Fréttatíminn - 03.08.2012, Blaðsíða 8

É g er kona sem fæddist með karlkyns æxlunarfæri. Fjöldi kvenna fæðist með gölluð
kynfæri og fer í aðgerð til að lag-
færa það.“ Hrafnhildur Guðmunds-
dóttir lét lagfæra æxlunarfæri sín
fyrir þremur árum og fær loks að lifa
óáreitt sem kona eftir að hafa þurft
að stríða við sjálfa sig og samfélags-
legar staðalímyndir alla tíð.
„Fjölmargir fara í skurðaðgerðir
vegna ýmissa fæðingargalla, svo
sem minniháttar lagfæringu á kyn-
færum eða aðgerð vegna skarðs í
vör. Í mínum huga eru þetta að sam-
bærilegar aðgerðir og sú sem ég fór
í því verið er að leiðrétta galla sem
varð á líkamanum á fósturskeiði,“
segir Hrafnhildur.
Munurinn hjá Hrafnhildi var hins
vegar sá að vegna fæðingargallans
setti samfélagið hana strax við fæð-
ingu í ákveðið box, drengjaboxið,
þar sem gerðar voru þær kröfur til
hennar að hún hefði áhuga á því sem
staðalímynd drengja hefði áhuga á.
Hún átti að hafa áhuga á strákadóti
og íþróttum og klæðast bláum bux-
um en ekki bleikum kjólum, vera
með stutt hár og mátti ekki mála sig.
„Ég var mjög ung þegar ég komst
að því að það var eitthvað sem ekki
var eins og það átti að vera og stærsti
hlutinn af því var félagslegur. Ég lað-
aðist að hlutum sem ég átti ekki að
laðast að því samfélagið skilgreindi
mig sem strák. Gerðar voru kröfur
til mín um að haga mér samkvæmt
því – sem ég reyndi að gera. Mér leið
samt alltaf illa með það. Skömmin
var stærsta tilfinning bernskunnar.
Skömmin yfir því að hafa tilfinn-
ingar sem samræmdust ekki því
sem samfélagið ætlaðist til af mér.
Ef ég horfði á stelpulegt barnaefni
í sjónvarpinu leit ég í kringum mig
til þess að vera viss um að það sæi
enginn að mér fyndist þetta svona
skemmtilegt.“
Eilíf togstreita
„Þetta var eilíf togstreita á milli
þess sem mig langaði til að gera, og
þess sem ætlast var til að ég gerði.
Ég prófaði að klæða mig í stelpuföt
þegar enginn sá til.” Með því að
klæða sig í stelpuföt var Hrafnhildur
í raun að máta sig í það samfélags-
lega hlutverk sem henni fannst sér
ætlað en aðrir samþykktu ekki. Það
hafði ekkert með það að gera að hún
fengi eitthvað út úr því líkt og klæð-
skiptingar. „Klæðskiptingar fara í
föt af hinu kyninu af því að þeir fá
eitthvað út úr því, sem er allt í fína
mín vegna. En þótt karl klæði sig í
kvenmannsföt er ekki þar með sagt
að hann upplifi sig af röngu kyni.
Honum finnst það kannski bara
gaman og má alveg finnast það gam-
an,“ segir Hrafnhildur.
Hún hefur sterkar skoðanir á stað-
alímyndum og umræðunni um svo-
kallað transfólk og er ekki sammála
þeirri hugtakanotkun sem ráðandi
er nú á dögum. „Ég er ekki trans-
kona. Ég er kona.“ Við dettum í heil-
miklar, heimspekilegar pælingar um
skilgreiningar á hugtökum tengdum
kynferði, kynupplifun og kynhneigð
og komumst að þeirri niðurstöðu að
það vinni ef til vill gegn baráttumál-
um kynskiptinga/transfólks að vera
hluti af Samtökunum 78. Fólk sem
hafi gengið í gegnum kynleiðrétt-
ingu eigi ekkert sameiginlegt með
hommum og lesbíum nema það að
vera minnihlutahópur. Kynleiðrétt-
ing hefur ekkert með kynhneigð
að gera. Fólk sem hefur gengið í
gegnum kynleiðréttingu getur allt
eins verið gagnkynhneigt og sam-
kynhneigt. Samkynhneigt transfólk
ætti heima í baráttuhópi hinsegins-
fólks á forsendum kynhneigðar sinn-
ar en ekki á forsendum þess að það
hafi farið í gegnum kynleiðrétting-
araðgerð. Þetta eru skemmtilegar
vangaveltur sem varpa nýju ljósi á
viðhorf transfólks til sjálfs síns sem
eru í raun speglun á viðhorfum sam-
félagsins.
Fannst hún alltaf með brjóst
Hrafnhildur átti í mikilli innri bar-
áttu sem barn og unglingur og
leið oft mjög illa. „Ég talaði ekki
um þetta við neinn en fann sem
unglingur að ég yrði að leita mér
hjálpar. Ég fór ein til sálfræðings
og notaði launin mín í unglinga-
vinnunni til að borga fyrir tímann
og hafði sjálf fyrir því að panta tíma
og komast á staðinn með strætó. Ég
vissi hvað ég ætlaði að tala við sál-
fræðinginn um, hvað mér liði illa
yfir þessum líkama og að ég væri í
raun og veru stelpa. Ég vissi ekkert
hvernig hann myndi bregðast við
og fór því í stelpufötum til hans með
maskara til að hann skildi hvað ég
væri að tala um.“
„Á þessum tíma var enginn skiln-
ingur á því sem ég var að ganga í
gegnum í samfélaginu. Opinber
stefna var að enginn færi í kyn-
leiðréttingaraðgerðir hér á landi
og þeim sem töldu sig hafa þörf á
því var bent á að leita sér aðstoðar
geðlækna. Ég fór til geðlæknis sem
bókstaflega sagði mér bara að ég
yrði bara að komast yfir þetta. Það
væri ekkert hægt að gera í málinu.“
Hrafnhildur flúði samfélagið sem
skilgreindi hana sem karlmann og
flutti til útlanda þar sem hún gat
lifað í því kynhlutverki sem henni
var ætlað en líkaminn leyfði ekki.
„Það var mikill léttir. Þegar ég var
orðin öruggari með mig ákvað ég
að koma heim aftur og hélt að ég
gæti haldið áfram að lifa hér sem
stelpa en það gekk ekki upp. Ég fór
aftur til útlanda og leið betur þar en
kom svo heim aftur og var búin að
ákveða að ég myndi ganga í gegn-
um það sem þurfti til að leiðrétta
kyn mitt. Þá var ég búin að vera að
fikta sjálf með hormóna, hafði lagst
í rannsóknir á netinu og pantað mér
hormóna. Ég fann mikinn mun á
mér andlega og líkamlega þegar ég
tók hormóna fyrst. Það var eins og
ég væri að fá eitthvað sem mig hafði
alltaf vantað.“
„Vendipunkturinn hjá mér, upp-
hafið að nýju lífi, var í raun á þess-
um tíma, fyrir 10-12 árum, þegar ég
byrjaði að taka hormóna. Kynleið-
réttingaraðgerðin sjálf var það ekki,
hún var einfaldlega hluti af þessu
ferli. Hún var engin töfralausn sem
varð til þess að öll mín vandamál
hurfu út í veður og vind. Þetta er
eilífðarbarátta sem snýst um að
ná sátt við sjálfan sig. Ég væri ansi
grunnhyggin ef ég segðist vera búin
að ná því með því að fara í aðgerð-
ina, lífið er miklu flóknara en svo.“
Ósýnilegur leggur
„Það er í raun ekki hægt að ætlast
til þess að fólk sem á ekki í flökti
með kynvitund sína skilji þær til-
finningar sem fólk sem fer í kyn-
leiðréttingarferli gengur í gegnum.
Þetta er í raun óskiljanlegt fyrir þá
sem eru sáttir og öruggir með kyn
sitt. Það er samt sem áður mikil-
vægt að fólk skilji að þetta er ekki
val. Það myndi engin heilvita mann-
eskja velja þetta.“
Hrafnhildur nær sér í blað og
penna. „Svona skil ég þetta,“ seg-
ir hún og teiknar á blaðið. „Hér er
X-litningur, sem kemur frá móður-
inni og svo ákvarðast kynið út frá
kynlitningnum frá föður, sem er
annað hvort X eða Y. Ef hann er X
þá verður barnið stúlka en drengur
ef litningurinn er Y. Ég fékk Y-litn-
ing en ég held að það sé einfaldlega
ósýnilegur eða ógreinilegur legg-
ur á honum. Hann er í rauninni X.“
Hún teiknar bandstrik út frá Y-inu
og breytir því þannig í X.
„Af hverju fæðast karlmenn með
geirvörtur?“ spyr hún. „Er einhver
fúnksjón í geirvörtum karla?“ Þeg-
ar ekkert svar kemur heldur hún
áfram: „Af því að karlar og konur
eru sama uppskriftin í sitt hvoru
eldhúsinu. Þeir sem hafa farið í
gegnum fyrsta árið í fósturfræði í
læknisfræði skilja þetta.“ Hún út-
skýrir að í upphafi þroskast fóstur
með sama hætti, hvort sem um
dreng eða stúlku er að ræða. Sem
dæmi um það eru geirvörturnar
á strákunum, sem hefðu breyst í
brjóst síðar meir ef Y-litningurinn
hefði verið X. Þeir byrjuðu því að
þroskast sem stúlkur en síðan greip
Y-litningurinn inn í og lét vaxa á þá
utanáliggjandi æxlunarfæri, eistu
og tippi, en ekki innbyrðis eins og
hjá konunum, leggöng, leg og eggja-
stokka. „Þetta fór úrskeiðis hjá mér
á fósturskeiði þótt mér finnist skrýt-
ið að segja að ég sé eitthvað brengl-
uð,“ segir Hrafnhildur og hlær. „En
það eru margar útgáfur á fæðingar-
galla á æxlunarfærum.“ Fæðingar-
galli Hrafnhildar er þó ekki bara lík-
amlegur, heldur einnig félagslegur.
„Líkamlega fannst mér ég alltaf
vera stelpa. Mér fannst mjög skrít-
ið þegar ég var í hormónaferlinu
og fólk spurði: „Færðu þá brjóst?“
Því mér fannst ég alltaf hafa verið
með brjóst.“ En þrátt fyrir að hún
sé komin með brjóst og kvenkyns
æxlunarfæri mun hún aldrei geta
gengið með barn né heldur fer hún
á blæðingar. „Ég myndi gjarnan
vilja fara á túr eins og aðrar konur.
Það er bara hluti af því að vera kona
og ég skil ekki konur sem segjast
öfunda mig fyrir það að sleppa við
það. Mér finnst líka dálítið erfitt að
sætta mig við að ég mun aldrei geta
gengið með barn. Ég verð bara að
horfa á það þannig að ég er ekki
eina konan sem getur ekki gengið
með barn af líkamlegum ástæðum.
En mig dreymir um að ættleiða
barn. Mig dreymir um að verða
móðir. Ég þarf að fara að huga því.
Klukkan tifar. Það er löngu farið að
klingja í eggjastokkunum á mér,“
segir hún og hlær.
Njóttu gæðanna og bragðsins og kældu þig niður í leiðinni með hollustu.
Joger - hollur og góður og fæst víða.. Prófuaðu bara!
Engin heilvita manneskja myndi velja þetta
Hrafnhildur Guðmundsdóttir fæddist með karlkyns æxlunarfæri
en fékk ekki að vera kona fyrr en hún lét lagfæra þau fyrir
þremur árum. Alla tíð þurfti hún að stríða við fyrirframgefnar
hugmyndir um hvernig hún ætti að haga sér einfaldlega vegna
þess að hún væri með tippi. Sigríður Dögg Auðunsdóttir hitti
hana í tilefni af því að heimildarmynd um kynleiðréttingarferlið
verður frumsýnd á þriðjudaginn.
Skömmin var
stærsta til-
finning bernsku
Hrafnhildar
sem var mjög
ung þegar hún
komst að því
að það var eitt-
hvað sem ekki
var eins og það
átti að vera.
Ljósmynd/Hari
Sigríður Dögg
Auðunsdóttir
sigridur@ frettatiminn.is
Þetta var
eilíf tog-
streita á
milli þess
sem mig
langaði
til að
gera, og
þess sem
ætlast var
til að ég
gerði.
8 viðtal Helgin 3.-5. ágúst 2012