Nýjar kvöldvökur - 01.01.1920, Blaðsíða 35

BÓKMENTIR.
29
indalega árangri, sem þegar er fenginn, og
hversu þetta stórmerka mál skýrist og nær
fastari og stöðugri tökum, ár frá ári, á hug og
hjörtum manna, síðan vísindamenn og spek-
ingar annara þjóða tóku það á arma sína til
athugunar og rannsóknar. Höf. fyrirlestranna
hefir fengist við þetta mál um nær 20 ára skeið,
að nokkru leyti með eigin rannsóknum, en þó
einkum með því að lesa alt það besta, sem um
það hefir verið ritað á síðari árum, og kynna
sjer allar merkustu rannsóknir ágætustu vísinda-
manna og þær óyggjandi sannanir, sem fengist
hafa. Hann er því í þessu máli óefað fróðast-
ur allra íslendinga.
Þegar höf. leggur út í það að kynna sjer
þetta mál, er fjarri því, að hann sje af frásögn
annara sannfærður um áreiðanleik þess. En af
skarpskygni sinni sjer hann, að þetta er svo
mikilsvert mál, að því er fullur gaumur gef-
andi. Og hann leggur ótrauður út í það að
rannsaka það eftir bestu föngum, og heldur
þeim rannsóknum stöðugt og ósleitilega áfram,
þrátt fyrir lítilsvirðingu og jafnvel ofsóknir
ýmsra manna. Það, sem hann í byrjun rann-
sókna sinna vildi reyna að fá vissu sína um,
var það, hvort hægt væri að komast í sam-
band við framliðna menn og fá á þann hátt
fulla sönnun fyrir framhaldi lífsins eftir
dauða líkamans. Petta mun hann mjög hafa
efast um í byrjun rannsókna sinna. En við
hans eigin tilraunir, og einkum fyrir rannsóknir
erlendra vísindamanna, hlóðust að honum á
allar hliðar svo ríkar sannanir fyrir áreiðanleik
bessa máls, að efinn hvarf smátt og smátt. Nú
mun hann að fullu sannfærður. En mikla fyrir-
höfn og mikla andlega áreynslu og baráttu mun
Það hafa kostað hann, að öðlast þessa skýru
°g efalausu sannfæringu.
Þetta er eðlilegur andlegur þroski hins gætna
°g athugula vísindamanns.
Þessir fyrirlestrar eru samdir af svo mikilli
snild og svo fullir af fróðleik um þetta háleita
mál og svo auðugir af fögrum kenningum og
athugunum höf., að jeg hika ekki við að telja
þá langbestu og þörfustu bókina, sem út hefir
komið á síðari árum. Jeg held, að hver maður,
sem les hana með athygli, hljóti að verða betri
maður eftir en áður.
Rað var lengi siðvenja, einkum í sveitunum,
að lesa »hugvekjur« á hverju kveldi, allan vet-
urinn. Jeg efast ekki um að margir hafi haft
mikið gagn af því. að hlýða á þann lestur. Nú
mun þessi fagri siður að mestn lagður niður.
En hver er orsökin? Skyldi það ekki geta
hugsast, að þær »hugvekjur«, sem við eigum,
sjeu nú orðnar á eftir tímanum, orðnar úreldar,
af því að fólk standi nú á öðru þroska-tigi, en
þegar þær voru ritaðar? Tímarnir breytast og
mennirnir með. Pað sem er talið gott og gilt
á einni öldinni, þykir stundum gagnslítið, eða
jafnvel óhæfilegt, á annari. Það má benda á
suma gömlu sálmana okkar, sem eitt sinn þóttu
ágætir og voru sungnir með miklum fjálgleik,
bæði í kirkjum og heimahúsum, en þykja nú
ganga hneyksli næst.
Vilja menn nú ekki reyna að taka þessa nýju
bók, Trú og sannanir, og láta hana
koma í staðinn fyrir gömlu hugvekjurnar, gera
hana að húslestrarbók? Gegnum hana alla
gengur eins og rauður þráður hin dýpsta lotn-
ing fyrir sannleikanum og meistaranum mikla
frá Nazaret. Hún ber vott um óbifandi trú á
rjettlæti og óendanlegan kærleika guðs, og á
eilífa framþróun alls, sem er gott og göfugt í
heimum tilverunnar. j \r^ai
Magnús Helgason: Upp-
eídismáí. Til leiðbeiningar
barnakennurum og heim-
ilum. — Rvík 1919.
Þess mun varla gerast þörf, að benda kenn-
arastjett þessa lands á bók þá, sem hjer um
ræðir, því flestir þeir, er þá stöðu skipa, munu
hafa notið handleiðslu höfundarins lengur eða
skemur á námsárum, eða á kennaranámsskeið-
um. Jeg veit ekki til þess, að nokkur kennari
hljóti eða hafi hlotið jafn einróma aðdáun og
virðingu nemenda sinna og Magnús skólastjóri