Fréttablaðið - 07.03.2012, Blaðsíða 12

12 7. mars 2012 MIÐVIKUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Hin fjöruga umræða um verðtryggð-ar skuldir – aðrar en gengistryggðar –
undan farnar vikur einkennist af því að engar
almennilegar tölur virðast vera til staðar um
hvernig verðtryggðar skuldir heimila standa
eftir að flestar fjármálastofnanir hafa aðlag-
að þær til lækkunar á sl. ári í kjölfar laga þar
að lútandi.
Helgi Hjörvar alþingismaður hefur stigið
fram fyrir skjöldu og lagt til að skattur verði
lagður á lífeyrissjóði (áður tillaga sjálfstæð-
ismanna) og tekjurnar notaðar til að lækka
skuldir þeirra sem keyptu íbúðir á tímabilinu
2004-2008. Hann ítrekar þessa skoðun sína í
grein í Fréttablaðinu á hlaupársdag. Forsætis-
ráðherra skrifaði grein í Fréttablaðið fyrir
nokkru sem greinilega ber með sér að engar
tölur eru fyrir hendi um umfang verðtryggðra
skulda heimilanna eftir að mestallri aðlögun
þeirra er lokið.
En þessar tölur liggja fyrir. Ríkisskattstjóri
hefur undanfarnar vikur safnað saman tölum
um skuldir heimila við helstu fjármálastofn-
anir, og þessa dagana er verið að dæla tölun-
um rafrænt inn á skattframtöl einstaklinga
sem birt verða þeim í næsta mánuði. Fjár-
málaráðuneytið getur unnið upplýsingar úr
þeim tölum sem sýna ótvírætt hvernig staða
heimila með verðtryggðar skuldir var í raun
um sl. áramót. Nýi fjármálaráðherrann hefur
væntanlega ekki gert sér grein fyrir að þessar
tölur eru innan seilingar og hægt er að vinna
þær skjótt og vel.
Þær tölur ættu að sýna stjórnvöldum hver
staða verðtryggðra skulda heimila er, hvaða
heimili það eru sem enn standa uppi með óvið-
ráðanlegan skuldavanda eftir skuldaaðlögun
og hvaða ráðum er hægt að beita til að hjálpa
þeim. Á meðan þessi úrvinnsla fer fram, ættu
stjórnarliðar að halda ró sinni og ekki geys-
ast fram með nýjar tillögur um úrlausn verð-
tryggða skuldavandans, meðan þeir hafa ekki
gögn í höndunum til að byggja tillögur sínar á.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
HALLDÓR
Nýi fjármálaráðherrann
hefur væntanlega ekki
gert sér grein fyrir að þessar
tölur eru innan seilingar og
hægt er að vinna þær skjótt og
vel.
Verðtrygging fjárskuldbindinga
Fjármál
Björn
Matthíasson
hagfræðingur
Í
fyrradag var reynt að myrða mann í Reykjavík. Það var
hrottaleg og tilefnislaus árás. Þegar í ljós kom að árásarmað-
urinn er vanskilamaður og að fórnarlambið er framkvæmda-
stjóri lögfræðistofu sem sér um innheimtur, varð það furðu-
mörgum tilefni til að lýsa yfir skilningi á verknaðinum, eða
að hann hefði að minnsta kosti ekki komið þeim á óvart.
Einna dýpst í árinni tók Þór
Saari, þingmaður Hreyfingar-
innar, sem fordæmdi verknað-
inn í bloggfærslu en sagði hann
alls ekki óskiljanlegan: „Hitt er
svo annað mál að það að slíkt
skuli gerast í því ástandi sem
hefur verið viðvarandi hér á
landi undanfarin tæp fjögur
ár er hreint ekki undarlegt eða
óskiljanlegt. Hér á landi hefur smátt og smátt verið að byggjast
upp ákveðið ástand, ástand örvæntingar, vonleysis og reiði sem hjá
þúsundum manna er komið á hættulegt stig, ástand sem mun ef svo
fer sem horfir, sennilega hafa áframhaldandi ofbeldi í för með sér.“
Að mati Þórs Saari er ástandið yfirvöldum og „æðstu ráðamönn-
um“ að kenna. Þór Saari er reyndar líka þingmaðurinn sem vildi
gera hetju úr manninum sem braut niður húsið sem hann hafði
einu sinni átt úti á Álftanesi en hafði misst í hendur banka vegna
vanskila sem hófust löngu fyrir bankahrun. Hetjan hafði líka
svindlað á fólki í viðskiptum, brotið bókhaldslög og svikið undan
skatti. Fyrir það var hún á dögunum dæmd í fangelsi. Ýtumaðurinn
á Álftanesi var með öðrum orðum brotamaður, hvorki fórnarlamb
né hetja. Þór Saari stillti hins vegar braki úr húsinu upp í þing-
flokksherbergi Hreyfingarinnar sem „minnismerki um efnahags-
stefnu ríkisstjórnarinnar“.
Aldrei er hægt að réttlæta eða útskýra ofbeldis- eða skemmdar-
verk með þjóðfélagsástandi. „Skilningur“ Þórs Saari á morð-
tilrauninni er af sama toga og tilraunir til að réttlæta ofbeldis-
verk í mótmælunum eftir efnahagshrunið eða skilgreina árásir
„umhverfisverndarsinna“ á heimili fólks sem stýrði fyrirtækjum
í stóriðju eða orkugeiranum sem þátt í pólitískri baráttu. Í okkar
lýðræðissamfélagi er alltaf til friðsamleg leið til að segja skoðun
sína eða leysa úr ágreiningi.
Víst eru margir í skuldavanda á Íslandi. Það er ekki nýtt, ekki
heldur að eigendur skulda vilji láta innheimta þær. Það hefur aldrei
gefið nokkrum manni afsökun til að beita ofbeldi. Slíkur verknaður
einstaklings verður ekkert skiljanlegri þótt margir aðrir séu í sömu
stöðu og hann eða að þeir séu fleiri en fyrir nokkrum árum.
Enginn ber ábyrgð á ofbeldisverkinu í Lágmúla nema ofbeldis-
maðurinn sjálfur. Hugsanlega er hann veikur og þá ekki sakhæfur.
En gjörðir hans er ekki hægt að útskýra með stjórnmálaástandi,
efnahagsástandi eða innheimtuaðgerðum fjármálastofnana. Ekki
einu sinni ábyrgðarlausir stjórnmálamenn eins og Þór Saari, sem
halda að fólki ranghugmyndum um að hægt sé að galdra skuldir í
burtu þótt það sé í raun ómögulegt, bera ábyrgðina.
Það er hins vegar varasamt og sízt til eftirbreytni þegar fólk
í ábyrgðar- og áhrifastöðum lýsir skilningi á ofbeldisverkum og
spáir jafnvel að á þeim verði framhald.
Ofbeldisverk er ekki hægt að útskýra
eða réttlæta með þjóðfélagsástandi:
Skilningsríka fólkið
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Tvittið til bjargar
Dómendur við Landsdóm hafa engan
áhuga á að leyfa fjölmiðlum að stilla
upp myndavélum eða hljóðnemum í
réttarsal. Það er stórskrítin ráðstöfun
þar sem skýr heimild er fyrir slíku í
lögum og vart er hægt að hugsa sér
dómsmál sem hefur brýnna
erindi til almennings en
einmitt þetta. Vefmiðlarnir
hafa hins vegar nýtt sér
nýja tækni til hins ítrasta og
„tvitta“ af miklum móð.
Ekki óskiljanlegt?
Í kjölfar árásarinnar
á lögfræðistofunni
fyrr í vikunni duttu
inn einkennileg ummæli manna
sem vilja telja sig málsmetandi, þar á
meðal hjá þingmanninum Þór Saari
og Marinó G. Njálssyni, sem er innan-
búðarmaður í Samstöðu. Illvirki gegn
saklausum manni er þar orðið hluti
af „ekki óskiljanlegu” ferli í núverandi
ástandi þar sem örvæntingarfullt fólk
„slær til baka“. Ástandið muni ef
fram fer sem horfi „hafa áframhald-
andi ofbeldi í för með sér“ og nú
séu lántakendur orðnir þolendur
vegna þess að „hver einasti þeirra“
verði héðan í frá talinn ógn við líf
og heilsu starfsfólks
fjármálafyrir-
tækja.
Spurning með hljómgrunn
Ef ætlunin var að nota verknaðinn
sem innlegg í pólitíska umræðu um
skuldavanda heimilanna er ekki víst
að þeir tveir muni finna hljómgrunn.
Sérstaklega ef markhópur þeirra
tveggja á að vera fólk í skuldavanda.
Ætli spá um meira ofbeldi
úr þeim ranni sé líklegt
til að vinna atkvæði
hins yfirgnæfandi
meirihluta sem
myndi aldrei grípa til
ofbeldis, alls óháð
„ástandinu”?
thorgils@frettabladid.is