Nýjar kvöldvökur - 01.01.1920, Blaðsíða 37

BÓKMENTIR.
31
vinnuna — ef hún verður lesin af fleirum en
fáeinum kennurum. Hvert heimili þarf að
eip.nast hana, hver hugsandi maður að lesa
hana, því þetta mál kemur öllum við.
Stþ. G.
Sigurður Nordal:
Fornar ástir.
Frumleg bók, að efni og orðavali, nýr stíll,
ný formfegurð, nýr og óvenjulegur skáldsögu-
blær.
Ef til vill finst mörgum þetta nýja snið stinga
svo mjög í stúf við venjuna, að þeir Ieggja frá
sjer bókina hálflesna, finst þeir ekki skilja hana,
og velja sjer annað, sem betur þræðir þjóð-
göturnar.
En hinir munu þó fleiri, ef þeir gefa sjer
tóm til að veita bók þessari verðugt athygli,
sem finna, að það er ósvikin nautn að fá hjer
að teiga svo ferskar og tærar veigar frá nýrri
skáldæð með þjóð vorri.
En okkur verður ósjálfrátt að spyrja: Hvernig
getur ungur maður vitað þetta alt? Pað sýnist
þurfa margþætta reynslu langrar æfi til að
skilja og skilja svona vel brimrótið og ládeyð-
una á hafi mannlífsins; — hvirfilvindinn og
hafrænuna svölu, jafnt og svæfandi lognmolluna.
Það er eigi svo furðulegt, þótt ungur menta-
niaður, sem er skáld og sálarfræðingur, geti
brugðið upp skýrum myndum af Róri á Gili,
Ara Bjarnasyni, Einari og Álfi frá Vindhæli, en
að láta menn finna til með Agnari lækni og
^órdísi eða Unu, Steinunni og Auðnu eins vel
°g höfundinum tekst, til þess þarf andlegt
^júpsæi, mjúk handtök og ótakmarkað vald
yfir lifandi, andríku máli. — Petta alt hefir
höfundurinn til að bera í ríkum mæli.
Fyrri hluti bókaiinnar eru fjórar sögur, tvær
áður prentaðar. »Síðasta fullið« er ágætlega
ritað. Hver og einn einlægur og heitur bind-
indismaður ætti þó að geta skilið tilfinningar
Þóris gagnvart bannlögunum. Rær eru eðli-
legar og sannar, skoðaðar frá sjónarmiði þessa
einmana öldungs. Hann hefir notið óvenju
mikils við vínið, en þó finnur hann enga
nautn í að brjóta lögin til að afla sjer þess.
Þakkarvert ef allir væru svo skapi farnir. —
»Kolufell« er þýð smásaga, Ijett og látlaus,
fuil af vorblæ og Ijúfri ástarkend. — »Logn-
öldur«, langbesta sagan af þessum fjórum. Við
sjáum Agnar lækni og Þórdísi húsfreyju í nýju
ijósi, ólíku því, sem skíma hversdagslífsins
varpar á þau. Pað er í einu af þessum venju-
legu, siðsömu samsætum. Óvænt atvik skeður,
sem gerir alla felmtraða og ráðalausa. »Svo
mikið er þó eftir af okkur ennþá, að við get-
um orðið að Ijónum, ef einhver raskar ró
okkar,« segir læknirinn. Þetta eru ekki dag-
dómar fjöldans. En skyldi það samt ekki geta
snert einhverja; — rumskað við ýmsu, sem
blundar dags daglega, — hjá fleirum en Þór-
dísi og Agnari.
Þá er »Spekingurinn«. Persónulýsingarnar
eru skýrar og minnisstæðar, en endirinn verð-
ur næstum óeðlilegur. Benjamín hefði mátt
sýna ofurlítið meiri mannrænu og Kristín varla
þurft að vera alveg svona »hysterisk«. Halldór
er þar altaf sjálfum sjer samkvæmur. Hart að
sjá frúna síðast kasta sjer í faðm honum og
reka Benjamín út með svívirðingarorðum. Lík-
ara til að hún hefði hnigiö meðvitundarlaus á
gólfið, ráðþrota og örvílnuð. En sagan á lík-
Iega að sýna það, að margir, bæði konur og
karlar, reynist helst til mikil smámenni, þegar
í harðbakkann slær.
En aðalgildi bókarinnar er fólgið í síðara
hluta hennar: »Hel«, Pað eru óstuðluð Ijóð,
þættir úr auðugu, margbrotnu lífi æfintýra-
manns, og þættir úr lífi svo margra annara,
sem á vegi hans verða. Hjer koma skáldleg
tilþrif og snildartök höfundarins best fram.
Æfintýramaðurinn, síkvikur, æstur og óstöðv-
andi, sem þekkir úthöfin og kannar löndin,
en hvergi getur numið land, hann er nýr og
einstæður í íslenskum skáldskap. Pað er undar-
legt að skáld vor hafa aldrei leitt fram mál-
verk í þá átt, eins og þjóð vor hefir þó átt
marga slíka menn fyr og síðar. En tæplega
væri hægt að leiða hann gleggra fram, en í
persónu Álfs frá Vindhæli,