Fréttablaðið - 26.10.2012, Blaðsíða 24

24 26. október 2012 FÖSTUDAGUR
Í kjölfar forsetakosninga á síðast-liðnu sumri fór af stað umræða
um að fötluðu fólki væri ekki
heimilað skv. kosningalögum að
velja sér eigin aðstoðarmann sem
fylgdi þeim í kjörklefa. Síðan voru
umræddar kosningar kærðar á
þeirri forsendu að þær hefðu ekki
verið leynilegar þar sem opinber
aðili hefði fylgst með því hvernig
fólk greiddi atkvæði sitt. Meðal
annars var talið að þetta ákvæði
laganna bryti í bága við 29. grein
samnings SÞ um réttindi fatlaðs
fólks. Innanríkisráðherra boðaði
þá þegar að þessu þyrfti að breyta
og það yrði gert fyrir næstu kosn-
ingar.
Alþingi samþykkti síðan 11.
október sl. breytingu á lögum um
kosningar með því ákvæði að þeir
sem uppfylla ákvæði 3. mgr. 63.
greinar kosningalaga geti sjálfir
valið hver aðstoði sig við að greiða
atkvæði. Ástæða er til að fagna
þeirri breytingu. En ekki er allt
sem sýnist því umrædd 3. mgr.
63. greinar kosningalaganna nær
síður en svo til allra fatlaðra en
þar stendur:
■ „Ef kjósandi skýrir kjörstjóra
svo frá að hann sé eigi fær um að
árita kjörseðilinn á fyrirskipaðan
hátt eða árita og undirrita fylgi-
bréfið sakir sjónleysis eða þess að
honum sé hönd ónothæf skal kjör-
stjóri veita honum aðstoð til þess
í einrúmi.“
Með öðrum orðum; það eru ein-
vörðungu þeir sem búa við fötl-
un vegna sjónleysis eða hreyfi-
hömlunar á hendi sem höfðu rétt
á aðstoð frá kjörstjórn og nú að
eigin vali.
Landssamtökin Þroskahjálp
lögðu til við þá þingnefnd sem
hafði málið til meðferðar á
Alþingi að þessu orðalagi yrði
breytt þannig að í stað „sakir
sjónleysis eða þess að honum sé
hönd ónothæf“ komi „sakir fötl-
unar“. Við því var ekki orðið.
Hafa stjórnvöld þá fullgilt 29.
grein samnings SÞ um réttindi
fatlað fólks?
Umræddum lögum er meðal
annars ætlað að uppfylla ákvæði
29. greinar samnings SÞ um rétt-
indi fatlaðs fólks. Í A. lið þeirrar
greinar eru ákvæði um að aðild-
arríkin skuli tryggja fötluðum
tækifæri til að njóta stjórnmála-
legra réttinda sinna til jafns við
aðra m.a. með því „að tryggja að
kosningaaðferðir, kosningaað-
staða og kjörgögn séu við hæfi,
aðgengileg, auðskilin og auðnot-
uð“.
Á Íslandi hafa aðallega verið
stundaðar svokallaðar lista-
kosningar auk þess sem þjóðin
hefur valið sér forseta í kosning-
um. Listakosningar uppfylla vel
ákvæði um að vera aðgengileg-
ar og auðskildar. Þar er flokkum
úthlutaður bókstafur og það eina
sem kjósendur þurfa að gera er
að merkja við bókstaf þess flokks
sem þeir vilja styðja. Í forseta-
kosningum er nægjanlegt að
þekkja nafn þess frambjóðanda
sem maður vill að sitji í því emb-
ætti.
Nú eru uppi hugmyndir um að
í æ ríkari mæli verði leitað til
þjóðarinnar með beinum hætti og
þjóðin spurð um margvísleg mál-
efni. Þá verður að tryggja öllum
kosningabærum mönnum jafnan
rétt og jafna möguleika á því að
koma skoðunum sínum til skila á
kjörseðli sínum.
Fólk með þroskahömlun getur
margt hvert sökum fötlunar
sinnar, m.a. takmarkaðrar lestr-
argetu, átt erfitt með að koma
vilja sínum með tryggum hætti á
framfæri á kjörseðli.
Nú er nýlokið ráðgefandi þjóð-
aratkvæðagreiðslu um tillögur
stjórnlagaráðs.
Í þeirri atkvæðagreiðslu var
spurt um afstöðu fólks í 6 spurn-
ingum. Sumar spurningarnar
voru nokkuð langar og ýtarlegar,
sú lengsta 22 orð og eitt svarið
var 14 orð.
Efst á kjörseðli umræddrar
atkvæðagreiðslu var eftirfarandi
fyrirsögn:
Ráðgefandi þjóðaratkvæða-
greiðsla um tillögu stjórnlagaráðs
að frumvarpi til stjórnskipunar-
laga og tiltekin álitaefni þeim
tengd, skv. ályktun Alþingis 24.
maí 2012.
Þessi texti verður seint talinn
aðgengilegur eða auðlæs.
Auk þess var skýringartexti
um málsmeðferð við breytingu
á stjórnarskrá á seðlinum upp á
um það bil 80 orð. Sama var uppi
á teningnum þar, textinn hvorki
auðlesinn né auðskilinn.
Seðillinn í heild sinni var því
afar margorður og lítt árennileg-
ur fyrir fólk sem hefur takmark-
aða lestrargetu.
Samtökunum er heldur ekki
kunnugt um að upplýsingaefni á
auðskildu máli hafi verið útbúið
fyrir umræddar kosningar.
Landssamtökin Þroskahjálp
eru þess fullviss að vilji Alþingis
stendur til þess að tryggja öllum
jafna möguleika til þátttöku í
opinberum atkvæðagreiðslum í
framtíðinni.
Nýsamþykkt lög tryggja ekki
að svo verði að mati samtakanna.
Ljóst er að hin nýju lög uppfylla
ekki heldur ákvæði 29. greinar
Samnings SÞ um réttindi fatlaðs
fólks um að kosningaaðferðir,
kosningaaðstaða og kjörgögn séu
„við hæfi, aðgengileg, auðskilin
og auðnotuð“.
Það er því brýnt að nauðsyn-
legar úrbætur verði gerðar meðal
annars með því að heimila fólki
með þroskahömlun einnig að fá
aðstoð í kjörklefa við að koma
skoðun sinni á framfæri með
öruggum hætti.
Landssamtökin Þroskahjálp
átelja að ekkert samráð hafi verið
haft við samtökin við gerð áður-
nefnds frumvarps um breytingar
á lögum um kosningar og harma
að þeir aðilar sem að þeirri end-
urskoðun komu hafi ekki verið
víðsýnni eða meðvitaðri um
vanda fólks með þroskahömlun
en þar birtist.
Getur allt fatlað fólk valið sér
aðstoðarfólk við kosningar?
Síðustu daga hefur verið greint frá því í fréttum að 75,6%
rekstraraðila við Laugaveg hafi lýst
ánægju sinni með lokun götunnar
í sumar og eru þessar hlutfalls-
tölur byggðar á könnun hóps sem
nefnir sig Borghildi. Við undirrit-
aðir rekstraraðilar og fasteignaeig-
endur á þeim kafla sem lokað var
í sumar furðum okkur á þessum
niðurstöðum, enda kannast fæstir
kaupmenn við að hafa verið spurðir
álits í umræddri könnun.
Í byrjun marsmánaðar afhenti
hópur kaupmanna borgarstjóra lista
með nöfnum 48 rekstraraðila og
fasteignaeigenda við Laugaveg þar
sem mótmælt var harðlega áform-
um um lokun götunnar. Síðan þá
hefur listinn lengst og nálgast um
eitt hundrað aðila. Vart þarf frek-
ari vitnanna við um afstöðu kaup-
manna í þessu efni, en þeir kaup-
menn sem eru fylgjandi lokun eru
sárafáir og í miklum minnihluta.
Könnun Borghildar var aðeins gerð
í einn dag, svo úrtakið er ómark-
tækt. Það er mjög miður að sjá póli-
tískan áróður af þessu tagi settan
í fræðilegan búning – áróður sem
stenst enga skoðun.
Hvað afstöðu vegfarenda varð-
ar, þá voru þeir vegfarendur ekki
spurðir álits sem höfðu ekki tök á að
komast í lokaða götuna, en hreyfi-
hamlaðir og aldraðir eiga í flestum
tilfellum óhægt um vik að ganga
hundruð metra að verslun, að ekki
sé talað um þegar enn örðugra er
að finna stæði, þar sem fjöldi bíla-
stæða varð óaðgengilegur í sumar.
Niðurstöður könnunar Borghildar
eru í hróplegu ósamræmi við skoð-
anakönnun sem Félagsvísindastofn-
un Háskóla Íslands gerði í vor um
viðhorf kaupmanna til lokunar, en
þar kom fram að einungis um fjórð-
ungur aðspurðra studdi lokun.
Lokun götunnar hefur haft afar
slæm áhrif á verslun og þjónustu
við götuna og víða er mikill sam-
dráttur milli ára. Til að mynda
hafa eldri viðskiptavinir nánast
horfið þann tíma sem gatan er
lokuð. Ljóst er að áframhaldandi
lokun mun auka enn á viðskipta-
flóttann af Laugavegi og þá um leið
auka einsleitni í rekstri, en marg-
vísleg starfsemi getur ekki þrifist
í lokaðri götu. Ein af stærri versl-
unum við götuna, Dressmann, hvarf
á braut nú fyrir skemmstu og þar
með er síðasta alþjóðlega vöru-
merkið farið af götunni, en við
verslunargötur erlendis má jafn-
an finna búðir fjölþjóðlegra fyrir-
tækja. Húsnæðið þar sem Dress-
mann var stendur nú autt og tómt
– mitt á þeim kafla Laugavegar sem
lokað var í sumar.
Lokunin er í reynd aðför af
rekstri við götuna. Mörgum við-
skiptavinum sem eiga erfitt með
gang þarf að aka upp að dyrum, við-
skiptavinir hótels þurfa einnig að
fá akstur upp að dyrum, stóra hluti
þarf gjarnan að afgreiða beint í bif-
reiðar viðskiptavina o.s.frv. Borg-
aryfirvöld vildu engar undanþágur
veita, til dæmis að gatan yrði opin
fyrir hádegi og/eða að kvöldlagi.
Allar óskir Samtaka kaupmanna
og fasteignaeigenda við Laugaveg
um meðalhóf í þessum efnum voru
hunsaðar.
Við undirritaðir rekstraraðilar
hörmum hvernig beinlínis röngum
upplýsingum er haldið að almenn-
ingi, en með pólitískum áróðri sem
stenst enga skoðun er því haldið
fram að almenn sátt sé um aðgerð-
ir sem hafa stórskaðað rekstur við
Laugaveg. Óskandi væri að borg-
aryfirvöld tækju upp samstarf við
Samtök kaupmanna og fasteignaeig-
enda við Laugaveg, sem telur nærri
eitt hundrað félagsmenn og reyndu
að stuðla að sátt í stað þess að fara
með stanslausum ófriði gegn rek-
staraðilum við einu verslunargötu
landsins.
Höfundar eru kaupmenn við neð-
arlegan Laugaveg og félagsmenn í
Samtökum kaupmanna og fast-
eignaeigenda við Laugaveg
Mikil andstaða
við lokun Laugavegar
Fjarskiptaævintýri
Orkuveitunnar
Ánægjulegt er að samstaða skyldi nást meðal borgar-
fulltrúa Sjálfstæðisflokks,
Samfylkingar og Besta flokks-
ins um að hefja undirbúning að
sölu allt að 49% hlutar Orku-
veitunnar í Gagnaveitunni.
Heppilegra hefði þó verið að
stefna að hámörkun söluand-
virðis með því að selja allt fyr-
irtækið eða a.m.k. ráðandi hlut
í því eins og kveðið var á um í
upphaflegri tillögu okkar sjálf-
stæðismanna.
Fjarskiptaævintýri Orku-
veitunnar hefur nú kostað vel
á annan tug milljarða króna.
Við stofnun Línu.nets, forvera
Gagnaveitunnar, átti Orkuveit-
an að leggja fyrirtækinu til allt
að 200 milljóna kr. í hlutafé,
sem síðar átti að selja með
hagnaði.
Hver varð raunin? 1999-2008
námu fjárfestingar Orkuveit-
unnar í fjarskiptastarfsemi
13.744 milljónum króna á
núverandi verðlagi. Færa má
rök fyrir því að þessi tala sé
í raun töluvert hærri þar sem
OR fjármagnaði stóran hluta
þessara framlaga með erlend-
um lánum, sem síðan tvöföld-
uðust. Þá skuldaði Gagnaveitan
um 8,2 milljarða króna í lok árs
2011 og hefur til viðbótar tekið
verulegt fé að láni á þessu ári.
Frá því að Lína.net var
stofnuð (að frumkvæði borgar-
fulltrúa Samfylkingarinnar)
voru skýrar pólitískar línur
í borgarstjórn til fyrirtækis-
ins. Sjálfstæðisflokkurinn stóð
gegn eyðslunni og varaði við
glórulausum offjárfesting-
um OR á þessu sviði. Vinstri
menn í borgarstjórn létu slík
varnaðarorð sem vind um eyru
þjóta eins og lesa má í skýrslu
úttektarnefndar um OR.
Hefði verið hlustað á okkur
sjálfstæðismenn og Orku-
veitunni ekki att út í tug-
milljarðsfjárfestingar í fjar-
skiptarekstri, er ljóst að
fjárhagsstaða fyrirtækisins
væri önnur og betri en hún er
nú. Áætlað er að aðstoð borgar-
sjóðs við Orkuveituna muni alls
nema tólf milljörðum króna.
Líklega hefði ekki verið þörf
á aðstoðinni, hefði Orkuveitan
sparað sér þetta fjarskipta-
ævintýri vinstri flokkanna.
Gagnaveitan er öflugt fjar-
skiptafyrirtæki með góða
starfsmenn enda var ekk-
ert til sparað við uppbygg-
ingu hennar. Fjárfestar munu
væntanlega sýna fyrirtækinu
verðskuldaðan áhuga og von-
andi fæst sem mest fyrir hluta-
bréfin sem nú verða sett í sölu.
Ekki er þó búist við að Orku-
veitan fái til baka nema hluta
þeirra fjármuna, sem lagðir
hafa verið í fyrirtækið.
Orkuveitan
Kjartan
Magnússon
borgarfulltrúi
Kosningar
Gerður A.
Árnadóttir
formaður
Landssamtakanna
Þroskahjálpar
Friðrik
Sigurðsson
framkvæmdastjóri
Landssamtakanna
Þroskahjálpar
Skipulagsmál
Gunnar
Guðjónsson
Brynjólfur
Björnsson
Gísli Úlfarsson
Símon Ragnarsson
kaupmenn