Fréttablaðið - 19.04.2012, Blaðsíða 31

FIMMTUDAGUR 19. apríl 2012 31
Um fimmtíu ár eru síðan John F. Kennedy Bandaríkjafor-
seti setti allsherjar viðskipta-
bann á nýstofnað byltingar-
ríkið á Kúbu, 3. febrúar 1962.
Bannið var þáttur í stigvaxandi
efnahagslegum refsiaðgerðum,
en innrás árið áður hafði mis-
tekist. Allar götur síðan hefur
efnahagsstríð verið lykilatriði í
tilraunum Bandaríkjastjórnar
til að endurreisa kapítalisma á
Kúbu.
Fjandsamleg afstaða Banda-
ríkjastjórnar og annarra heims-
valdaríkja gagnvart Kúbu, þ.á m.
Íslands, stafar hvorki af óskyn-
semi né skammtíma hagsmunum,
né af áhrifum hægrisinna í
Miami. Hún stafar af heildar-
hagsmunum ríkjandi afla. Ráða-
stéttin í Bandaríkjunum er enn
að refsa alþýðufólki á Kúbu fyrir
það að taka völdin í janúar byrjun
árið 1959 og halda þeim; fyrir að
stökkva spilltri ráðastétt á flótta
og endurheimta eigur sínar frá
bandarískum auðmönnum sem
drottnuðu yfir landinu. Ófyrir-
gefanlegt, ekki síst af því að í
Mið- og Suður-Ameríku, ef ekki
víðar, gæti verið á dagskrá að
rísa upp og taka málin í sínar
hendur; skipuleggja samfélagið á
annan hátt.
Aðalsynd byltingarleiðtoganna
á Kúbu var að standa við það
sem þeir sögðust ætla að gera.
Á fyrstu mánuðum byltingar-
innar voru vextir skornir niður
og bannað að mismuna fólki á
grundvelli kynþátta. Jarðnæði
stærstu jarðeigendanna var
tekið eignarnámi og úthlutað
til jarðnæðislausra smábænda
til ræktar. Stór hluti jarðnæðis,
framleiðslutæki, verksmiðjur og
innri gerð samfélagsins – allt frá
sykurekrum til olíuhreinsunar-
stöðva, spilavíta og símafyrir-
tækja – var í höndum banda-
rískra aðila líkt og gildir um
nýlendur.
Þegar bandarískum vald höfum
varð ljóst að ekki var hægt að
múta nýju byltingarforystunni,
neituðu eigendur olíuhreinsunar-
stöðva á Kúbu að hreinsa olíu
sem keypt hafði verið í Sovét-
ríkjunum. Það var um mitt ár
1960. Í kjölfarið tók verkafólk
stöðvarnar yfir og hélt vinnslunni
áfram. Svar Eisenhowers, þá-
verandi forseta, var að ógilda
samning um aðalútflutningsvöru
Kúbu, sykur. Á eftir fylgdi efna-
hagsleg hryðjuverkastarfsemi.
Kúbustjórn brást við með því að
yfirtaka næstum allan stærri
iðnað sem kúbanskir aðilar áttu
og öll bandarísk fyrirtæki. Um
miðjan október var búið að þjóð-
nýta alla banka, að kanadískum
bönkum undanskildum. Settar
voru skorður við húsaleigu og
miðað við hámark 10% tekna
fjölskyldunnar. Um þær mundir
bannaði Eisenhower allan útflutn-
ing til Kúbu, að undanskildum
matvælum og lyfjum. Í apríl 1961
gersigruðu Kúbanir á innan við
þremur dögum inn rásar lið mála-
liða við Svínaflóa, sem bandarísk
stjórnvöld skipulögðu.
Daginn eftir að Kennedy til-
kynnti um viðskiptabannið 3. feb-
rúar 1962 mætti milljón Kúb ana
á byltingartorgið í Havana, en
þaðan kemur „Önnur Havana-
yfirlýsingin“ sem var flutt af
forsætis ráð herra lands ins, Fídel
Castró. Árásarstefna Bandaríkja-
stjórnar helgast af ótta, segir
þar: „Ekki ótta við kúbönsku
byltinguna, heldur af ótta við
byltingu í Rómönsku Ameríku;
ótta við að undir okaðir íbúar
álfunnar vinni sigur á kúgurum
sínum og geri eins og Kúba, lýsi
sig frjálsa menn í Ameríku“.
Næstu mánuði greip ríkisstjórn
Kennedy til ýmissa ráðstafana
sem gerðu þjóðum í Evrópu og
Rómönsku Ameríku erfitt fyrir
með að stunda viðskipti við Kúbu.
Í október 1962 lá við að Banda-
ríkin hæfu kjarnorkustyrjöld í
svokallaðri Kúbudeilu, en for-
setinn dró í land þar sem ljóst var
hve stórt gjaldið yrði andspænis
þeirri staðfestu Kúbana að verja
land sitt og byltinguna. „Það er
á hreinu hjá okkur að ráðist þeir
á okkur verður árásarliðinu tor-
tímt,“ sagði Castró í fjöldafundi í
aðdraganda atburðanna. Áætlun
hernaðaryfirvalda í Pentagon
var að 18.500 Bandaríkjamenn
myndu falla á fyrstu 10 dögum
fyrirhugaðrar innrásar, pólitískt
verð sem heimsvaldasinnar voru
ekki reiðubúnir til þess að greiða.
Í júlí 1963 bannaði Kennedy
bandarískum borgurum að
ferðast til Kúbu eða eiga
viðskipti við landið. Í fimm
áratugi hefur efnahags- og
viðskiptabannið kostað þjóðina
975 þúsund milljónir dollara
að mati kúbanskra stjórnvalda.
Á síðasta áratug síðustu aldar
herti Bandaríkjastjórn bannið
á sama tíma og djúp efnahags-
kreppa ríkti á Kúbu vegna
hruns viðskipta við Sovétríkin.
Það varð ólöglegt fyrir erlend
dóttur fyrirtæki bandarískra
fyrirtækja að stunda viðskipti
við Kúbu. Sex mánaða hafn-
bann var sett á skip sem landað
höfðu á Kúbu. Nýlega varð að
flytja fund Kúbu og Caricom
(viðskiptabandalag Karíbahafs-
landa) frá Hilton hótelinu á
Trinidad og Tobago, þótt hótelið
sé í eigu þarlendra stjórnvalda,
en því er stjórnað af Hilton
Worldwide.
Bandaríkjastjórn hefur tekið
nýja tækni í þjónustu sína með
því að trufla samskipti, nota
internetið og aðra miðla fyrir
áróðursstarfsemi og afskipti
af innanríkismálum á Kúbu.
Síðastliðið haust tók fyrirtækið
Washington Software í Maryl-
and að sér að setja upp kerfi
fyrir ríkisfé, sem getur sent
24.000 smáskilaboð Bandaríkja-
stjórnar á viku hverri í alla far-
síma á Kúbu.
Á síðasta ári samþykkti Alls-
herjarþing Sameinuðu þjóðanna
í tuttugasta sinn að fordæma
viðskiptabann Bandaríkjanna
á Kúbu. Þrjú smáríki sátu hjá
(Micronesia, Palau og Marshal-
leyjar) en aðeins Ísrael greiddi
atkvæði gegn tillögunni auk
Bandaríkjanna.
Viðskiptabann og skemmdarverk
Viðskipti
Gylfi Páll
Hersir
stjórnarmaður í
Vináttufélagi Íslands
og Kúbu
S t ó r h ö f ð a 3 1 | 1 1 0 R e y k j a v í k | S í m i 5 6 9 3 0 0 0 | F a x 5 6 9 3 0 0 1 | s t a f i r @ s t a f i r . i s | s t a f i r . i s
Stafir lífeyrissjóður starfaði í samtryggingardeild og séreignardeild á árinu 2011
og tók við iðgjöldum í samræmi við lög um skyldutryggingu lífeyrisréttinda.
Hrein eign til greiðslu lífeyris nam 91.461 millj. kr. og hafði aukist um 9,3% frá
árinu 2010 þegar hún var 83.663 millj. kr.
Nafnávöxtun allra eigna 2011 var 7,5% en hrein raunávöxtun var 2,1%.
Meðaltal hreinnar raunávöxtunar sjóðsins síðustu fimm árin var neikvæð um
5,5% en var jákvæð um 1,3% síðustu tíu árin.
Í lok árs 2011 áttu 54.687 einstaklingar réttindi í sjóðnum. Á árinu 2011 greiddu
8.819 einstaklingar iðgjald til samtryggingardeildar Stafa og 1.732 launagreiðendur.
Á árinu 2011 fengu 4.452 lífeyrisþegar greitt úr samtryggingardeild alls 2.283
millj. kr. sem er aukning um 2% frá fyrra ári. Lífeyrisþegum fjölgaði um 6% á
árinu eða um 257. Greiðslur úr séreignardeild námu um 443 millj. kr. sem er um
46% aukning frá fyrra ári.
Tryggingafræðileg úttekt á stöðu sjóðsins hefur farið fram miðað við árslok 2011.
Tryggingafræðileg staða sjóðsins er neikvæð um 8,6%.
Stafir lífeyrissjóður hefur undanfarin ár starfað við erfiðar aðstæður. Fjárfestingar-
kostir eru takmarkaðir og peningaleg eign ber lága vexti. Gjaldeyrishöft takmarka
mjög getu sjóðsins til að dreifa áhættu.
Þrátt fyrir mikið tap hjá sjóðnum í kjölfar hruns er ljóst að hann hefur einungis
bognað en ekki brotnað.
Verði lífeyrissjóðum landsins gert kleift að starfa við eðlilegar aðstæður má
horfa til bjartari tíma.
Starfsemi
Stafa
árið 2011
lífeyrissjóðs

2011 2010
Nafnávöxtun
7,5% 2,7%
Hrein raunávöxtun
2,1% 0,1%
Hrein raunávöxtun
(5 ára vegið meðaltal)
-5,5%
-4,2%
Hrein raunávöxtun
(10 ára vegið meðalta
l) 1,3%
0,6%
Fjöldi sjóðfélaga
í samtryggingadeild
8.819 8.862
Fjöld lífeyrisþega
í samtryggingadeild
4.452 4.195
Rekstrarkostnaður
í % af iðgjöldum
2,98% 2,77%
Rekstrarkostnaður
í % af eignum
0,14% 0,13%
Lífeyrir
í % af iðgjöldum
57% 61%
Stöðugildi
12,8% 13,3
KENNITÖLUR
Aðalfundur Stafa lífeyrissjóðs
verður á Grand Hóteli Reykjavík
þriðjudaginn 22. maí 2012 og
hefst kl. 17:00.
AÐALFUNDUR