Bændablaðið - 28.01.2009, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | miðvikudagur 28. janúar 2009
Gríðarlegur samdráttur hefur
orðið í sölu á landbúnaðartækj-
um í efnahagskreppunni sem
riðið hefur yfir landið. Vélasalar
bera sig misvel yfir ástandinu en
eru flestir sammála um að veru-
legar breytingar verði að koma
til í rekstrarumhverfi fyrirtækj-
anna á næstu vikum eða mán-
uðum ef þau eigi að geta staðið
í lappirnar. Eitthvað er um að
bændur séu farnir að losa sig við
tæki til að bæta fjárhagsstöðu
sína en þó segja viðmælendur
blaðsins að það sé ekki mjög
algengt. Vélasalarnir sem við var
rætt lýstu ástandinu á svipaðan
hátt, bændur og fyrirtækin biðu
átekta eftir því sem verða vildi.
Almennt greiðsluþrot í landinu að
óbreyttu
Eyjólfur Pétur Pálmason hjá Vél-
fangi segir að þar á bæ reyni menn
að bera sig mannalega.
„Því er samt ekki að neita að
þetta hefur haft gríðarleg áhrif á
rekstur allra fyrirtækja. Það eru
engir peningar í umferð og allar
lánalínur lokaðar í bönkunum, bæði
hjá viðskiptavinum og fyrirtækjun-
um. Maður hefur auðvitað áhyggjur
af þessu ástandi ef því fer ekki að
linna.“
Fyrirtæki hafa að undanförnu
verið að ganga á birgðir og útistand-
andi skuldir til að fjármagna daglegan
rekstur. Eyjólfur telur að nú sé staðan
sú að menn séu að verða búnir með
birgðir og búið sé að innheimta það
sem hægt er að innheimta af skuld-
um. „Þetta þýðir bara það að ef hlut-
irnir fara ekki að breytast þá verður
almennt greiðsluþrot í landinu innan
nokkurra mánaða. Menn hafa ekki
verið að borga niður skuldir heldur
hafa þeir verið að hafa fyrir rekstr-
arkostnaði.“
Yfirbyggingin hjá Vélfangi er
ekki mikil sem gerir það að verk-
um að þeim er þrengri stakkur snið-
inn en mörgum öðrum fyrirtækjum
í hagræðingu. Á móti kemur að
rekstur fyrirtækisins hefur verið
byggður upp á færra starfsfólki en
víða annars staðar og segir Eyjólfur
að nú ríði á að standa í lappirnar.
„Það kemur berlega í ljós núna að
við höfum veðjað á réttan hest í því
að hafa fátt en gott starfsfólk.“
Eyjólfur segir að Vélfang, eins
og önnur fyrirtæki verði ekki rekin
lengi með tapi. „Ég hef alltaf sagt
að við verðum að sjá hjólin fara að
snúast eitthvað innan þriggja mán-
aða. Við verðum að geta séð fram á
að reksturinn standi undir afborgun-
um næstu árin. Við erum þó það vel
staddir að við erum ekki með nein
langtímalán eða erlend myntlán.“
Eyjólfur segist þrátt fyrir allt
vera jákvæður á stöðu bænda enda
séu mikil tækifæri fyrir innlenda
búvöruframleiðslu. „Mér finnst
að bændur verði að sækja fram og
kynna sína vöru. Forysta bænda
verður að taka sig á núna því að
íslensk framleiðsla heldur pening-
unum inni í landinu. Ég hef því
miður ekki séð nægjanlega umfjöll-
un um það, til dæmis á síðum
Bændablaðsins. Nú er tækifæri
til að sækja fram og benda á mik-
ilvægi íslensks landbúnaðar. Við
verðum allir að sækja fram og ég
sakna þess að sjá bændur ekki
meira í umræðunni.“
Aldrei upplifað annað eins á
þrjátíu árum
Hjá Vélaveri hófu menn að hag-
ræða í rekstri þegar á vordögum
síðasta árs. Magnús Ingþórsson
framkvæmdastjóri segir að fyr-
irtækið hafi lent í gríðarlegu geng-
istapi og sömuleiðis hafi orðið
mikil samdráttur á markaði. „Staða
okkar og annarra fyrirtækja í þess-
um geira er bara mjög erfið. Í
fyrsta lagi varð hrun á genginu, í
öðru lagi varð hrun í eftirspurn og
í þriðja lagi eru vextir á innlendum
markaði með þeim hætti að það er
enginn atvinnurekstur sem stendur
undir slíku til langframa.“
Magnús hefur verið í þessum
geira í um þrjátíu ár og hann segist
aldrei hafa upplifað neitt þessu líkt.
„Vélamarkaður stefnir í að verða
minni en menn hafa nokkurn tíma
séð. Við höfum ekki dregið úr þjón-
ustu hjá okkur en ég veit að svo
er ekki um sum önnur fyrirtæki á
þessum markaði. Það er ekki ólík-
legt að erlendir lánadrottnar fari að
ganga að þeim fyrirtækjum.“
Magnús segir að búið sé að
fækka starfsfólki um á milli 40
til 50 prósent frá því fyrra vor.
„Samdráttur á þessum markaði
hefur hins vegar orðið meiri en sú
rekstrar hagræðing hefur skilað. Ég
get ekki fullyrt um hversu mikill
samdráttur hefur orðið hjá fyrirtæk-
inu. Við erum í blönduðum rekstri
hér og það má segja að minnstur
samdráttur hafi orðið í þeim þáttum
sem snúa að landbúnaðargeiranum.
Hann hefur orðið mun meiri í
verktakageiranum og sjávarútvegs-
geiranum. Eins og gegnið og vext-
irnir eru í dag má það vera arðbær
atvinnurekstur sem á að ganga við
þau skilyrði sem við höfum búið
við undanfarna mánuði.“
Magnús segir allan rekstur í dag
vera í mikilli óvissu. „Ég hygg að
nánast öll fyrirtæki í þessum geira
séu komin með neikvæða eiginfjár-
stöðu. Ef að aðgegni að fjármagni
lagast ekki og við sjáum ekki að
gegnið styrkist hér verulega á næstu
vikum og mánuðum þá sjáum við
fá eða engin fyrirtæki standa eftir
í þessari grein. Það þarf eitthvað
mikið að breytast á næstu dögum.
Hvort að þessi fyrirtæki lifa eða
deyja á næstu vikum eða mánuðum
helgast mikið af því hvernig þeirra
lánadrottnar taka á málum. Þetta er
spurning um að ekki verði gegnið
fram af hörku gagnvart þeim.“
Ekki bjartsýnn á að rofi til
Oddur Einarsson framkvæmda-
stjóri Þórs segir að samdrátturinn
sem vélafyrirtækin hafa orðið fyrir
sé fyrst og fremst tilkominn vegna
þess að ekkert lánsfjármagn hafi
verið til staðar. „Við hjá Þór erum
þannig í sveit sett að við erum að
sinna tveimur geirum fyrst og
fremst. Byggingargeiranum, sem er
hruninn og landbúnaðargeiranum
sem hefur síðastliðna tíu mánuði
verið mjög lélegur. Við erum að
sjá rúmlega sextíu prósent sam-
drátt í seldum dráttarvélum á síð-
asta ári. Ef við berum saman janúar
í ár og janúar í fyrra þá erum við að
tala um veltuminnkun að raungildi
sem er 70 til 75 prósent. Þetta er í
raun algjör eyðimörk, þetta er alveg
steindautt.“
Oddur segir að það sé bara spurn-
ing um nokkra mánuði í rekstri fyr-
irtækisins ef ekki fer að birta til.
„Við höfum fækkað fólki nú þegar,
við höfum sagt upp þriðjungi okkar
starfsmanna og þær aðgerðir taka
gildi um komandi mánaðamót. Við
höfum gripið til annarra aðgerða
einnig og þetta mun koma fram
í lægra þjónustustigi. Það verður
væntanlega styttri opnunartími hjá
okkur og við munum ekki getað
veitt jafn mikla þjónustu og verið
hefur.“
Oddur segist ekki sjá neinar
leiðir fyrir fyrirtæki í þessum geira
til að verja sig umfram þær sem
þegar hafa verið farnar. „Það er
engin lausn til dæmis að sameina
fyrirtæki, samlegðaráhrifin eru ekki
næg.“ Oddur segist jafnframt ekki
bjartsýnn á að það rofi til í efna-
hagsmálum á næstunni. „Ég held
ekki. Ég held að við séum að horfa
fram á að minnsta kosti tvö til þrjú
erfið ár og við stöndum þau ekki af
okkur að óbreyttu.“
Öllum sagt upp en fyrirtækið ekki
að loka
Kristbjörn Bjarnason framkvæmda-
stjóri Véla og þjónustu segir að
staða fyrirtækisins sé mjög erfið.
„Við höfum sagt upp öllu okkar
starfsfólki og taka þær uppsagnir
gildi um næstu mánaðamót. Hins
vegar mun ákveðinn hluti starfsfólks
okkar halda áfram að því loknu og
ég legg áherslu á að fyrirtækið er
ekki að fara að loka.“ Spurður með
hvaða hætti slíkt fyrirkomulag yrði,
vildi Kristbjörn ekki tjá sig um það
og sagði að mál væru á því stigi nú
um stundir að best væri að tjá sig
sem minnst.
Þrálátur orðrómur hefur verið
um að til standi að sameina Vélar
og þjónustu við Heklu. Kristbjörn
vildi ekki staðfesta það í samtali
við Bændablaðið. „Það er ekkert
frágengið, við höfum verið að leita
leiða til að standa af okkur storm-
inn og svona sameining væri kjör-
in til hagræðingar. Það er ekki rétt
að nefna nein nöfn á þessu stigi.“
Spurður hvort að Vélar og þjónusta
hafi þá verið í viðræðum við önnur
fyrirtæki en Heklu vildi Kristbjörn
heldur ekki svara því. „Þessi mál
munu skýrast á næstu vikum eða
mánuðum. Það á við um öll fyr-
irtæki í þessum geira, það verður
eitthvað að gerast alveg á næstunni
til að þau lifi af.“
„Ef ég væri bara í landbúnaðinum
væri ég nú ekki mjög hress“
Hjá Vélaborg hefur starfsfólki
verið fækkað lítillega. Gunnar Viðar
Bjarnason forstjóri segir að þar hafi
verið fækkað um 5 til 6 starfsmenn
sem láti nærri að sé um tíu prósent
fækkun. „Þetta hittir okkur auðvitað
fyrir eins og aðra en við erum hins
vegar kannski betur settir heldur en
mörg af fyrirtækjunum í þessum
bransa því við erum í svo miklum
öðrum viðskiptum. Við erum ekki
háðir landbúnaðargeiranum eins og
öll hin fyrirtækin því landbúnaðar-
hlutinn er ekki nema um fjörutíu
prósent af okkar veltu. Við lækk-
uðum lítillega í veltu á síðasta ári
ef miðað er við árið áður. Við erum
ekkert þannig staddir að við séum
að hætta rekstri eða neitt slíkt. Við
erum ennþá með um sextíu manns
í vinnu. Við höfum auðvitað dregið
aðeins saman og reynt að hagræða.
Þegar það er sjötíu prósent sam-
dráttur í sölu á dráttarvélum og hey-
vinnutækjum kemur það auðvitað
aðeins niður á okkur. Á móti kemur
hins vegar að það var ágætis sala á
mjaltaþjónum hjá okkur á síðasta
ári og maður getur ekki annað heyrt
en að það sé hugur í fólki ef að
gengið skánar eitthvað aðeins.“
Gunnar segir að það eina sem sé
að hrjá fyrirtækið séu gengismál-
in. Fyrirtækið sé ekki að koma illa
út í rekstri. „Við erum með það
marga pósta í okkar rekstri. Við
höfum nánast alltaf verið sterkastir
í vörumeðhöndlun og flutningum
og í þeim bransa eru ekki önnur af
þessum fyrirtækjum sem eru í land-
búnaðargeiranum þannig að það er
kannski ekki hægt að jafna þessu
saman. Ef ég væri bara í land-
búnaðinum væri ég nú ekki mjög
hress.“
Reiknum með að fyrirtækið skili
hagnaði
Finnbogi Magnússon fram-
kvæmdastjóri hjá Jötunn Vélum
segir að það sé afar rólegt yfir sölu
á nýjum tækjum þessa stundina.
„Tilfinningin sem maður hefur er
að menn séu bara að bíða. Við erum
sennilega að sjá um helmings sam-
drátt síðustu þrjá mánuði miðað
við í fyrra en í fyrra var auðvitað
algjört metár, eiginlega brjálæði.
Við höfum þær væntingar til ársins
í ár að það verði um helmings sam-
dráttur frá árinu í fyrra en miðað
við okkar áætlanir reiknum við
samt með að fyrirtækið skili hagn-
aði.“
Jötunn Vélar hafa verið að
flytja all nokkuð magn af tækjum
til útlanda og segist Finnbogi eiga
vona á að það verði verulegt magn
flutt út nú á næstunni. „Þarna er
möguleiki fyrir bændur að losa
peninga og það er veik staða krón-
unnar sem hefur þetta í för með sér.
Þetta er gluggi sem er bara opinn
í ákveðinn tíma og menn ættu að
athuga hvort ekki sé hægt að nýta
sér það.“
Finnbogi segir að styrkur fyrir-
tækisins sé hversu yfirbygging þess
sé lítil. „Við eigum ekkert húsnæði,
við leigjum það og erum í raun ekki
með neinn fastan kostnað nema
leigu og launagjöld. Við höfum
auðvitað farið út í ákveðnar hag-
ræðingaraðgerðir. Við sögðum upp
í nóvember fimm starfsmönnum en
þær uppsagnir eru ekki komnar til
framkvæmda. Við vitum ekki hvort
að þær uppsagnir standi, við erum
að reyna að finna leiðir til að koma í
veg fyrir það en við vitum auðvitað
ekki hvernig það mun fara. Miðað
við stöðuna í dag munum við vænt-
anlega því miður þurfa að grípa til
þeirra. Eftir mundu þá standa þrett-
án manns í vinnu hjá fyrirtækinu.“
Vélasalar í mikilli óvissu
Mikill samdráttur í sölu landbúnaðartækja
Hjólin verða að byrja að snúast á næstu mánuðum ef ekki á illa að fara
Íslandspóstur hefur þurft að
hagræða verulega í rekstri sín-
um undanfarin misseri. Sam-
dráttur hefur verið í fjölda póst-
sendinga og þá hefur fyrirsjáan-
legur samdráttur í framtíðinni
mikil áhrif á þær aðgerðir sem
þarf að grípa til. Á síðastliðnum
tíu árum hefur póstafgreiðslum
verið lokið á tíu stöðum á lands-
byggðinni og fjórum afgreiðslum
hefur verið loka á höfuðborg-
arsvæðinu.
Afgreiðslum hefur verið lok-
að í Reykholti, Bakkafirði, Stað-
arskála, Varmahlíð og á Flúðum
en á þessum stöðum þjónar
landpóstur svæðunum. Nú um
nýliðin mánaðamót bættust
svo tveir afgreiðslustaðir við,
Króksfjarðarnes og Laugar, og
mun landspóstur einnig þjónusta
þessi svæði. Þá var afgreiðslu
lokað á Kárahnjúkum í kjölfar
þess að framkvæmdum þar lauk
og á Eyrarbakka og Stokkseyri
var afgreiðslu einnig lokað og
þess í stað er svæðunum þjónað
með póstbíl frá Selfossi.
Samkvæmt upplýsingum frá
Íslandspósti samanstendur net
fyrirtækisins af mörgum þáttum,
afgreiðslur eru 76 talsins, félagið
hefur yfir um 100 bílum að ráða,
bréfberar eru 500 talsins og land-
póstar um 100 ásamt því sem
fjöldi flutningaleiða er nýttur til
að flytja póst á milli staða.
Af 76 afgreiðslum sem fyr-
irtækið rekur eru 30 í samstarfi
við aðra aðila, svo sem banka,
sparisjóði og verslanir. Sem fyrr
segir hefur 14 póstafgreiðslum
verið lokað undanfarinn áratug, en
á þeim stöðum þar sem afgreiðslu
Íslandspósts hefur verið lokað
hefur annars konar þjónustuþáttur
leyst afgreiðsluna af hólmi þannig
að fyrirtækið segir að engin skerð-
ing á þjónustu hafi komið til og að
vel hafi tekist til um breytingar.
Íslandspóstur mun stöðugt leita
leiða til að sinna þeirri þjónustu
sem fyrirtækinu ber skylda til á
sem hagkvæmastan hátt. Ljóst má
vera að þar sem það þykir henta
munu landpóstar eða póstbílar
sem gerðir eru út frá nágranna-
bæjarfélagi sinna þjónustu á sviði
dreifingar og móttöku sendinga.
MÞÞ
Frá landbúnaðarsýningunni á Hellu í ágúst sl. Eftir hana
hefur lítið verið selt af landbúnaðartækjum.
Íslandspóstur hefur hagrætt í reksti vegna samdráttar í póstsendingum
Fjórtán afgreiðslustöðum lokað á 10 árum