einn stjórnmálaflokkur
hafi fyrir síðustu kosningar lofað því
að setja einn milljarð í það verkefni.
Ég hef ekki séð hann ennþá.“
Aðstandendur fíkla gleym-
ast í umræðunni
Njörður talar af sárri reynslu um
eiturlyfjabölið en sonur hans ánetj-
aðist ungur fíkniefnum. Hann
telur að hlutur aðstandenda fíkla
gleymist oft í umræðunni um
eiturlyfjavandann.
„Það hefur verið sagt að á bak við
hvern fíkil séu kannski fjórir til
fimm einstaklingar sem dragast
inn í þetta mál, sýkjast og þjást af
vanlíðan. Það getur líka komið til
alvarlegs heilsufarsástands, vinnu-
taps og jafnvel innlagna á heilbrigð-
isstofnanir. Þessi þáttur verður mjög
útundan í allri þessari umræðu. Það
er ekkert spaug að eiga barn sem
er eiturlyfjaneytandi. Ég tala nú
ekki um þegar það stendur yfir í
langan tíma með endurteknum von-
brigðum, endurteknum afbrotum
og meðferðartilraunum sem síðan
bregðast,“ segir Njörður.
Áfengisneysla undanfari
neyslu harðari efna
Þegar Njörður ræðir um vímuefna-
vandann undanskilur hann ekki
áfengi enda fari það illa með fleiri
en hörðu eiturlyfin.
„Alkóhólismi er skilgreindur sem
líkamlegur, andlegur og félagslegur
sjúkdómur. Fyrir þann sem fer í
hörð eiturlyf magnast þessi sjúk-
dómur og verður margfaldur. Éðli
hans er engu að síður svipað. Ég
held að ég opni aldrei blað án þess
að þar séu brotin lög um áfengisaug-
lýsingar. Þetta er bæði í sjónvarpi, út-
varpi og blöðum. Af hverju er þetta
látið viðgangast?"
Njörður bendir jafnframt á að
áfengisneysla sé yfirleitt undan-
fari eiturlyfjaneyslu, ekki síst hjá
unglingum.
„Þetta er náttúrlega tími sem fólk
á alls ekki að geta náð í áfengi en
það virðist vera að það sé jafnvel
auðveldara fyrir það að ná í eiturlyf
heldur en áfengi. Maður spyr sig
hvernig geti í raun staðið á því. Ef
það er svona auðvelt að ná í eiturlyf
af hverju er þá svona erfitt að finna
þá sem selja þau? Þetta finnst mér
ekki ganga upp.
Maður veit ekki til
hvers fiktið leiðir
Njörður segir að unglingar fikti við
eitt og annað og svo verði trúlega
alltaf. Það vita allir sem hafa verið
ungir.
„Auðvitað eru margir sem láta sér
nægja að fikta og svo verður ekkert
meira úr því. Vandinn er hins vegar
fólginn í því að þeir sem byrja að
fikta vita ekkert hvort þeir lenda í
þessum hópi sem fellur fljótt fyrir
þessu.
Það má skipta þeim sem fá sjúk-
dóminn alkóhólisma í tvo flokka. I
öðrum hópnum eru þeir sem ánetj-
ast áfengi strax en í hinum eru þeir
sem verða ekki alkóhólistar fyrr en
þeir eru orðnir miðaldra. Þá verður
líkaminn og maðurinn smám
saman háður þessu með meiri og
meiri notkun. Sumt af þessu unga
fólki ánetjast eiturlyfjunum mjög
fljótt og það er mjög mismunandi
hvernig þau virka. Það byrjar eng-
inn á sterkum efnum. Það byrjar
enginn unglingur á því að sprauta
sig í æð með amfetamíni, kókaíni
eða heróíni,“ segir Njörður.
Fundur með félagsmálaráðherra
Opnu bréfin sem Njörður birti í
Morgunblaðinu hafa vakið viðbrögð
almennings og segir Njörður að í
kjölfar þeirra hafi hann fengið fjöld-
ann allan af símtölum á hverjum
einasta degi. „Yfirleitt eru þau frá ör-
væntingarfullum foreldrum. Þó eru
á því tvær undantekningar. Dómari
hefur haft samband við mig og lýst
áhyggjum af þessu máli og sagst
vera mér sammála þvi að það þyrfti
að taka öðruvísi á málefnum fíkla
en gert er í dómskerfinu en til þess
þurfi meðal annars að breyta lögum.
Síðan fékk ég orðsendingu frá félags-
málaráðherra um að hann vildi fá að
hitta mig og ræða þessi mál. Ég fer
og hitti hann í næstu viku og ætla
að skilja eftir hjá honum minnis-
blað um þetta og ræða við hann. Við
sjáum hvort að hann vilji gera eitt-
hvað í þessu máli. Við skulum vona
að þetta hafi einhver áhrif til góðs
en til þess að taka á málinu þyrftu
fleiri ráðuneyti að koma að því,‘
segir Njörður P. Njarðvík að lokum.
einar.jonsson@bladid.net
99....................................................................
íKaliforníu hefur verið sýnt fram á að sparnaður í heilbrigðiskerfinu við
meðferðarstofnun er sjöfaldur. Efþað eru settar hundrað milljónirí með-
ferðarstofnun þá sparast 700 milljónir annars staðar í heilbrigðiskerfinu.
Afhverju eru þá þessar stofnanir látnar vera í fjársvelti hér á landi?
Valdar vörur
á miklu lægra verði - aðeins í nokkra daga!
20%, 25%, 30% og 40% verðhrun af vöidum reiðhjólum
20%, 30%, 40% og 50% verðhrun völdum af golfsettum
30%, 40% og 50% verðhrun af völdum golfpokum
20%, 30% og 40% verðhrun völdum tegundum af golfskóm
30% verðhrun af völdum golffatnaði
20%, 25% og 30% verðhrun af völdum tegundum af línuskautum
20% verðhrun af völdum flíspeysum
- taktu mark á sérfræðingum
/H4RKIÐ
www.markid.is • Sími: 553 5320 • Ármúla 40
kk>