Bændablaðið - 28.01.2009, Blaðsíða 13

Íslenskur landbúnaður
og Evrópusambandið
Landbúnaðarstefna ESB
Landbúnaðarstefna ESB hefur breyst mikið í
áranna rás en róttækustu breytingar síðustu
ára hafa miðað að því að draga úr stuðningi
sem greiddur er til framleiðenda eftir
magni og tegund framleiðsluafurða, m.ö.o.
markaðstengdum stuðningi. Þess í stað hafa
verið teknar upp „grænar greiðslur“. Þær byggja
á sögulegri viðmiðun um greiðslur og greiðast
út á ræktunarland og skilyrði er að því sé haldið í
landbúnaðarhæfu ástandi og að meðferð lands og
búfjár sé í samræmi við tilteknar kröfur. Einnig
eru færðir fjármunir frá framleiðslutengdum
stuðningi yfir í framlög til byggðaþróunar og
atvinnuuppbyggingar í dreifbýli.
Í aðildarsamningum við ný lönd er meginregla
að samið er um tímabundnar undanþágur eða
aðlögun. Þegar 10 ný lönd gengu í ESB 1. maí
2004 var samið um að styrkir til bænda í þessum
löndum af sameiginlegu landbúnaðarstefnunni
væru 25% af þeim styrkjum sem tíðkuðust til
bænda í V-Evrópu. Styrkirnir ættu síðan að hækka í
áföngum þar til jafnræði væri náð. Kýpur fékk hins
vegar heimild til að styðja sinn landbúnað til ársins
2010 með eigin fjármunum umfram þetta, upp að
því styrkjahlutfalli sem þar var árið 2001, þó ekki
umfram það sem framleiðandi myndi njóta væri
hann fullgildur aðili að ESB. Íslenskir bændur hafa
bent á að þrátt fyrir að samið sé um aðlögun eða
undanþágur þá sé það skammgóður vermir því að
þegar öllu sé á botninn hvolft þurfi aðildarþjóðir
ESB að lúta sameiginlegum reglum sem innan
sambandsins gilda.
Dæmi um varanleg ákvæði sem fela í sér
breytingar á CAP er hins vegar stuðningur við
harðbýl svæði sem kom til með aðild Bretlands
og Írlands 1973 og stuðningur við norðlægan
landbúnað við aðild Finna og Svía árið 1995.
Stuðningur við harðbýl svæði er fjármagnaður
sameiginlega af ESB og viðkomandi landi en
stuðningur við norðlægan landbúnað greiðist
alfarið af viðkomandi landi.
Inntak landbúnaðarstefnu ESB er að markaðsöflin
sjái um verðmyndun afurða og framleiðslan leiti
því þangað sem hún er hagkvæmust en um leið að
gæta sjónarmiða um meðferð jarðvegs, dýravelferð
og umhverfismál. Framkvæmdin einkennist
af beinum greiðslum til bænda sem byggjast á
landi í ræktun á tilteknu tímabili án kröfu um
framleiðslu. Ýmis önnur ráð eru notuð til að styðja
við atvinnu og uppbyggingu í dreifbýli undir
formerkjum byggðaþróunar innan ESB og hafa
víðari skilgreiningu en að ná eingöngu til bænda.
Orðskýringar
Sameiginlegur innri markaður
Sameiginlegir ytri tollar
Sameiginleg fjármögnun
Bændasamtök Íslands hafa um árabil afdráttarlaust tekið afstöðu gegn aðild að ESB. Þessa
eindregnu stefnu byggja samtökin á upplýsingum sem þau hafa aflað sér árum saman.
Afstaðan hefur styrkst af viðræðum við bændur og skoðunum aðildarfélaga um allt land.
Meginrök fyrir afstöðu BÍ eru þessi: