Bændablaðið - 03.05.2012, Blaðsíða 30

30 Bændablaðið | fimmtudagur 3. maí 2012
Björgvin Þ. Harðarson, svína-
bóndi í Laxárdal í Skeiða- og
Gnúpverjahreppi, hefur undanfar-
inn mánuð unnið hörðum höndum
að sáningu korns og hveitis sem
nýtt er til svínafóðurs. Um 260
hektara lands leigir Björgvin af
Landgræðslunni í Gunnarsholti
og notar til verksins ársgamla, afar
tæknilega sáningarvél sem keypt
var frá Finnlandi.
„Við erum með um 150 gyltur en
svínabúið skiptist á tvo staði, hluti
þess er heima í Laxárdal og síðan
leigjum við húsnæði í Norðurgarði á
Skeiðum. Ég sé mest um jarðræktina
en við erum með um 220 hektara
í byggi og 30 hektara í hveiti sem
fer allt í svínin. Þetta er þriðja árið
sem við erum með hveiti. Það kemur
kemur vel undan vetri, sem gefur
vonir um góða uppskeru í haust.
Einnig erum við með um 10 hektara
af rúgi sem er hugsaður til mann-
eldis, þannig að allt kornið sem við
sáum í ár fer í svínin nema rúgurinn,“
útskýrir Björgvin og segir jafnframt:
„Síðan erum við með fimm hekt-
ara af repju og aðeins af nepju, þetta
eru allt vetrarafbrigði og óvíst hvað
gert verður við það. Fyrst verður að
koma í ljós hvernig uppskeran kemur
út. Síðan væri áhugavert að prófa
einnig bókhveiti en það er erfitt að
fá fræ, svo tíminn verður að leiða í
ljós hvað verður úr því.“
Notar landið skynsamlega
Björgvin býr í Laxárdal ásamt konu
sinni, börnum og foreldrum. Árið
1999 settu þau upp fóðurstöð heima
í Laxárdal og í framhaldinu fóru
þau að þróa kornrækt heima. Nú fer
öll ræktun og þurrkun korns fram
í Gunnarsholti sem er í nokkurri
fjarlægð frá Laxárdal. Með tilkomu
nýrrar brúar yfir Þjórsá við Árnes
mun vegalengdin styttast verulega.
„Við sáum fljótt að við þyrftum
stórt land þannig að við fengum
leigt land af Landgræðslunni í
Gunnarsholti. Við byrjuðum með 30
hektara og í fyrra varð mikil aukn-
ing þegar við fórum úr 100 hekt-
urum í 200. Það kom til af miklum
hækkunum á fóðri á heimsmarkaði
þannig að við sáum þar tækifæri til
að auka ræktunina sjálf til muna.
En það er auðvitað áhætta í þessu
líka, varðandi veðurlag til dæmis
og ekki gefið að þetta borgi sig því
það er ekki sama hvernig þetta er
gert,“ segir Björgvin en hráefnið er
nýtt til hins ýtrasta því Flúðasveppir
kaupa allan hálm sem til fellur í
framleiðslunni.
„Það er mikil þróunarvinna í þessu
hjá okkur á hverju ári og margar teg-
undir sem um er að ræða. Ég lít á það
þannig að landið eigi mann, maður
þarf ekki endilega að eiga landið til
að rækta á því. Aðalmálið er að nota
það skynsamlega og að það skili ein-
hverju til baka.“
Fullkomin, fjórþætt sáningarvél
Á hverju ári fara um þrír mánuðir í
ræktunina, einn að vori og um tveir
mánuðir að hausti og yfir veturinn.
„Sáningartíminn byrjar í raun eins
fljótt og hægt er á vorin. Núna er
hann snemma og ná verður rakanum
áður en hann fer úr jörðinni, en þó er
ekki hægt að sá í rigningu. Núna er
búið að sá í um 160 hektara. Það land
sem búið er að sá í var ekki plægt
þetta árið því í fyrra var það plægt í
fyrsta skipti. Ég notaði tilraunaherfi
frá Jötunvélum á þetta land en með
því tekur jarðvinnan skemmri tíma
og notuð er minni olía. Jarðvegurinn
þolir ekki mikla tætingu og því fer
ég þessa leið,“ segir Björgvin og
bætir við:
„Við fluttum sáningarvélina inn í
fyrra, frá Finnlandi, hún er fjögurra
metra breið með ýmsum búnaði til
að auka gæði og hagkvæmni við
sáningu. Ég fór í fræðsluferð til
Danmerkur í lok mars á vegum
Ræktunarfélags nytjaplantna. Í
ferðinni kynntist ég ýmsu sem
danskir bændur eru að fást við á
sviði jarðræktar, eins og til dæmis
því að hafa tvöföld dekk á trak-
tornum til að þjappa jarðveginn.
Traktorinn valtar sem sagt undir
vélina, síðan kemur diskaherfi sem
rótar upp, sáðdiskarnir skera niður
í rétta sáðdýpt, um 4-5 sentímetra,
áburðurinn fer dýpst, síðan kemur
fræið, þetta hef ég allt stillt áður en
ég legg í hann. Jarðvinnan er búin og
vélin sér síðan um tætingu, áburð,
fræ og völtun. Með tilkomu vélar-
innar sparar það gríðarlegan tíma og
mikla olíu en auðvitað byggir þetta
líka á magni þegar upp er staðið.“
Sóknarfæri í kornrækt
„Það eru miklir sóknarmöguleikar
í kornrækt fyrir svínaræktina. Af
einum hektara má fá um þrjú og hálft
til fjögur tonn af þurrkuðu byggi, sem
gefur af sér um 830 til 950 kíló af
svínakjöti. Reikningsdæmið er þann-
ig að við þurfum tvo hektara fyrir
hverja gyltu, það er svona þumal-
puttareglan. Með 150 gyltur þyrftum
við að hafa um 300 hektara af landi
til að rækta á og þá gætum við fram-
leitt nær allt fóður. Þetta virðist þó fá
litla athygli og lítinn hljómgrunn hjá
forystu Bændasamtakanna. Það kann
að skýrast af því að stuðningur við
kornræktina tekur fyrst og fremst mið
af þörfum kúabænda. Í ferð minni til
Danmerkur kom fram að styrkur á
hektara þar í landi er um 50 þúsund
krónur. Á síðasta ári fengum við
styrk sem náði ekki 2000 krónum
á hektara. Þannig má segja að korn-
ræktin sé í hálfgerðri gíslingu því
þar er engin stefnumótun í gangi.
Ekkert gæðakerfi hefur verið sett
upp, sem er forsenda þess að korn
geti verið söluvara á markaði. Einnig
er afkoma af kornræktinni það við-
kvæm að ekki er pláss fyrir neinn
millilið ef bændur vildu rækta korn
til sölu. Í dag er enginn að auka hjá
sér í kornræktinni sem neinu nemur
og það er miður, því tækifærin eru
svo sannarlega til staðar,“ útskýrir
Björgvin, ákveðinni röddu.
Álftin eina vandamálið
Á sáningstímanum lætur Björgvin
sáningsvélina ganga allan sólarhring-
inn og er með mann á móti sér sem
leysir hann af.
„Hver áfylling á vélina dugar í
um þrjá og hálfan hektara og tekur
um einn tíma að tæma hana. Þannig
að þetta er í raun einfalt þegar búið
er að stilla vélina. Helsti vandinn er
álftin sem leggst á hveitiakrana, sem
koma grænir undan vetri. Ég gerði
tilraun með að setja upp geisladiska
á staura en glampinn fælir fuglinn
frá, þetta virðist virka en það þarf að
gefa því smá tíma,“ segir Björgvin.
Aðspurður hvort það gefi ekki meiri
tengingu við búskapinn að sjá einnig
um fóðuröflunina svarar hann:
„Það gefur búskapnum óneitan-
lega meira gildi að vera í öllu ferlinu
sjálfur. Maður fer eftir þessari lógík
sem er almennt í heiminum, að þegar
maður hefur aðgang að landi og er
með búskap, þá á maður að nýta
landið og það vel. Það er alltaf gaman
að vinna á jörðinni.“ /ehg
„Alltaf gaman að vinna á landinu“
Björgvin á rúgakrinum en rúgurinn er ætlaður til manneldis. Myndir / ehg
„Ég ætla að sá höfrum utan með núna,“ segir Björgvin glaðbeittur áður
en hann leggur í sáningsvinnuna á dráttarvélinni með tvöföld hjól bæði að
framan og aftan.
Björgvini úti á vegi.
Björgvin stillir hér sáningarvélina áður en hann fer út á akurinn, en hún hefur fjórþætt hlutverk, að tæta, skera í