Fréttatíminn - 03.08.2012, Blaðsíða 34

34 bækur Helgin 3.-5. ágúst 2012
 RitdómuR 25 gönguleiðiR á Reykjanesskaga
Hin ótrúlega pílagríms-
ganga Harolds Fry eftir
Rachel Joyce hefur slegið
í gegn síðustu vikur. Bókin
situr í efsta sæti kiljulista
Eymundsson og í öðru
sæti á heildarlistanum í
síðustu viku.
Vinsæl kilja

 RitdómuR ÞingVelliR ÞjóðgaRðuR og heimsminjaR
s igrún Helgadóttir sendi frá sér í fyrra bók um Þingvelli. Hún hafði nokkrum árum fyrr unnið bók um
Jökulsárgljúfur, en rannsókn hennar á
Þingvöllum hófst í tíð Hönnu Láru Pét-
ursdóttur fyrsta sumarið sem Hanna sat
staðinn sem prestur og þjóðgarðsvörður,
en um langan tíma fóru störfin saman
svo undarlega sem það hljómar. Verk
Sigrúnar er fallega út gefið, örnefnaskrár,
heimildaskrár og myndaskrár eru til
fyrirmyndar. Bókin er í þægilegu broti til
ferðalaga en í nákvæmum og ítarlegum
staðarlýsingum eru drög að gönguáætlun
um þjóðgarðinn og lagðar til margar leið-
ir. Bókin kallar reyndar á að lesandinn
fari þangað og gerist tíðförull um þetta
merkilega sögulega svæði. Fylgir bókinni
laust kort í skalanum1:40 000 og kort um
helstu staði, vegi, reiðvegi, troðninga og
slóðir.
Sigrún rekur sögu Þingvalla, nánast til
okkar daga þótt yfirlit skorti um þá sem
hafa fengið endurnýjuð byggingarleyfi í
þjóðgarðinum og hina sem eiga þar eldri
bústaði. Það hefði að ósekju mátt fylgja
með því rit Sigrúnar er á kurteislegan og
rökfastan hátt gagnrýnið á það sem við
höfum gert staðnum. Þar er fyrst sú gá-
leysislega gróðursetning barrtrjáa í garð-
inum sem getur til langs tíma skaddað
lífríki vatnsins, rétt eins og DDT-eitrið
sem var notað við virkjanaframkvæmdir
svo verkamönnum væri vært við vinnu á
sínum tíma þegar hrygningarsvæði stóru-
rriðans var eyðilagt. Þá hafa menn frá
upphafi aksturs lagt vegi gáleysislega um
þjóðgarðinn, suma þeirra ætti að hreinsa
upp og einfalda umferð þar skipulega t.d.
með einstefnu leiðum, takmörkun um-
ferðar til að linna skemmdum af henni.
Þá vekur Sigrún athygli á vanhugsuðum
opinberum byggingum á svæðinu. Ekki
aðeins þeim sem ætti skipulega að rífa í
bústaðabyggð broddborgara sem þar hafa
fengið land til ráðstöfunar (sem þjóðin má
væntanlega ekki ganga um!) heldur líka
ýmsum opinberum byggingum, sumar
hafa farið í brunum, aðrar ekki komist
upp, eins og Norræna húsið sem þar átti
að rísa. Verkið er reyndar óður um svæð-
ið allt sem land hins gangandi manns
eins og var í örófi þótt reiðgötur væru þar
margar og nýttar til ferða gegnum svæðið
og á þingið.
Bókin skiptist sex kafla sem síðan eru
brotnir niður í smærri stubba. Yfirlit
um þingsöguna er harla gott þótt býsna
margt í því sé sótt í rómana sagnaritunar
og tekið upp sem trúanlegt. Hún rekur
skamma og snubbótta rannsóknarsögu
staðarins af fornleifafræðinni — þar er
sýnilega óplægður akur eins og fundur
mannvistarleifa í Miðmundatúni leiddi
í ljós og væri líkastil þar meira grafið ef
ekki væri fyrir barr. Hér er ýtarleg lýsing
á náttúrufari öllu. Þá er kostulegur kafli
um aðkomu hins opinbera og það undar-
lega fyrirbæri sem Þingvallanefndin er –
var lengstaf einhverskonar útibú frá húsa-
meistara ríkisins og þjóðkirkjunni. Bókin
æpir um stefnuleysi íslenskra stjórn-
málaflokka um staðinn en það stendur
vonandi til bóta, allavega eru loks farnir
að komast í nefndina menn sem eru með
einhverja kunnáttu í líffræði, sumir meira
að segja sérfróðir um staðinn þótt þess
sjáist lítil merki enda nefndin einhvers-
konar heiðursbitlingur þingsins lengstaf.
Sess fyrir hofróður.
Bókin er ríkulega myndskreytt þótt
stærð brotsins valdi því að myndir verða
smávaxnar og því njóta margar þeirra sín
illa. Bók Sigrúnar er nauðsynlegur ferða-
félagi þeirra sem vilja skunda á Þingvöll.
Sætir reyndar furðu miðað við aðgengi að
garðurinn allur sé ekki meira nýttur sem
göngusvæði, en eins og Sigrún bendir
á og var í upphafi fengin til að skoða, þá
vantar umferð svo gamlir troðningar lifni,
vantar merkingar og þekkingu svo þeir
verði troðnir. Ef vel tekst til dugar bókin
til að koma þeirri langferð af stað og eng-
inn betri ferðafélagi í þá ferð.
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Skaddaður sögustaður
Bókaverslunin Iða hefur komið sér fyrir á neðri
hæðinni í endurbyggðu húsi sem kennt er við
Ziemsen sem flutt var úr Austurstræti og sett
niður í Grófinni. Á þessum slóðum, vestan Póst-
hússtrætis allar götur að Ánanaustum hefur varið
fátt um bókaverslanir síðan Eggert Briem og
Snæbjörn Jónsson ráku bókaverslanir á fjórða
og fimmta áratug síðustu aldar í Veltusundi og
Bókaverslun Ísafoldar var milli Austurstrætis
og Vallarstrætis. Eftir að hún leið undir lok var
engin bókaverslun þarna í Kvosinni fyrr en Bragi
Kristjónsson fór að versla með notaðar bækur
neðst á Vesturgötu og Sögufélagið kom sér fyrir
í Grjótaþorpinu miðju. Ný búð Iðu er til marks um að verslun umhverfis Grófina
er að breytast og er það einkum fyrir nýja þjónustu við vestursvæði hafnarinnar
sem er að verða mesta gróskusvæðið milli Landakotstúna og Þingholtanna.
Iða í Ziemsenhúsið í Grófinni
Vegur Auðar Ólafsdóttur listfræðings og forstöðumanns Listasafns Háskóla Ís-
lands sem skáldsagnahöfundar hefur vaxið hratt og örugglega í Frakklandi. Síðast
bárust fréttir að önnur skáldsaga hennar, Rigning í nóvember, hefði verið tilnefnd til
bókmenntaverðlauna hinna voldugu Fnac-bókaverslana
í Frakklandi. Sagan kemur ekki út fyrr en í haust en
hefur verið dreift í kynningarútgáfu til starfsmanna og
dómnefndar. Átta hundruð manna dómnefnd valdi bókina
eina af 30 mest spennandi, þeirra tæplega sjö hundruð
bóka sem gefnar verða út í Frans í haust.
Fnac-tilnefninganna er ávallt beðið með mikilli óþreyju,
því þær þykja oft gefa vísbendingu um strauma og stefnur
fyrir haustið. Einsog gefur að skilja eru margir um hituna
þegar 700 nýjar bækur líta dagsins ljós, en þessi tilnefning
er ávísun á umfjöllun og athygli ... fyrir utan að vera náttúrlega sannkallaður heiður.
Upphækkuð jörð, Rigning í nóvember og Afleggjarinn komu út í kilju hjá Bjarti fyrr í
sumar. Ný skáldsaga eftir Auði er væntanleg í haust.
Frami í FNAC og Frans
Suðurnesjamenn hafa
lengi átt í vandræðum með
staðarnöfnin sín. Keflavík-
in mátti hverfa þegar þeir
völdu stækkuðu sveitar-
félagi sínu nafn. Sóru sumir
að aldrei skyldu þeir taka
nýja nafn sveitarfélagsins
sér í munn. Menn eiga að
halda í gömul nöfn, ekki
týna þeim í fáfengilegum
formbreytingum á skipan
byggðar sem er fyrst og
fremst huglæg. Það sem
kallað er Reykjanesskaginn
var áður kallað Reykjanes
og löngu fyrr Suðurkjálk-
inn, eins og talað var um
Vestfjarðakjálkann. Í tæpa öld eftir að menn hættu
að fara á hestum og tveimur jafnfljótum milli bæja
og byggða týndum við leiðum og merkisstöðum,
urðum blýföst við akvegina, komumst varla út úr
bíl nema til þess að létta á okkur í skjóli fyrir um-
ferð og vindi. Nú hefur á áratug orðið umbreyting:
fólk er farið að ganga. Á gamla Suðurkjálkanum
hafa menn uppgötvað fjölbreytilegt og spennandi
landslag þar sem saga er á hverjum skika. Göngu-
hópurinn sem gerir út heimasíðuna www.ferlir.is
verður að telja aflvakann í göngum um skagann en
nú hefur Reynir Ingibjartsson bætt þriðju bókinni
í gönguleiðasafn sitt með 25 gönguleiðum um
Reykjanesskagann og gefur Salka bókina út.
Bókin er gormbundin, snoturlega uppsett eftir
fastri reglu þar sem þrædd er umrædd leið og get-
ið helstu staða og áfanga, skilmerkilega er getið
um lengd hvers göngustígs, ástand hans og merk-
ingar. Nútímagöngumaður skannar bara GPS-
punkta sem merkja svæðin og geta gert slóðann
öruggari þótt skammt sé til byggðar. Það eru varla
hundrað ár síðan fólk týndist á þessum slóðum
og með greiðara aðgengi og upprifjun á gömlum
slóðum og leiðum er viðbúið að allur skaginn verði
eitt stórt útivistarsvæði og þá eykst hættan á að
menn rati í villur. GPS er þannig nauðsynleg við-
bót við útgáfur sem þessar því þannig tæki eru í
almannaeign.
Bókin er fróðleg og skemmtileg viðbót við hjálp-
artæki sem gönguglöðum gefast. Nafnaskrá fylgir
ekki í ritinu sem er miður. -pbb
Labbað um Suðurkjálkann

Þingvellir
þjóðgarður og
heimsminjar
Sigrún Helgadóttir
Opna 320 bls. 2011

25 gönguleiðir á
Reykjanesskaga
Reynir Ingibjartsson
Salka, 162 bls. 2012
Auður Ólafsdóttir.
Reynir
Ingibjartsson.
Sigrún
Helga-
dóttir.
Verkið er
reyndar
óður um
svæðið
allt sem
land hins
gangandi
manns
eins og
var í
örófi ...
www.noatun.is
H a m r a b o r g – N ó a t ú n 1 7 – H r i n g b r a u t – A u s t u r v e r – G r a f a r h o l t
OPIÐ ALLA
VERSLUNARMANNA-
HELGINA TIL MIÐNÆTTIS