blaðið - 16.02.2007, Blaðsíða 25

blaðið
FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2007 25
sinnað fólk erlendis,“ segir Edda.
Að sögn Eddu hefur margt breyst
í þessum efnum á undanförnum
árum. Landslagið nú er allt annað
en þegar hún byrjaði fyrir n árum
og áhugi á íslenskri myndlist bæði
austanhafs og vestan.
„Við höfum selt nokkuð jafnt í
Evrópu og Bandaríkjunum. Við
erum ekki farin að selja neitt til
Asíulanda þar sem við höfum ekki
enn komið okkur upp samböndum.
Vannýttir möguleikar eru auðvitað
margir en það er mjög kostnaðar-
samt að komast inn á nýjan markað.
Ég gæti trúað að bæði í Danmörku
og Bretlandi væru möguleikar
fyrir okkur sem enn eru lítið nýttir
fyrir utan hina stóru Asíu sem er
óplægður akur,“ segir hún.
Að sögn Eddu er það helst kostn-
aðurinn sem kemur í veg fyrir að
þeir möguleikar séu nýttir. „Það
er aðallega skortur á fé til að leggja
undir í upphafi sem stendur í
veginum. Kostnaður við listkaup-
stefnur, sýningarhald og kynningar
er svo gífurlegur,“ segir Edda.
Skilningsleysi ráðamanna
Ekki gera allir sér grein fyrir
þeim möguleikum sem íslenskir
myndlistarmenn eiga erlendis og á
það jafnt við um ráðamenn þjóðar-
innar og almenning.
„Ég held að almennt átti menn sig
ekki á snilli manna af sömu kyn-
slóð og þeir eru sjálfir. Ráðamenn
hafa ekki enn þá tekið ástfóstri við
samtímann i myndlistinni. Þeir eru
meira í popptónlistinni og íþrótt-
unum,“ segir Edda sem telur að
aukinn stuðningur og skilningur
á íslenskri samtímalist gæti skipt
miklu máli.
„Það kostar bæði tíma og oft
mikla peninga að búa til listaverk
og koma þeim á framfæri. Það er al-
veg ljóst að við ættum einn til þrjá
heimsþekkta myndlistarmenn ef
þeir hefðu haft meiri stuðning og
skilning í eigin landi á því hvað
þeir væru að gera,“ segir hún og
tekur dæmi af Kristjáni Guðmunds-
syni og Ivari Valgarðssyni.
„Kristján Guðmundsson væri
heimsfrægur ef hann byggi annars
staðar en á íslandi. Fólk sem hittir
okkur úti skilur ekki af hverju
þessir menn eru ekki þekkt alþjóð-
leg nöfn,“ segir hún.
En mættu þá stjórnvöld hugs-
anlega gera meira til að styðja
við bakið á „útrás“ íslenskra
myndlistarmanna?
„Menn verða að skilja það að út-
rás í myndlist fer næstum eingöngu
í gegnum gallerí og það sem ríkið
gæti gert, eins og gert er i mörgum
löndum, er að borga fyrir sýningar-
plássið og flutninginn á verkunum
því við stöndum engan veginn jafn-
fætis nágrannaþjóðum okkar þar
sem þau gallerí sem komast inn á
helstu kaupstefnurnar fá greiddan
kostnaðinn.
Okkar staða er líka alltaf verri
að því leyti að við þurfum alltaf að
nota flugvélar. Margir geta bara
keyrt og flutt sjálfir listaverkin í
bílum þannig að í flestum tilfellum
kostar þessi þátttaka okkur miklu
meira en aðra,“ segir hún.
Nokkrir íslenskir myndlistar-
menn hafa í gegnum tíðina náð að
hasla sér völl erlendis og eru Erró
og Ólafur Elíasson líklega þeirra
þekktastir. Einnig mætti nefna
listamenn á borð við bræðurna
Sigurð og Kristján Guðmundssyni,
Hrein Friðfinnsson og Hrafnkel
Sigurðsson en allir eru þeir samn-
ingsbundnir Galleríi i8. „Það er auð-
vitað oftast hvetjandi og yfirleitt
gott að vita að héðan geti komið
þekktir listamenn," segir Edda
þegar hún er spurð hvort það skipti
máli fyrir unga íslenska myndlist-
armenn að hafa slíkar fyrirmyndir.
Persónuleg tengsl mikilvæg
Skyldu þeir myndlistarmenn
sem mestum árangri hafa náð er-
lendis eiga eitthvað sameiginlegt
að mati Eddu?
„Flestallir hafa þeir menntað sig
og búið erlendis um eitthvert skeið.
Þeir hafa einbeittan vilja og öguð
vinnubrögð, skýra sýn, listrænt inn-
sæi og hæfileika,“ segir hún. Margir
íslenskir myndlistarmenn hafa sótt
menntun sína til útlanda, einkum
til Bandaríkjanna og Evrópu og hafa
því viðað að sér áhrifum úr ólikum
áttum auk þess að mynda tengsl við
erlenda kollega sína.
„Það skiptir auðvitað gifurlega
miklu máli að fara í framhaldsnám er-
lendis og kynnast listheimi annarra
þjóða. Annars gerist flest í gegnum
persónuleg tengsl í listum svo menn
verða að vera þar sem eitthvað er
að gerast," segir Edda. Þegar hún er
spurð hvort yngri kynslóð islenskra
myndlistarmanna sé hugsanlega
ófeimnari við að koma sér á framfæri
erlendis en þeir sem eldri eru segir
hún að það sé engin spurning.
„Það eru annars oftast galleríin
sem eru umboðsmenn þeirra sem
koma þeim áfram,“ segir hún.
Staða samtímalistar hér á landi
hefur batnað til muna á undan-
förnum árum að mati Eddu. „Þó
erum við töluvert á eftir tímanum
enda búum við ekki í stórborg þar
sem menn eru aldir upp með heims-
listina nánast á hverju götuhorni.
Enn þá er stór hluti íslendinga sem
stendur í þeirri meiningu að mynd-
list sé bara málverk," segir hún.
Hlutverk skóla og fjölmiðla
Ýmsir hafa í gegnum tíðina
fjallað um vanþekkingu almenn-
ings hér á landi á íslenskri sam-
tímalist og myndlist yfirhöfuð.
Stundum er jafnvel talað um að
gjá hafi myndast milli fólksins
og listarinnar. Með hvaða hætti
mætti glæða áhuga almennings á
samtímalist og kynna hana? Þyrfti
hugsanlega að efla fræðslu um sjón-
listir og listasögu í skólum?
„Það ætti að vera fastur þáttur í
skólum landsins að fara ferðir með
börn á söfn. Og ekki bara söfnin
hér heldur söfnin í heimsborg-
unum London, París eða New York.
Annars kemur þetta eins og margt
annað af sjálfu sér þegar fólk sér
að myndlist kostar peninga og
getur hækkað í verði. Þá gæti
komið að því að Islendingar færu
að sækjast eftir að vita meira og
mennta sig betur á þessu sviði þó
ekki væri til annars en að kunna
að kaupa myndlist sem hækkar í
verði,“ segir Edda.
Umræða um myndlist eins og
aðrar listgreinar fer öðrum þræði
fram í fjölmiðlum og gegna þeir
því mikilvægu hlutverki við að
koma henni á framfæri. Eddu
finnst umræða um myndlist í
fjölmiðlum hér á landi vera afar
misjöfn.
„Sá fjölmiðill sem væri hvað best
til þess fallinn að fræða, kenna
og kynna myndlist hefur staðið
sig síst af öllum fjölmiðlum. Þá
meina ég sjónvarpið sem hefur því
miður brugðist allverulega og það
er eiginlega undarlegt að útvarpið
er sá fjölmiðill sem hefur sinnt
þessum menningarþætti langbest
og þá á ég við Víðsjá og fleiri þætti.
Dagblöðin hafa sýnt mikla meðal-
mennsku og jafnað allt út. Amatö-
rismi og alvörumyndlist fá oft jafn-
mikið pláss á síðum þeirra,“ segir
Edda Jónsdóttir að lokum.
einar.jonsson@bladid.net