Bændablaðið - 03.05.2012, Blaðsíða 18

18 Bændablaðið | fimmtudagur 3. maí 2012
„Þetta var mjög góður og gagnleg-
ur fundur og mæting mjög góð,“
segir Helgi Mar Árnason, skrif-
stofustjóri hjá Langanesbyggð, um
fund, sem efnt var til í Þórsveri
á Þórshöfn um miðjan apríl, um
aukinn ágang og hugsanlegt land-
nám hreindýra í Langanesbyggð
og Svalbarðshreppi.
Frummælendur voru þeir Jóhann
Guttormur Gunnarsson, starfsmaður
Umhverfisstofnunar á Austurlandi
og Skarphéðinn Þórisson, sérfræð-
ingur á Náttúrustofu Austurlands.
Umhverfisstofnun annast sölu
veiðileyfa og veiðistjórn hreindýra
en Náttúrustofa Austurlands sér um
vöktun hreindýrastofnsins.
Helgi Mar segir tildrög þess að
efnt var til fundarins þau að seint á
liðnu sumri hafi tvö hreindýr verið
felld við fjallaskálann Hafralón sem
er utan skilgreinds veiðisvæðis en
í Langanesbyggð. Í kjölfarið hafi
skapast umræða um aukinn ágang
hreindýra á svæði norðan skil-
greindra ágangssvæða og hugsanlegt
landnám þeirra þar.
„Umræður á fundinum voru líf-
legar og vissulega eru skiptar skoð-
anir um hvort gott sé eða slæmt að
hreindýr fari að gera sig heimakomin
hér um slóðir. Mér sýnist sem margir
sjái í því tækfæri en aðrir hafi efa-
semdir og vilja fara varlega, svo sem
varðandi það hvort smithætta fylgi
dýrunum,“ segir Helgi Mar.
„Þurfum að bregðast við“
Hann segir að í ljósi þess að hreindýr
séu farin að sjást í auknum mæli á
svæðinu hafi menn viljað skoða allar
hliðar málsins og hvaða þýðingu það
hefði fyrir sveitarfélagið og landeig-
endur í Þistilfirði. „Langanesbyggð
er ekki skilgreint veiðisvæði hrein-
dýra, en við þurfum að ræða hvernig
best sé að bregðast við, aukist ágang-
ur þeirra hér um slóðir og sé sú staða
að koma upp að hugsanlega nemi þau
hér land. Að ýmsu þarf að huga, m.a.
fara yfir hvort landeigendur kæri sig
yfirleitt um það og ef svo er, hvernig
best fari á að stýra málum.“
Hann nefnir að mikil velta fylgi
hreindýraveiðum á Austurlandi, m.a.
í ferðaþjónustu og á því sviði séu
tækifæri fyrir hendi, en menn þurfi
vitanlega líka að huga að öðrum
þáttum.
„Sumir bændur hér hafa áhyggjur
af smithættu og hvað verði þegar nýr
stofn fer að ganga innan um annan
búsmala, en þetta er mikið sauðfjár-
ræktarhérað og hreint svæði. Því er
mikið í húfi og eðlilega vilja menn
vita hvort gengur upp að hafa hrein-
dýr innan um sauðfé,“ segir Helgi
Mar. Hann nefnir einnig að upp
hafi komið spurningar eins og hver
ágangur hreindýra yrði í beitiland.
Á svæðinu í kringum Bakkafjörð,
í gamla Skeggjastaðahreppi, hafi
sauðfjárbúskapur verið á undanhaldi
liðin ár og þar sé fyrir hendi nægt
og gott beitiland. „Þar ætti að vera
nægt pláss og góð beit, en auðvitað
eru hreindýr ekki með fjarstýringu,
það er ekki hægt að stýra ferðum
þeirra með nákvæmum hætti,“ segir
Helgi Mar.
Gagnlegur fundur og
málefnalegar umræður
Jóhann G. Gunnarsson, starfsmaður
deildar lífríkis og veiðistjórnunar hjá
Umhverfisstofnun, flutti framsöguer-
indi um stjórnun hreindýraveiða og
þá þætti í starfsemi stofnunarinnar
er að þessu máli lúta. Bent var á þau
lög og reglugerðir sem um þessi mál
fjalla og móta helstu þætti í starf-
seminni sem snúa að umsýslu veiði-
leyfasölu, útsendingu veiðileyfa og
ýmsri upplýsingagjöf til veiðimanna,
auk þess að fylgjast með framgangi
veiða á veiðitíma, hafa samskipti við
leiðsögumenn, sjá um upplýsinga-
gjöf um framvindu veiðanna, skrá
inn upplýsingar af veiðileyfum og
reikna út arð af veiðileyfasölunni
til ábúenda/landeigenda og borga
hann út.
Einnig fjallaði Jóhann um þróun
veiðikvóta og fjölda umsókna
um veiðileyfi síðustu 10 ár.
Leiðsögumannakerfið og veiðistjór-
nun á veiðitíma voru kynnt lítillega
og eins var farið yfir hvernig arðsút-
reikningi til landeigenda er háttað og
þá þætti sem þar eru til grundvallar
og koma fram í reglugerð.
„Að mínu mati var fundurinn
gagnlegur og þær umræður sem
þar fóru fram málefnalegar,“ segir
Jóhann.
Brýnt að heyra hljóðið í
Norðaustlendingum
Skarphéðinn G. Þórisson, sérfræð-
ingur hjá Náttúrustofu Austurlands,
flutti erindi um hagagöngu hreindýra
á Norðausturlandi. Náttúrufræðistofa
Austurlands vaktar hreindýr og eru
niðurstöður vöktunarinnar lagðar til
grundvallar við nýtingu stofnsins.
Fram kom hjá Skarphéðni að hrein-
dýr hafa gengið á Norðausturlandi af
og til síðustu 220 árin, aldrei mjög
mörg á síðustu öld, en á þessari öld
hefur þeim fjölgað norðan Jökulsár á
Dal og ef svo heldur áfram má búast
við að þeim fjölgi og að þau hag-
venjist norðan Vopnafjarðar. „Vegna
þessa var talið brýnt að kynna vökt-
unina og hreindýrarannsóknir fyrir
Norðaustlendingum og heyra í þeim
hljóðið hvað viðkemur fjölgun hrein-
dýra,“ segir Skarphéðinn.
Ef dýrum fjölgar þarf að afmarka
ný ágangssvæði
Hann bendir á að nú á þessu ári,
2012, muni veiðikvóti í Vopnafirði
fara upp fyrir það sem mest var á
áttunda áratug síðustu aldar, en
aukinn kvóti endurspegli fjölgun
í Norðurheiðahjörðinni á liðnum
áratug. Eins nefnir hann að Fjalla-
og Skeggjastaðahreppur hefðu á
árunum 1977 til 1991 fengið úthlutað
veiðikvóta á hreindýr. „Taka þarf
ákvörðun um fjölgun dýranna á
Norðausturlandi og ef þeim fjölgar
þar áfram þarf að afmarka ný ágangs-
svæði eða færa nýjar ágangsjarðir
undir fyrirliggjandi svæði,“ segir
Skarphéðinn og bætir við að sam-
hliða því þyrfti að stækka veiðisvæði
1 eða búa til nýtt veiðisvæði.
Allt á uppleið
Skarphéðinn nefnir að samkvæmt
niðurstöðum sumartalninga á svæði
norðan og vestan Jökulsár á Dal
frá árinu 1965 hafi fjöldi hreindýra
verið mestur á síðari hluta áttunda
áratugar liðinnar aldar. Toppur sem
varð á níunda áratugunum geti
skýrst af útflutningi af svæði númer
2, en nokkurt fall þar á eftir megi
hugsanlega skýra að hluta til með
óþarflega miklum veiðum. „Nú er
allt á uppleið,“ segir Skarphéðinn,
„og áætlað að sumarstofninn þar
verði að minnsta kosti 700 dýr árið
2012.“
Hlíðarenda rauk norður á
Þistilfjarðarheiðar
Skarphéðinn greindi frá ferðum
„senditækjakýrinnar“ Hlíðarendu,
sem óvænt rauk norður á
Þistilfjarðarheiðar í ágúst árið 2010,
en svipað gerðist þar á liðnu ári þegar
3-400 dýr í hjörð léku sama leikinn.
Frá Kringilsá og norður að Hafralóni
í Þistilfirði eru um 120 kílómetrar.
Að meðaltali leggja hreindýr að baki
á þrigga tíma fresti um 1,5 kílómetra
eða um 12 kílómetra á dag, sam-
kvæmt upplýsingum sem byggðar
eru á staðsetningum þriggja kúa sem
eru með GPS-tæki. Sé ferðahraða
haldið og norðlægri stefnu færi hjörð
frá Kringilsá norður að Hafralóni á
10 dögum. Skarphéðinn segir að sú
hjörð sem sást við Kringilsá virðist
markvisst hafa ætlað sér norður í
Þistilfjörð. Þetta er svipað ferðalag
og Hlíðarenda lagði upp í haustið
áður, en hún sást um miðjan ágúst
í hjörð við Fagradal á Brúaröræfum
og var komin að Hafralóni á
Þistilfjarðarheiði nokkrum dögum
síðar.
Fundur um aukinn ágang og hugsanlegt landnám hreindýra í Langanesbyggð:
Hreindýr sjást í auknum mæli á svæðinu
og við því þarf að bregðast
Hreindýrahjörð á Jökuldal. Mynd /MÞÞ
Besti veturgamli hrúturinn
valinn í Mýrdalshreppi
Karl Pálmason átti besta vetur-
gamla hrútinn í Mýrdalshreppi,
með tilliti til afkvæma og fékk
hann að því tilefni skjöld sem
gefinn var í minningu Óskars
Þorsteinssonar.
Alls komust 13 hrútar á blað,
þrír frá Kerlingardal sem hlutu 1.,
4. og 12. sæti, 2 frá Ytri-Sólheimum
í 2. og 3. sæti, einn frá Fagradal í 5.
sæti, þrír frá Brekkum hlutu 3., 6.
og 9. sæti, einn frá Giljum var í 7.
sæti, einn frá Litlu-Heiði í 8. sæti,
einn frá Ketilsstöðum í 10. sæti,
einn frá Suður-Fossi í 11. sæti og
einn frá Norður-Fossi í 13. sæti.
Einar Guðni Þorsteinsson afhendir Karli Pálmasyi verðlaunaskjöldinn.
Mynd / Jónas Erlendsson.
Umhverfisverðlaun Ölfuss
voru veitt við hátíðlega athöfn
í Landbúnaðarháskólanum að
Reykjum í Ölfusi á sumardaginn
fyrsta.
Verðlaunin hlutu Eldhestar fyrir
frábært starf við uppbyggingu
ferðaþjónustu að Völlum í Ölfusi.
Björgvin G Sigurðsson, fyrsti þing-
maður Suðurkjördæmisins, afhenti
verðlaunin ásamt Önnu Björgu
Níelsdóttur bæjarfulltrúa en þau eru
hér með Hróðmari Bjarnasyni frá
Eldhestum, sem tók á móti verðlaun-
unum.
/MHH
Eldhestar fengu umhverfis-
verðlaun Ölfuss
Selfoss verður mjólkurbær Íslands
Á síðasta fundi bæjarstjórnar
Árborgar í ráðhúsi sveitar-
félagsins var skrifað undir vilja-
yfirlýsingu sveitarfélagsins og
Mjólkursamsölunnar um stofnun
Mjólkuriðnaðarsafns á Selfossi.
Stofnaður verður vinnuhópur
um verkefnið með fulltrúum beggja
aðila sem vinna mun að tillögu um
útfærslu safnsins, staðsetningu og
fleira tengt verkefninu. Með nýja
safninu verður Selfoss mjólkurbær
Íslands en vinnsla á mjólk á staðnum
hófst 1929 með stofnun Mjólkurbús
Flóamanna. Á myndinni takast þau
Ásta Stefánsdóttir, framkvæmda-
stjóri Sveitarfélagsins Árborgar og
Einar Sigurðsson, forstjóri MS í
hendur eftir undirskriftina.
/MHH