Fréttablaðið - 05.05.2012, Qupperneq 22

22 5. maí 2012 LAUGARDAGUR
Sú var tíðin, að Íslendingar tuggðu munntóbak og spýttu
mórauðu. Mórauðastur var
víst spýtingur þeirra, sem
tuggðu rjól. Menn spýttu gjarna
mórauðu þar sem hverjum og
einum hentaði. Á götur og gang-
stíga, í anddyri verslana, fyrir
utan aðgangsdyrnar að Hótel
Borg og Hótel Íslandi – jafnvel
undir borð og bak við mublur.
Unz svo kom að landlækni og
bæjarstjórn Reykjavíkur, sem
þá hét, ofbauð. Hrákaslettunum
fylgdi nefnilega mikill söfnuður
sýkla og sóttkveikja, sem mönn-
um stafaði háski af – auk þess
sem einhverjum þótti sóðaskap-
ur að; líkast til þó bara þeim,
sem ekki tuggðu tóbak. Yfirvöld
komu því fyrir hrákadöllum
hvarvetna; á opinberum skrif-
stofum, á veitingahúsum og jafn-
vel utan dyra. Til þess var ætl-
ast að tóbakstyggjarar hræktu
í dallana og þannig mætti losna
við sóðaskapinn – og sýklana.
Síðan þetta var hafa orðið
miklar framfarir á Íslandi. Þjóð-
in sögð vera orðin mjög umhverf-
islega meðvituð – einkum þó og
sér í lagi umhverfislega með-
vituð þar um slóðir sem fæstir
Íslendingar eiga sjálfir leið um.
Auk þess er þjóðin löngu hætt að
tyggja tóbak og rjól – en farin
að tyggja tyggigúmmí í gríð og
erg. Og hrækir svo frá sér tyggi-
gúmmíinu hvar sem hverjum
hentar. Á götur og gangstíga,
í anddyri verslana, fyrir utan
aðgangsdyrnar að Hótel Borg
og gervöllum krám og kaffibör-
um staðarins – og undir stóla og
bak við mublur þegar enginn er
að horfa. Tyggjóhrákarnir nema
að mér sýnist ekki minna en sex
til sjö slettum á hvern fermetra
á gangstígunum í 101 Reykja-
vík. Slíkum árangri náðu þó tób-
aks- og rjóltyggjendurnir aldrei
hér á árunum áður. Enda miklu
fleira mannfólk sem gengur nú
um gangstíga í 101 en þá og hver
og einn ákaflega umhverfislega
meðvitaður núna – nema hvað?
Þó tekist hafi að útrýma berkl-
um, sem mest hættan var talin
að stafaði af sóttkveikjum í
mórauða spýtingnum, eru marg-
ir ekkert síður skeinuhættir
sjúkdómar sem láta á sér kræla
í tyggjóhrákunum ef að væri
gáð. Ef menn nú gefa sér tíma
til þess að líta niður fyrir lapp-
irnar á sér á ferð um 101 væri
þá ekki ráð að landlæknir og
borgarstjórn Reykjavíkur inn-
leiddu aftur hrákadallana; t.d. á
gatnamótum, fyrir framan Hótel
Borg, á opinberum skrifstofum –
og inni á skemmtistöðum. Vegna
mikilla framfara og aukinnar
umhverfisvitundar sem tvímæla-
laust hafa orðið hjá Íslendingum
mætti mála dallana græna. Þá
yrðu þeir svo umhverfisvænir.
Ef vel tækist til mætti svo ein-
hvern tíma í framtíðinni ná svo
langt í umhverfismeðvitundinni
að fólk hætti að gera þarfir sínar
í húsagörðum og bak við mynda-
styttur í miðbænum – jafnvel
að það fengist til þess að hirða
sjálft umbúðirnar utan af tygg-
jóinu, sælgætinu, pylsunum, kók-
inu, bjórnum og hvað það nú allt
saman heitir sem umhverfis-
meðvitaða fólkið skilur eftir sig
í kjölfar helgarskemmtananna í
miðbæ Reykjavíkurborgar.
Mikið væri nú gott ef umhverf-
ismeðvitað fólk væri jafn
umhverfismeðvitað um nágrenni
sitt og það er um fjarlægðirnar
sem fæst af því hefur nokkru
sinni heimsótt – svo sé Guði
fyrir að þakka. Hvernig myndi
umhverfið þar líka líta út ef
álíka fjöldi umhverfismeðvitað-
ara Íslendinga ætti þar leið um
og er á ferðinni nótt sem dag í
101 Reykjavík? Það væri nú sjón
að sjá!
Að spýta mórauðu
Ár er liðið frá því að samning-ar á milli Sjúkratrygginga
Íslands og sérfræðilækna runnu
út þann 31. mars 2011. Í kjölfar-
ið og vegna samningsleysis hafa
sjúklingar þurft að greiða komu-
og umsýslugjald fyrir þjónustu
sérfræðilækna á stofum þeirra.
Hér er um viðbótargjald að ræða,
sem leggst við hluta sjúklings í
útlögðum kostnaði. Rétt er að taka
fram að ekki allir sérfræðilæknar
innheimta slíkt gjald. ÖBÍ hafa
borist dæmi um viðbótargjöld á
bilinu 500 kr. til 3.500 kr. fyrir
hverja komu.
Staðan bitnar fyrst og fremst
á tekjulágum einstaklingum og
fjölskyldum sem þurfa á þjónustu
sérfræðilækna að halda. Þar er
þyngst byrðin á langveikum og
öldruðum, sem þurfa meira á heil-
brigðisþjónustu að halda, þar með
talið þjónustu sérfræðilækna,
en allur almenningur í samfé-
laginu. Ástandið hefur í för með
sér auknar álögur fyrir þessa ein-
staklinga og fjölskyldur þeirra og
kemur sérstaklega illa við tekju-
lága aldraða, öryrkja og foreldra
langveikra barna. Í rannsókn sem
framkvæmd var 2006 af Rúnari
Vilhjálmssyni félagsfræðingi
kom fram að öryrkjar vörðu um
6% af heildartekjum heimilisins
í heilbrigðismál. Sú tala hefur að
öllum líkindum hækkað, en gjald-
taka sjúklinga í heilbrigðiskerfinu
jókst umtalsvert í kjölfar banka-
hrunsins, sbr. könnun Hagdeildar
ASÍ frá byrjun árs 2009.
Einstaklingur með afsláttar-
kort borgar að fullu komu- og
umsýslugjald. Þar sem þetta er
viðbótargjald gefur það ekki rétt
upp í afsláttarkort Sjúkratrygg-
inga Íslands. Hér er því um að
ræða hreint viðbótargjald sem
sjúklingurinn einn ber kostnað-
inn af. Sjúklingar sem reglulega
leita til sérfræðilækna bera þá
tugi þúsunda í viðbótargjald yfir
lengra tímabil. Eitt af markmið-
um laga um réttindi sjúklinga er
að tryggja sjúklingum tiltekin
réttindi í samræmi við almenn
mannréttindi. Óheimilt er að mis-
muna sjúklingum meðal annars á
grundvelli efnahags. Þjónusta sér-
fræðilækna er einn nauðsynlegur
þáttur í veitingu heilbrigðisþjón-
ustu. Gjaldtaka fyrir hvers kyns
heilbrigðisþjónustu á að fara eftir
ákvæðum laga um sjúkratrygg-
ingar og ákvæðum sérlaga eftir
því sem við á, og engu öðru.
Minna má á Samning Samein-
uðu þjóðanna um réttindi fatl-
aðs fólks, sem undirritaður var
af Íslands hálfu fyrir réttum 5
árum (30. mars 2007) en í 25. gr.
samningsins er kveðið á um að
aðildarríkin skuli „… viðurkenna
að fatlað fólk hafi rétt til þess
að njóta góðrar heilsu að hæsta
marki sem unnt er án mismun-
unar vegna fötlunar. […] a) sjá
fötluðu fólki fyrir heilsugæslu
og heilbrigðisáætlunum, sem eru
ókeypis eða á viðráðanlegu verði
og eins að umfangi, gæðum og á
sama stigi og gildir fyrir aðra ein-
staklinga …“.
Hver er staðan í samningavið-
ræðum Sjúkratrygginga Íslands
og samninganefndar sérfræði-
lækna? Eru samningaviðræður í
gangi á milli samninganefndanna
eða er algjör biðstaða?
ÖBÍ skorar á samningsaðila
að sameinast í þeirri viðleitni að
semja sín á milli þannig að öllum
notendum þjónustu sérfræði-
lækna sé tryggt aðgengi að sér-
fræðiþjónustu án aukinnar kostn-
aðarhlutdeildar sjúklinga.
Álögur á sjúklinga vegna
komu- og umsýslugjalda
Heilbrigðismál
Guðmundur
Magnússon og
Sigríður Hanna
Ingólfsdóttir
formaður og
félagsráðgjafi
Öryrkjabandalags
Íslands
Viðbótargjald – samtals Tímabil
Dæmi A — 5 komur til sérfræðinga 9.000 kr. ágúst 2011 – janúar 2012
Dæmi B — 3 komur til sérfræðinga 8.000 kr. janúar 2012
Tvö dæmi um viðbótarútgjöld örorkulífeyrisþega vegna þjónustu sérfræðilækna
Samfélagsmál
Sighvatur
Björgvinsson
fv. ráðherra
Save the Children á Íslandi
Lífeyrissjóður starfsmanna Reykjavíkurborgar
Ársfundur 2012
Ársfundur Lífeyrissjóðs starfsmanna Reykjavíkurborgar 2012, verður haldinn miðvikudaginn 16. maí kl. 15.00 í
húsakynnum BSRB að Grettisgötu 89, Reykjavík.
Stjórn og framkvæmdastjóri
Í stjórn sjóðsins eru Björk Vilhelmsdóttir stjórnarformaður, Ása Clausen, Jón Fjörnir Thoroddsen, Júlíus Vífill
Ingvarsson og Þorgrímur Hallgrímsson.
Framkvæmdastjóri sjóðsins er Jón G. Kristjánsson
Aðsetur sjóðsins er hjá Lífeyrissjóði starfsmanna sveitarfélaga, Sigtúni 42, 105 Reykjavík, Sími 5 700 400
lss@lss.is - www.lss.is
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
– Afslátt eða gott verð?
Reykjavík - Reykjanesbæ
Akureyri - Húsavík
Vestmannaeyjum
Steypugljái á
stéttina í sumar