Bændablaðið - 28.01.2009, Blaðsíða 9

9 Bændablaðið | miðvikudagur 28. janúar 2009
Stjórn Sjálfstæðisflokks og Sam-
fylkingar féll um hádegisbil
mánudaginn 26. janúar síðastlið-
inn. Geir H. Haarde hélt á fund
Ólafs Ragnars Grímsson forseta
um samdægurs seinnipart dags
og tilkynnti honum að hann bæð-
ist lausnar fyrir sig og ráðuneyti
sitt. Þegar leið á daginn komu
formenn flokkanna sem sæti
eiga á Alþingi einn af öðrum á
fund forseta og ræddu stöðuna
sem upp var kominn. Lauk þeim
fundarhöldum ekki fyrr en langt
var liðið á kvöld.
Ólafur Ragnar fól síðan um
hádegisbil þriðjudags 27. janú-
ar Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur
formanni Samfylkingarinnar og
Steingrími J. Sigfússyni formanni
Vinstrihreyfingarinnar græns fram-
boðs að ræða saman um myndun
stjórnar og fól hann Ingibjörgu að
stýra þeim viðræðum. Sú stjórn yrði
minnihlutastjórn sem varin yrði af
þingmönnum Framsóknarflokksins.
Bændablaðið hefur heimildir fyrir
því að fulltrúar Samfylkingar og
Vinstri grænna hafi hist og ræðst
við frá því um miðja síðustu
viku. Meðal annars hafi fulltrúar
Samfylkingarinnar mætt á fund for-
ystumanna Vinstri grænna og haft
í farteskinu umboð frá þingflokki
sínum til að bjóða upp á stjórn-
arsamstarf. Margir telja að tilboð
Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar
um að Framsóknarflokkurinn
myndi verja slíka minnihlutastjórn
falli hafi öðru fremur orsakað það
að Samfylkingin hafi látið sverfa
til stáls í stjórnarsamstarfi sínu við
með Sjálfstæðisflokknum. Hinu
er þó ekki að leyna að kröftug og
víðtæk mótmæli sem að hófust við
þingsetningu þriðjudaginn 20. janú-
ar og stóðu linnulítið fram til mánu-
dagsins 26. janúar höfðu væntan-
lega mikil áhrif á Samfylkingarfólk
sem varð ljóst að andstaðan við
ríkisstjórnina var orðin geigvænleg.
Það staðfestu skoðanakannanir sem
birtust á sama tíma en þar kom
meðal annars í ljós að ekki nema 20
prósent þjóðarinnar studdu stjórn-
ina.
Þjóðstjórn út af borðinu vegna
kergju fyrrum stjórnarflokka
Þegar ljóst var orðið að stjórn-
in væri fallin lýstu Vinstri græn
yfir vilja sínum til að mynduð
yrði þjóðstjórn. Þegar frá leið varð
þó nokkuð einsýnt að ekki næð-
ist saman um slíka stjórnarmynd-
un þar eð Samfylking krafðist
þess að slík stjórn yrði undir for-
sæti Jóhönnu Sigurðardóttur en
Sjálfstæðisflokkur taldi ljóst að slík
stjórn yrði að vera undir sinni for-
ystu sem stærsta stjórnmálaflokks-
ins. Þung orð féllu milli fyrrum
samstarfsfélaga í ríkisstjórninni
og virtist ljóst að mikil kergja
væri komin upp á milli flokkanna.
Steingrímur J. Sigfússon formaður
Vinstri grænna lýsti því yfir í sam-
tölum við fréttamenn að hann teldi
að líkur á þjóðstjórn hefðu minnkað
umtalsvert og eftir því sem á leið
virtist augljóst að líklegasta nið-
urstaðan yrði svokölluð rauð græn
minnihlutastjórn.
Hreinsa á til í stjórnsýslunni og
verja heimilin
Helstu áherslu Vinstri grænna í rík-
isstjórninni er að skipulagsbreyting-
ar verði gerðar í Seðlabankanum og
banakstjórar hans verði látnir víkja.
Hreinsað verði til innan stjórnsýsl-
unnar og meðal annars er talið lík-
legt að farið verði fram á að Baldur
Guðlaugsson ráðuneytisstjóri í fjár-
málaráðuneytinu verði látinn víkja.
Sömuleiðis verði boðaðar breyting-
ar í heilbrigðiskerfinu endurskoð-
aðar. Vinstri græn vilja jafnframt
leggja áherslu á að vextir lækki
hraðar hér á landi en áætlað hefur
verið og verði rætt við Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn um endurskoðun
stýrivaxtastefnu í því tilliti. Gera
þurfi ráðstafanir til að verja heim-
ilin í landinu sem og fyrirtækin í
þeirri erfiðu stöðu sem uppi er.
Samfylkingin setti fram aðgerða-
áætlun í tíu liðum sem var borin á
borð fyrir Sjálfstæðisflokkinn áður
en að upp úr stjórnarsamstarfinu
slitnaði. Heimildir Bændablaðsins
herma að sama áætlun verði upp
á borðinu í viðræðum við Vinstri
græn. Þar er meðal annars tekið
fram að áætlun fyrri ríkisstjórn-
ar og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
í efnahagsmálum verði fylgt.
Gerðar verði breytingar á stjórn-
arskrá hvað varðar fullveldi og
auðlindir þjóðar. Jafnframt verði
lögð fram tillaga um stjórnlaga-
þing, sem verði kosið til samhliða
þingkosningum. Skipt verði um
yfirstjórn í Seðlabankanum og í
Fjármálaeftirlitinu. Stofna skuli
Bjargráðasjóð heimilanna sem
meðal annars muni koma að því að
lækka greiðslubyrði almennings.
Fjármagn til sjóðsins komi meðal
annars frá auðmönnum sem ábyrgð
báru á bankahruninu og sömuleið-
is verði lagt á tímabundið viðlaga-
gjald á hátekjufólk. Samfylkingin
vil að kosið verði til Alþingis
30. maí næstkomandi. Samhliða
þingkosningum fari fram þjóðarat-
kvæðagreiðsla um hvort sækja eigi
um aðild að Evrópusambandinu.
Ljóst má vera að ekki er fullkom-
in samstaða um öll þessi mál milli
flokkanna. Á hitt ber að líta að sam-
kvæmt heimildum Bændablaðsins
er mikill vilji í báðum flokkum til
að ná lendingu. Talið er að helst
muni steyta á kröfum um breytingar
á samkomulagi við Alþjóða gjald-
eyrissjóðinn og aðildarumsókna að
Evrópusambandinu. Um flest önnur
mál ætti að vera hægt að ná mikilli
samtöðu. Vinstri græn hafa reyndar
lagt áherslu á að kosningum verði
flýtt eins og framast er unnt en telja
má líklegt að flokkarnir nái sam-
komulagi um það mál.
Fróðlegt að sjá hvort VG fallast
á þjóðaratkvæðagreiðslu um
aðildarumsókn
Baldur Þórhallsson prófessor
í stjórnmálafræði við Háskóla
Íslands segir allar líkur á því að
vinstri stjórn verði að veruleika.
Hann telur að viðræður þess-
ara tveggja flokka séu lengra
komnar en forystumenn flokk-
anna hafa viljað vera láta. Slík
stjórn muni hafa fullt umboð til
allra þeirra aðgerða sem að hún
myndi fara í en hins vegar séu
líkur til þess að hún muni veigra
sér við að taka á málum sem séu
verulega umdeild í aðdraganda
kosninga. Spurður hvort hann telji
að Evrópusambandsaðild verði
uppi á borðinu í slíkri stjórn segir
Baldur ekki hægt að útiloka það.
„Það verður mjög fróðlegt að sjá
hvort að Vinstri græn ganga að
þeirri kröfu Samfylkingarinnar um
að halda þjóðaratkvæðagreiðslu
um hvort að sækja eigi um aðild
að Evrópusambandinu samhliða
þingkosningum í vor. Ég geri fast-
lega ráð fyrir því að stjórnin muni
stefna að því að gera breytingar
á stjórnarskránni sem að heim-
ilar að Alþingi deili völdum með
alþjóðastofnunum og það má jafn-
vel gera ráð fyrir að ákvæði verði
sett inn í stjórnarskrá um þjóðarat-
kvæðagreiðslur. Ég vil ekki segja
að Evrópumálum yrði ýtt til hliðar
heldur geri ég frekar ráð fyrir að
þessi ríkisstjórn, ef af henni verð-
ur, undirbúi jarðveginn fyrir hugs-
anlega aðildarumsókn með annars
vegar breytingum á stjórnarskrá
og hins vegar með því að boða til
þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort
sækja eigi um aðild eða ekki.“
Baldur segist gera ráð fyrir að ný
ríkisstjórn muni fylgja eftir áætlun
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Setjast þarf yfir
matvælafrumvarpið
Steingrímur J. Sigfússon formaður
Vinstri grænna sagði í samtali við
Bændablaðið að flest benti til þess
að til stjórnarsamstarfsins yrði
stofnað. Varðandi málefni landbún-
aðarins og hagsmuni bænda lagði
Steingrímur áherslu á að tekist yrði
á við þá miklu erfiðleika sem stétt-
in stæði frammi fyrir. Spurður hvort
hann teldi líkur á að matvælafrum-
varpið yrði tekið út af borðinu sagði
Steingrímur að það frumvarp væri
auðvitað komið í meðferð þingsins.
„Vissulega gæti þó sá þingmeiri-
hluti sem myndast mun haft áhrif á
framvindu málsins. Þetta frumvarp
var gagnrýnt verulega þegar það
kom fram í fyrra og endaði með
að stranda í þinginu. Mér fannst
nú aðeins liggja í loftinu þegar það
kom fram nú á ný að það gæti nú
átt eftir að gerast eitthvað slíkt á
ný í þinginu. Mér finnst í öllu falli
skylt að setjast niður og skoða það
mjög rækilega hvort hægt sé að
gera betur en nú hefur verið gert
og slá upp mun betri vörnum fyrir
íslenskan landbúnað. Ég hef velt
því upp að setja upp ákveðna svarta
lista sem lönd eða svæði verði sett
á sem að þýði að innflutningur frá
þeim sé ekki sjálfkrafa heimill.
Slíkt yrði auðvitað að rökstyðja
og hafa efnislega undirbyggt en
ég vildi gjarnan láta skoða það.
Gagnrýni okkar í Vinstri grænum
á þetta frumvarp er mjög þekkt og
hefur verið í samræmi við afstöðu
Bændasamtakanna. Ef fer eins og
horfir að hér verði mynduð aðgerð-
arstjórn í stuttan tím til að fara með
brýnustu aðgerðir þar til hægt verð-
ur að kjósa þá mun ýmislegt frest-
ast og þetta mál gæti sem best orðið
eitt af þeim.“
Óljóst hvar landbúnaðaráðuneytið
lendir
Steingrímur segir ekkert orðið ljóst
um skiptingu ráðuneyta. „Það hafa
ekki farið fram formlegar viðræður
og ekkert er ákveðið í þeim efnum.
Auðvitað geta menn svolítið lesið
í það að ef þetta verður ríkisstjórn
þar sem að annar fyrrum ríkisstjórn-
arflokkurinn heldur að verulegu
leyti áfram en hinn fer frá þá er ekki
ólíklegt að nýr flokkur taki að miklu
leiti við ráðuneytum flokksins sem
frá hverfur. Það er ekki flókið að
spá aðeins í það.“ Miðað við þessi
orð Steingríms má gera ráð fyrir að
Vinstri græn taki við ráðherradóm í
landbúnaðar- og sjávarútvegsráðu-
neytinu. Heimildir Bændablaðsins
herma reyndar líklegast sé tvennt í
stöðunni. Annars vegar það að vinstri
græn taki við ráðuneytinu. Ekki er
ljóst hver muni þá verða ráðherra en
nöfn Jóns Bjarnasonar, Árna Þórs
Sigurðssonar og Þuríðar Backman
hafa verið nefnd í því sambandi.
Hinn möguleikinn er að ráðuneyti
verði sameinuð í eitt atvinnumála-
ráðuneyti þar sem yrðu iðnaðar-,
viðskipta-, sjávarútvegs- og landbún-
aðarráðuneyti. Slíkt ráðuneyti yrði
sennilega á forræði Samfylkingar og
líkur eru til að Össur Skarphéðinsson
yrði þar ráðherra.
Lífsnauðsynlegt að tryggja
eðlilega fjármálaþjónustu
Steingrímur segir ljóst að Vinstri
græn muni leggja áherslu á aðgerðir
til að styðja við bændur. „Það koma
upp í hugann hlutir eins og aðstaða
bænda við virðisaukaskattsuppgjör
núna í vetur, áburðarkaupin að vori
og auðvitað skuldastaða bænda. Við
erum ákaflega meðvituð um erf-
iðleika greinarinnar og mikilvægi
þess að styðja við hana. Hvað tími
vinnst til að gera og hvaða svigrúm
við höfum við þessar ákaflega erf-
iðu efnahagsaðstæður og jafnvel
vinnandi undir utanaðkomandi
skilmálum er svo annað mál. Eitt er
augljóst mál að það verður að koma
starfhæfu bankakerfi almennilega
á laggirnar þannig að menn fái
eðlilega fjármálaþjónustu við sinn
rekstur, það er bara lífsnauðsyn.“
Ekki sótt um ESB-aðild fyrir
kosningar
Steingrímur telur að afar erfitt verði
breyta ákvörðun um afnám verð-
tryggingar búvörusamninga. „Ég
óttast að það verði mjög þungt. Það
yrði erfitt að fara inn í niðurskorin
fjárlög og taka þar út einn lið. Hins
vegar hefði maður auðvitað helst
viljað sjá einhvers konar samkomu-
lag við bændur. Maður getur auð-
vitað ekki ætlast til þess að bænd-
ur samþykki yfir höfuð einhverja
skerðingu á sínum samningi en
ég þykist hins vegar alveg vita að
þeir hafi ekki minni skilning á því
en aðrir að allir verða að leggja sitt
af mörkum og að þeir myndu vilja
það. Mér hefur því þótt koma til
greina að ræða bara við þá um stöð-
una í heild sinni og grípa kannski til
einhverra tengdra aðgerða sem þeir
mætu þá mikils á móti. Aðalatriðið
er auðvitað að greinin komist af,
það verði ekki brestir í nýliðun og
menn bregði ekki búi í stórum stíl
í haust. Að menn geti haldið uppi
þessum lífsnauðsynlega rekstri
sem er okkur svo gríðarlega mikil-
vægur.“
Steingrímur segir ljóst að það
verði ekki sótt um aðild að Evr-
ópusambandinu í ríkisstjórn sem
Vinstri grænir standi að fram til
kosninga í vor. „Það verður ekki
með okkar aðild. Hitt er annað mál
að þetta stóra mál verður til með-
ferðar á næstu árum og ég býst við
að það verði rætt hvernig best sé að
leysa úr því. Eins og staðan er í dag
tel ég hins vegar ekki liggja á því
að taka málið upp.“
Samfylking svaraði ekki
Bændablaðið reyndi að hafa sam-
band við Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur formann Samfylk-
ingarinnar en ekki náðist í hana.
Sömuleiðis reyndi Bændablaðið
að ná tali af Jóhönnu Sigurðar-
dóttur forsætisráðherraefni Sam-
fylkingarinnar en slökkt var á síma
hennar. Hrannar Björn Arnarsson
aðstoðarmaður Jóhönnu sagði hins
vegar að hann teldi ólíklegt að hún
vildi ræða við blaðamann á þess-
ari stundu enda væri stjórnin ekki
mynduð né Jóhanna orðin forsæt-
isráðherra. Því væri óvarlegt að tala
um málin á þessu stigi. Hrannar
kvaðst myndi koma skilaboðum til
Jóhönnu um beiðni Bændablaðsins
um viðtal en Jóhanna sá ekki ástæðu
til að hringja til baka í blaðið.
Rauðgræn minnihlutastjórn í spilunum
Samfylking og Vinstri græn líklega í samstarf með hlutleysi Framsóknar. Stjórnarmyndunarviðræður
hafnar. Formaður Vinstri grænna leggur áherslu á að tekið verði á erfiðleikum bænda