Bændablaðið - 05.07.2005, Qupperneq 30

30 Þriðjudagur 5. júlí 2005
Hrafnkell Karlsson, fulltrúi
Bændasamtakanna í refanefnd,
reynir að krafsa í bakkann í
Bændablaðinu 22. mars. Ber að
virða þá sjálfsbjargarviðleitni,
enda ekki í verkahring okkar
hjóna að sinna blaðafulltrúa-
störfum fyrir hann eða nefnd-
armeirihlutann.
Manni af ætt Björns Eysteins-
sonar og náfrænda Hannesar
Hólmsteins ætti að vera treyst-
andi til þess sjálfum. Og þó að
málsvörnin sé í hefðbundnum stíl
rökþrotapenna sem reyna eftir á
að finna sér hálmstrá til að grípa í
og sakbitin persóna blasi hvar-
vetna við lesendum, teljum við að
vel athuguðu máli þörf á að auka
hér dálitlu við.
„Skæður vágestur“
Hrafnkell, hér eftir H.K., segist
„síst hafa átt von á því úr þessari
átt“ að fá ákúrur fyrir störf sín í
refanefnd. Samt segir hann orð-
rétt í grein sinni „að hún (þ.e. tóf-
an) sé skæður vágestur á fleiri
stöðum“ (en á Vestfjörðum).
Hann bregst þarna fyrrv. um-
hverfisráðherra sem ætlaðist til,
samkvæmt erindisbréfi, að tekið
yrði á Hornstrandarefnum m.a.
vegna áeggjan Jónasar í Æðey og
okkar fleiri hér vestra.
H.K. „sótti það fast „sam-
kvæmt samhljóða framburði
meðnefndarmanna, að aflétta
friðun á umræddum vágesti í eig-
in nágrenni Herdísarvíkur, ásamt
tveimur öðrum smásvæðum með
alls 3-4 setnum grenjum, meðan
hann telur okkur Vestfirðingum
ekki of gott að taka við fjölgun af
45-48 setnum Hornstrandagrenj-
um. Að þessu gerðu er hann svo
veruleikafirrtur að búast við
heillaskeytum, jafnvel blóma-
körfum, héðan að vestan líklega
ekki síst frá Bolvíkingum þar sem
tófa er nú að bíta lömb inni á tún-
um.
Á fyrstu öldum Íslandsbyggð-
ar var sá manndómur með þjóð-
inni að það var í lögum að hver
fullorðinn karlmaður skyldi farga
minnst einum melrakka árlega, en
gjalda annars sekt til samfélagins.
H.K. auglýsir sig sem grenja-
skyttu og birtir mynd í þá veru.
„Faðir fyrirgef þeim, því þeir vita
ekki hvað þeir gera“ eru fræg
náðunarorð hins yngra þeirra
himnafeðga. H.K. hlotnast ekki
sú fyrirgefning lesenda, því hann
veit nákvæmlega hverju skolli
fær áorkað, hefur vafalaust séð
lifandi kindur, bruddar upp að
augum eftir dýrbít, lambahræ á
grenjum, æðurina forða sér til út-
eyja, kríuvarpi aleytt af grentófu
á fáum nóttum, rjúpu tínda upp úr
snjóbælum sínum að næturlagi og
veit öðrum betur um þann toll
sem rebbi tekur af eggjum og
ungum nytja- og mófugla.
H.K. „gleymir“ að upplýsa
hvaða „staðkunnugir heima-
menn“ fóðruðu hann á viðhorfum
sem öll lúta að óbreyttri refafrið-
un eins og segir í bréfi hans til
B.Í., en þarna er hann ber að
ósannindum eins og áður er fram
komið.
H.K. bullar enn um „að stuðn-
ingur almennings við refaveiðar
fari minnkandi“ og talar um fjár-
lög í því sambandi. Engar skoð-
anakannanir styðja þessar full-
yrðingar, en þær liggja hins vegar
fyrir að um 2/3 þjóðarinnar
hvorki virða né treysta alþingi
eða þingmönnum eða er ríkis-
stjórn samstíga, svo sem í kvóta-
málum, Íraksstríði, fjölmiðlalög-
um, eftirlaunamáli eða símasölu.
Og H.K. nefnir þarna snöru í
hengds manns húsi, því hverjum
hefði átt að standa það nær en
varaformanni og ritara hans eigin
flokks, Guðna Ágústssyni land-
búnaðarráðherra og Siv Friðleifs-
dóttur, fyrrv. umhverfisráðherra,
að sjá til þess að framlag ríkisins
til refaveiða væri ekki skorið svo
niður sem raun ber vitni.
Að sama brunni ber þegar
H.K. tekur undir álit okkar á
embættisfærslu veiðistjóra en
„rangt sé að kenna honum einum
um ástandið“ aumingjaskapur
stjórnmálamanna gagnvart hinum
„skæða vágesti“ eiga þarna einn-
ig hlut að máli.
Seta veiðistjóra í refanefnd
var hneyksli, vanhæfnin er svo
augljós, það hefði allt eins mátt
kalla rebba sjálfan að borðinu.
Embættið var eyðilagt þegar líf-
fræðimenntun var áskilin til starf-
ans. Við styðjum hugmyndir Jón-
asar í Æðey um að leggja veiði-
stjóraembættið niður í núverandi
mynd.
H.K. endar grein sína á að í
svona hópvinnu sem í refanefnd
verði að velja og hafna, hefði
hann einn ráðið myndu niðurstöð-
urnar aðrar. En það er ekki að sjá
að hann hafi náð neinu fram
(nema Herdísarvík) með því að
hlaupast frá sannfæringu sinni.
Því má enda þennan kafla
með orðum Guðmundar Böðvars-
sonar, skálds á Kirkjubóli, sem
þveröfugt við H.K. brá jafnan
ljóma yfir stétt sína.
Jú, þú átt þér eitt svar: þar sem orustur
heyjast
til úrslita, þar eða hér,
þá velta þau lítið á vesaling einum.
-Og þó velta þau alltaf á þér.
Þú er hamingjulaus ef þú hættir ei neinu
þá mun hugleysið verða þín gröf,
og þá tapast þér framtíð og tilveruréttur,
þá tapast þér lönd þín og höf.
„Tilfinningahiti“
H.K. segir okkur skrifa af mikl-
um „tilfinninghita“ í þessu máli.
Alveg rétt, við erum bæði reið og
hneyksluð yfir því hvað H.K. og
BÍ leggjast hér lágt.
Geðleysi og doði eru ekki
persónuprýði og hin margrómaða
færni bændafólks að rífast heima
í sínu eldhúsi þegar á því er
traðkað, en þegja ella, er ekki
okkar stíll. Við höfum verið að
rækta upp fjárstofn sem ekki á sér
sinn líka hérlendis, sökum eðlis-
vænleika, mjólkurlagni og vaxt-
arhraða.
Þetta eru stór orð en skulu nú
rökstudd með tölfræði og m.a.
þess vegna höfum við beðið með
andsvör þar til vorvigt lá fyrir.
Frá 1988 hefur þetta bú lang-
flest haust verið afurðahæst á
landsvísu, stundum með yfirburð-
um og aldrei dalað teljandi frá
toppsæti. Í viðtali í Frey 1997
sagði undirritaður frá þeim ásetn-
ingi okkar að komast yfir 40 kg
kjöts eftir vetrarfóðraða á, ekki
síðar en aldamótaárið. Þessi um-
mæli þóttu af mörgum bera vott
um óvenjulegt mont eða óraunsæi
- nema hvort tveggja væri, en
annað hefur komið á daginn.
A.m.k. þrisvar hefur kjöt-
magn hér eftir vetrarfóðraða á
farið hærra en önnur bú geta
hrósað sér af. 1997 í 38,9 kg.,
2000 í 39,5 kg. Og nú í haust í
38,9 kg. Þrátt fyrir dýrbítsvan-
höld.
Nú er þess að geta að kjöt-
matsreglur hafa breyst verulega
síðan 1997 með auknum afskurði
og fitusogi, sérstaklega þó síð-
ustu þrú haust. Þannig hefur 40
kg þröskuldurinn hækkað veru-
lega frá því sem áður var.
Samkvæmt samtali við Stein-
björn Tryggvason, sláturhússtjóra
á Hvammstanga, nam sú rýrnun
4-500 g á hvern meðaldilks-
skrokk í því húsi og hlutfallslega
meira á vænna fé. Undarlega
hljótt hefur verið um þessa miklu
kjaraskerðingu okkar fjárbænda
og staðreyndir á fárra vitorði.
En þetta þýðir að árið 2000
höfum við sennilega vegið salt á
gamla 40 kg þröskuldinum en
flogið léttilega yfir hann í haust
með okkar 20,85 kg meðalvigt.
En áfram með tölfræðina. Tvær
þrílembur sem báru um miðjan
maí í fyrra, gengu með öll lömbin
og komu af fjalli um miðjan sept-
ember, skiluðu á fæti 152 og 151
kg. 5 gimbrar voru settar á, hrút-
lambi slátrað 23,4 kg. U 3+. Kjöt-
prósenta hér var hjá ánum 44,2%
svo kjöt eftir þessar ær hefur farið
vel yfir 60 kg. Vöðvi í haust var
8.71, fita 8.54 og er erfið vegna
landgæða og mjólkurlægni. Kjöt
eftir gemling 19,2 kg.
Vorvigt nú: Þyngsta ær 121
kg. Meðaltal 95,1 kg. Tvævetlur:
þyngst 103 kg. Meðaltal 88.0 kg.
Gemlingar: þyngst 83 kg. Meðal-
tal 68,6 kg.
Hvorki ær né tvævetlur fengu
fóðurbæti nema lítilsháttar fengi-
eldi. Auðveldlega hefði mátt
koma vorþunga ánna og tvævetla
yfir 100 kg að meðaltali með fóð-
urbætisgjöf. Sýnishorn af fæðing-
arþunga - þurrvigt: Lambadrottn-
ingar, tvævetlutvílembingar hvor
um sig 5 kg (fullvaxinn refa-
steggur er svipað þungur). Þrí-
lembingar, 2 gimbrar og hrútur
tæp 13 kg. Einlembingur 6.250
gr.
Fæðingarþungi er eitt af lykil-
atriðum í afurðum, en ekki skyldu
sauðfjárbændur reyna að leika
þetta eftir nema vera með kollótt-
an stofn og örugga fæðingarhjálp.
Nú er þess að geta að hér hef-
ur fyrst og fremst verið horft til
frjósemi og vænleika í líflamba-
vali en lítið horft til gerðar og að
hún skuli þó vera þessi sem áður
er fram komið og 0 flokkur nán-
ast úr sögunni, bendir til að við
þessar kjöraðstæður geti ekki
bara sama búið verið með mestan
meðalþunga og kjöt eftir vetrar-
fóðraða á, heldur einnig besta
gerð. Að því stefnum við á næstu
5 árum ásamt því að fara yfir hinn
nýhækkaða 40 kg þröskuld. Og
þá komum við aftur að þeim
steinum sem nú er verið að leggja
í götu okkar.
Það er þyngra en tárum taki
að þessi heimsmetahjörð þurfi að
sæta því um ókomin ár að ganga á
afrétti undirlögðum af ríkisvernd-
uðum vargi með velþóknunar-
stimpil Bændasamtakanna á
hverri vígtönn.
Hlutur BÍ
H.K. hælir sér af því að meirihluti
búnaðarþings hafi ekki orðið við
„kalli eða áskorun“ okkar. Þó við
höfum yfirleitt tröllatrú á skyn-
semi og réttsýni hvarflaði raunar
aldrei að okkur önnur niðurstaða.
H.K. er fyrrverandi stjórnarmað-
ur B.Í., trúnaðarmaður hennar í
refanefnd og af réttu pólitísku
sauðahúsi. Slíkri „mublu“ er ekki
skákað út í horn eða sett á ára-
mótabrennu fyrr en í fulla hnef-
ana.
En er það ekki undarlegt hjá
B.Í. að velja gulrófnabónda aust-
ur í Ölfusi til nefndarsetu þar sem
sérstaklega er áskilið að taka
vestfirskt vandamál til meðferð-
ar? Var engum treystandi nær
vettvangi?
Rétt er í þessu sambandi að
minna á að nú er áratugur síðan
Búnaðarþingsfulltrúar m.a. norð-
austan- og austanlands annars
vegar og sunnan- og suðvestan-
lands hins vegar kræktu saman
höndum um Ódáðahraun til að
útiloka áhrif bænda frá Snæfells-
nesfjallgarði vestur og norður að
Tröllaskaga í stjórn Bændasam-
takanna.
Girðum skolla af
Ekki tjóir okkur Vestfirðingum
að gráta Bændasamtökin heldur
safna liði.
Fyrir miðja síðustu öld voru
reistar girðingar svo hundruðum
kílómetra skipti um óbyggðir
jafnt sem byggðir til að hindra út-
breiðslu sauðfjársjúkdóma.
Venjuleg bóndabýli státa flest af
tún- og hagagirðingum sem mæl-
ast jafnvel í tugum kílómetra og
þurfa einnig að halda þeim við. Á
mörkum Hornstrandafriðlands er
Skorarheiði sem raunar er lágur
háls í tæplega 200 m hæð á
gönguleið og 7-8 km frá fjöru í
Hrafnsfirði á fjörukamb í Furu-
firði. Þetta er afar auðvelt girð-
ingarland og ef leitað væri snjó-
léttustu girðingarlínu er ekki
vafamál að loka mætti Horn-
strandarefinn algerlega inni í öll-
um venjulegum árum. Í hörðum
og snjóþungum vetrum getur
girðing auðvitað fennt í kaf eða
sligast í bleytuhríðum. Einnig
getur Hrafnsfjarðarbotn lagt út
undir Skipeyri og refur sloppið
þannig og auðvitað í hafísárum.
Viður í griðngarstaura liggur
á fjörum í Furufirði og þessari
hugmynd hefur verið komið á
framfæri við eigendur jarðarinnar
og er ekki að svo stöddu ástæða
til annars en ætla að þeir séu
henni hlynntir. Allir staðkunnugir
aðilar sem þetta hefur verið borið
undir hafa tekið hugmyndinni
vel. Gegnir furðu að meirihluti
refanefndar svo vinsamlegur sem
hann var „Skollaskagarefnum“
skyldi ekki benda á þessa lausn,
úr því ekki mátti loka uppsprett-
unni sjálfri.
Úr því að rebbi hvort sem er
hefur aleytt fuglalífi í friðlandi
sínu geta refavinir og við hinir
sem hagsmuna hafa að gæta að
vargurinn sleppi ekki eða sem
minnst út, sameinast um þessa
lausn. Samkomulag við landeig-
endur þarf auðvitað að koma til
svo og síðan gerð girðingar, um
refanet eða rafmagn, staðsetning
og fjármögnun eru úrlausnarefni
sem við heimamenn þurfum að fá
botn í. En orð eru til alls fyrst og í
sumar er ætlun okkar hjóna að
fara norður í „friðlandið“ og vel
gæti verið að við bæðum Bænda-
blaðið fyrir fróðleik og myndir
frá slíkri ferð.
Indriði Aðalsteinsson
Kristbjörg Lóa Árnadóttir,
Skjaldfönn
Girðum Horn-
strandarefinn inni
Björn Gunnlaugsson, Ásdís Helga Bjarnadóttir
og Sveinn Aðalsteinsson
Um miðjan júní s.l. stóðu Samtök norrænna bús-
vísindamanna (NJF) fyrir ráðstefnu um lífrænan
landbúnað undir yfirskriftinni: „Lífrænn landbúnað-
ur á nýrri öld - staða og framtíðarmöguleikar“. Ráð-
stefnan var skipulögð í samstarfi við Sænska land-
búnaðarháskólann og haldin í Alnarp á Skáni. Vís-
indamenn og ráðunautar frá fimm Norðurlöndum og
öllum þremur Eystrasaltslöndunum sóttu ráðstefnuna
auk gesta frá fleiri löndum. Alls voru þátttakendur á
ráðstefnunni um 140 og var góð þátttaka frá Eystra-
saltslöndunum ánægjuleg, sem vekur vonir um öfl-
ugri samvinnu við þessi lönd í framtíðinni á sviði líf-
ræns landbúnaðar. Á ráðstefnunni voru flutt 59 er-
indi, um 40 veggspjöld kynnt og boðið upp á vett-
vangsferðir.
Í erindum sem flutt voru á ráðstefnunni var kom-
ið víða við og af helstu viðfangsefnum sem fjallað
var um má nefna: fjárhagslega afkomu bænda, gæði
og hollustu afurða, hringrás næringarefna, einkum
með nýtingu niturs í huga, aðbúnað dýra, varnir gegn
plöntuskaðvöldum og líffræðilegan fjölbreytileika í
ræktun og umhverfi býlanna. Fram kom að markað-
ur fyrir lífrænar vörur hefur vaxið á undanförnum ár-
um á heimsvísu. Matvæli framleidd með lífrænum
aðferðum innihalda að öllu jöfnu meira af hollustu-
efnum og efnum sem verja plöntur gegn skaðvöld-
um. Einnig voru kynntar rannsóknir sem benda til
að búpeningur velji í mörgum tilfellum lífrænt rækt-
að fóður fram yfir hefðbundið, auk þess sem lífrænt
ræktað fóður eykur frjósemi gripanna.
Fram kom á ráðstefnunni að lífrænn landbúnaður
hefur mikilvægu hlutverki að gegna í þróunarlöndum
og gæti orðið liður í því að auka matvælaöryggi
þessara landa. Lífrænir framleiðsluhætti kunna einn-
ig að stuðla að aukni félagslegu réttlæti í þessum
löndum ef bændum er tryggt sanngjarnt verð fyrir af-
urðir sýnar.
Á ráðstefnunni kynnti Ásdís Helga Bjarndóttir
upplýsingar um stöðu lífræns landbúnaðar á Íslandi,
en nú munu vera um 44 býli hér á landi sem stunda
vottaða lífræna framleiðslu. Meðfylgjandi súlurit
sýnir hvernig þessi býli skiptast eftir framleiðslu-
greinum. Björn Gunnlaugsson flutti erindi um líf-
ræna áburðargjafa við ylræktun á grænmeti þar sem
m.a. er notaður sveppamassi, fiskmjöl og fiskmelta.
Hægt er að nálgast greinar sem fylgdu erindum og
veggspjöldum á ráðstefnunni á slóðinni: www.nors-
ok.no/njf.html.
Ráðstefna um lífrænan landbúnað á vegum NJF
Vottuð lífræn framleiðsla
14
10
7
6
5
4
4
3
2
2
0 5 10 15
Grænmeti
Sauðfé
Trjáplöntur
Nautgripir
Garðblóm
Fjöldi býla