Fréttatíminn - 15.11.2013, Blaðsíða 84

84 bækur Helgin 15.-17. nóvember 2013
 Bókadómur drakúla
Engan þarf
að undra að
Arnaldur
Indriðason hafi
í síðustu viku
haldið stöðu
sinni í efsta sæti
bóksölulista
Félags íslenskra
bókaútgefenda með Skuggasundi.
Bókin hefur fengið glimrandi
fína dóma og stjörnum rignir
yfir hana. Hún er nú þegar orðin
önnur mest selda bók haustsins. Á
listanum yfir íslensk skáldverk var
Dísu saga, Vigdísar Grímsdóttur,
í öðru sæti og Stefán Máni í því
þriðja með Grimmd.
arnaldur á toppnum

 ritdómur Fjallaland
r agnar Axelsson ljósmyndari hefur fyrir löngu skipað sér í röð þeirra fremstu úr þeirri stétt. Þar trónir hann t.d. ásamt þeim Jóni Kaldal
portrettljósmyndara og Ólafi K. Magnússyni frétta-
ljósmyndara. Það má í raun segja að Ragnar, eða RAX
eins og hann er betur þekktur, sé það besta frá þess-
um tveimur. Blaðaljósmyndari sem segir sögur með
ógnarsterkum portrettmyndum af fólki í harðneskju-
legu umhverfi.
RAX á fáa jafningja á Íslandi
og þarf út fyrir landsteinana
til að finna þá. Ljósmyndarar
eins og heimildaljósmyndarinn
Mary Ellen Mark og blaðaljós-
myndarinn og Pulitzer verð-
launahafinn Ed Keating eru
fólk sem hægt er með góðu móti
að líkja við RAX. Það er jafnvel
hægt að seilast svo langt að líkja
honum við gömlu meistarana,
Brassai og Cartier Bresson. Öll
deila þau næmninni fyrir því
hvernig heimurinn lítur út í svarthvítu. „Ef ljósmynd
er flott í lit er hún flott í svarthvítu.“ Sagði RAX á fyrir-
lestri þar sem hann fór yfir myndir bæði frá Græn-
landi og Landmannaafrétti.
Það sem RAX gerir betur en flestir í hans stétt er
að rækta samband við fólk. Samband sem nær út fyrir
venjulegt samband ljósmyndara og viðfangsefnis. Það
er sennilega líka það sem skilur hann frá fólkinu að
ofan. Hann er ekki bara fluga á vegg. RAX þekkir þetta
fólk og myndirnar hans verða dýpri fyrir vikið. Að hafa
úthald í að elta þetta sama fólk árum og jafnvel ára-
tugum saman, fara burtu frá eigin fjölskyldu til þess
að skrásetja líf annarra, er óeigingjarnt starf. Ragnar
Axelsson hefur tekið það að sér og fyrir vikið á hann
heildstætt verk, búið til úr mörgum ólíkum bútum úr
lífi fjölda fólks. Arfleið ljósmyndarans RAX.
Fjallalandið
Nýjasta verkið úr þessum bútum er bókin Fjallaland.
Myndir og sögur úr smalamennsku á Landmannaafrétti.
Hálfgerðri eyðimörk frá Heklu að Veiðivötnum með
Landmannalaugar í miðjunni. Hrikalegt svæði þar sem
allra veðra er von og aðeins hörðustu gangnamenn hafa
smalað í gegnum árin. Bílar eru að miklu leyti bannaðir
þannig að yfirleitt fara menn ríðandi eða gangandi –
sem gerir myndirnar auðvitað enn áhugaverðari og þær
verða líka á sérstakan hátt tímalausar. Rauður þráður
bókarinnar er Þórður Guðnason frá Þverlæk í Holtum.
Hann prýðir fyrstu mannamyndina í bókinni. Hún sýnir
Þórð glaðbeittan með blik í auga og góð fyrirheit um
framtíðina. Síðasta myndin er líka af honum. Sama blik-
ið en myndin sýnir að árin taka sinn toll og framtíðin er
óviss. Myndirnar í bókinni sýna okkur heim sem sjálf-
sagt er að hverfa og þess er kannski ekki langt að bíða
að enginn nenni lengur á afrétt með fé. Fyrirhöfnin verði
ekki lengur þess virði – en jafnframt að fjöllin eru ekki
að fara neitt og lífið heldur áfram.
Ég verð að segja, sem mikill aðdáandi mynda RAX,
þá eru þeim ekki gerð nógu góð skil í þessari bók. Fyrir
það fyrsta eru myndirnar allt of oft látnar fara yfir kjöl
bókarinnar og með því hálfpartinn eyðilagðar. Algerlega
óþarft þegar bókin er í svona stóru broti og af hverju
bókin var yfir höfuð í ferköntuðu broti skil ég heldur
ekki, því utan nokkurra landslagsmynda í upphafi bók-
arinnar er engin mynd jöfn á alla kanta. Pappírinn er
vissulega þykkur en ef ég væri að gefa út svona fína bók
með svo gott sem bara svarthvítum ljósmyndum hefði
ég boðið upp á aðeins mattari pappír. Myndirnar hefðu
haft mjög gott af því.
Þetta er ljósmyndabók og í þeim skiptir textinn
kannski ekki höfuðmáli. En hann getur lyft myndun-
um upp á hærra plan. En textinn í þessari er hvorki
fugl né fiskur. Flæðir engan veginn nógu skemmtilega
um bókina. Poppar upp hér og þar eins og skrattinn úr
sauðaleggnum.
Sá sem kemur alveg kaldur að lestrinum gerir sér
enga grein fyrri því hvort sögumaðurinn er RAX eða
Þórður. Það er eins og textinn eigi að vera jafn tímalaus
og myndirnar enda hvorugt í nokkurri tímaröð. Hann
nær þó á köflum að fanga athyglina og sögurnar af nafna
mínum Runólfssyni í Hólum á Rangárvöllum voru mínar
uppáhalds.
Kápan á bókinni, þessi sem er undir rykhulstrinu, er
minimalísk svo ekki sé sterkar að orði kveðið. En áferðin
utan á bókinni er dásamleg og hún mun sóma sér vel á
hvaða kaffiborði sem er. En hvort betra hefði verið að
fórna aðeins naumhyggjunni með því að merkja bókina
ekki bara á kilinum heldur framan á líka – svona af því
að þetta er kaffiborðsbók – skal ósagt látið.
Haraldur Jónasson
hari@frettatiminn.is
Laugardagurinn 16. nóvember er dagur veitingahúsanna, svokallaður Restaurant Day, Þessi
hátíð á rætur að rekja til Finnlands en þennan dag er almenningur virkjaður og hvattur til
þess að opna „pop-up“ veitingastaði, bari og kaffihús út um allar trissur, í görðum, heima-
húsum og á götum bæjarins. Yfir 1000 viðburðir hafa verið skráðir til leiks um víða veröld.
Spark tekur þátt í fjörinu og þar sem 16. nóvember er dagur íslenskrar tungu þykir við hæfi að
bjóða upp á gómsætustu blaðsíðuna úr bókinni Stína stórasæng eftir Lani Yamamoto. Stína er
hugmyndarík uppfinningastelpa. Henni er alltaf kalt og er stöðugt að nota ímyndunaraflið til
að halda á sér hita. Hún bakar
yndislegar kökur og býr til
heitt súkkulaði.
Fyrir 500 krónur
býðst gestum að stíga inn
í bókina og smakka á kræs-
ingunum Stínu frá klukkan
15–17 í Spark Design Space
við Klapparstíg 33.
Kræsingar Stínu í Spark
Signal Books í Bretlandi gaf nýverið út bókina Reykjavík í
bókaflokknum Innercities – Cultural Guides. Í þessum flokki
eru fyrir bækur um Aþenu, Bath, Berlín, Marseilles og Prag.
The Sunday Times hefur gefið þessum flokki afbragðseinkunn
og segir höfunda fulla af eldmóði andspænis viðfangsefnum
sínum. Gérard Lemarquis skrifar bókina um Reykjavík en
borgina þekkir hann vitaskuld út og inn. Hann starfaði sem
fréttaritari AFP á Íslandi í 29 ár og skrifar ennþá fyrir dag-
blaðið Le Monde.
Það er því tæpast hægt að tala um glöggt gests auga í
þessu tilfelli heldur innsýn Reykvíkings sem um leið hefur
ákveðna fjarlægð vegna uppruna síns. Þetta er ekki hefð-
bundin leiðsögubók heldur öllu heldur áhugavert lesefni
hverjum þeim sem grúska vill í íslenskri menningu.
Kynning á bókinni í Sjónarlind við Bergstaðastræti 7 er öllum opin á milli 14-16
laugardaginn 16.nóvember.
Gérard skrifar um Reykjavík
Skáldsaga Brams Stoker, Dracula frá árinu 1897, eitt
lykilverka hryllingsbókmenntanna og í raun sætir
furðu að bókin skuli fyrst núna koma út í óstyttri ís-
lenskri þýðingu. 116 árum eftir að hún var gefin út.
Ekkert skrímsli kemst hvorki með klær né fúlar
tær nærri hælum Drakúla greifa þegar kemur að
langvarandi menningaráhrifum. Áhrif Drakúla á
hrylling í bókum, sjónvarpi og kvikmyndum eru
vægast sagt djúpstæð.
Þessi bók er því algert lykilrit fyrir alla þá sem
vilja kafa ofan í hrollvekjur og þykjast hafa vit á þeim.
Bram Stoker skrifaði eiginlega ekkert af viti fyrir
utan þessa bók en í henni hittir hann líka heldur bet-
ur beint á stikuna. Drakúla er frekar löng og flókin
saga þar sem sjónarhornið flakkar á milli all margra
persóna sem koma hugsunum sínum, ótta, órum og
kynnum af blóðsugugreifanum til skila með dagbók-
arfærslum, hljóðrituðum minnispunktum, sendibréf-
um og öðrum slíkum heimildum.
Þessi frásagnarmáti virkar ögn gamaldags og jafn-
vel á köflum þreytandi á tímum SMS-a og hraðra
klippinga sem kenndar eru við MTV. En þetta gengur
upp og hægt og rólega lætur Stoker persónur sínar
raða saman hryllingssögu sem slagkraftur er í.
Sagan ekki síður skemmtileg vegna þess hversu
galopin hún er fyrir túlkunum og þær eru ófáar bæk-
urnar, margar hverjar sprenglærðar, sem skrifaðar
hafa verið um hina ýmsu leshætti á þessu furðuverki.
Meðal annars er talið að Drakúla hafi á viktoríu-
tíma pempískra Breta heillað vegna sterkra kynferð-
islegra undirtóna. Bit blóðsugunnar og vampírisminn
sem heltekur fórnarlömb hennar eru þá í raun smit
og kynsjúkdómur. Og með því að skipta út einum lif-
andi vökva fyrir annan, blóði fyrir sæði, er Drakúla
í raun argasta klám. Og þar sem greifinn bítur bæði
karla og konur má segja að hann heilli og hneigist til
beggja kynna. Ekkert tiltökumál nú til dags en þótti
saga til næsta bæjar fyrir rúmri öld.
Það þarf að setja sig í ákveðnar stellingar til þess
að lesa svæsnar kynlífslýsingar út úr texta Stokers
en geri maður það er hann alveg á pari við 50 gráa
skugga. Bara svo miklu betri bókmenntir og Drakúla
mun fylgja okkur um ókomna tíð, útblásinn af kyn-
orku á meðan skuggarnir gráu munu liggja getulaus-
ir í gleymskunnar dái.
Þessi heildarþýðing á Drakúla, með neðanmáls-
greinum sem skýra ýmis textatengsl og fleira, er
lofsvert framtak. Komi blóðsugugreifinn fagnandi.
Þórarinn Þórarinsson
Blóðsuga boðin velkomin

drakúla
Bram Stoker
Gerður Sif Ingvarsdóttir þýddi
Rúnatýr 332 2013
Bela Lugosi í kjól
og hvítu í hlutverki
Drakúla.
Leitið upplýsinga á auglýsingadeild
Fréttatímans í síma 531 3310 eða á
auglysingar@frettatiminn.is
Fréttatímanum
er dreift á heimili á
höfuðborgarsvæðinu
og Akureyri auk
lausadreifingar um land allt.
Dreifing með
Fréttatímanum á
bæklingum og fylgiblöðum
er hagkvæmur kostur.
Ert þú að huga
að dreifingu?

Fjallaland
Ragnar Axelsson
Crymogea, 183 síður, 2013.
Ef ljósmynd er flott í lit
er hún flott í svarthvítu