Fréttatíminn - 23.12.2011, Qupperneq 18

É
g finn að full þörf er fyrir
starf á þessum vettvangi. Æ
fleiri leita til mín og vegna
sérþekkingar minnar á
réttarsviðinu dýraréttur
og þar ætla ég að beita mér af fullum
þunga. Fólk þarf að vita réttarstöðu
sína og réttarstöðu dýra undir ýmsum
kringumstæðum. Það er til dæmis oft
kvartað undan hundum og lögregla
kemur jafnvel á heimili og tekur dýr
af eigendum, Fólk telur sig þurfa að
afhenda dýrið. Þarna er hundeigandinn
með ákveðna réttarstöðu og það þarf að
gæta réttarstöðu dýrsins líka.“
Þetta segir Árni Stefán Árnason sem
í byrjun þessa árs lauk meistaraprófi í
lögfræði frá Háskólanum í Reykjavík.
Lokaritgerð hans fjallaði um réttindi
dýra. Árni Stefán hefur verið mikill
dýravinur frá æskudögum en hugmynd-
inni að ritgerðarefninu var fálega tekið
af kennurum hans í upphafi. Þó var á
hana fallist ef hann fengi góðan umsjón-
armann. „Ég náði mér í ljómandi góðan
leiðbeinanda sm er Arnar Þór Jónsson
héraðsdómslögmann en hann starfar
meðal annars með Ragnari Aðalsteins-
syni mannréttindafrömuði. Ég nýtti
mér kunnáttuna í lögfræði gagnvart
þessu réttarsviði sem enginn hefur gert
áður,“ segir Árni Stefán en hann fékk
góða einkunn fyrir ritgerð sína og gaf
hana út á liðnu vori. Þar fékk hún heitið:
„Hin leynda þjáning búfjár á Íslandi.“
Dýrin svipt eðlislægum þörfum
„Aðbúnaður svína, hænsna og loðdýra
á Íslandi er fyrir neðan allar hellur og
ekki í neinu samræmi við dýraverndar-
lög,“ segir Árni Stefán, en í ritgerðinni
rannsakaði hann meðal annars aðbúnað
þessara dýra. „Það felst einfaldlega í því
að dýrin eru svipt því sem við köllum
eðlislægar þarfir. Svín fá mjög lítið
athafnarými. Þau eru lokuð inni og að
þeim þrengt. Gylturnar eru notaðar
sem verksmiðjur, látnar gjóta got eftir
got og fá enga hvíld. Hænur eru lok-
aðar inni í litlum búrum, sem svara til
stærðar eins A4 blaðs, og eru stöðugt að
verpa. Mjög er þrengt að þeim þar sem
þær eru fjórar saman í búri. Þær fá ekki
að fljúga og fá ekkert að sinna sinni
eðlisþörf að róta í sandi eða grasi. Hvað
hinn vaxandi loðdýraiðnað varðar þá
eru minkarnir alveg sviptir eðlisþörfum
sínum. Þetta eru villt dýr sem eru lokuð
inni í búrum og fær mjög lítið rými,“
segir Árni Stefán.
Hann bætir því við að ekki sé hægt
að búa til umhverfi fyrir villt dýr þannig
að þeim líði vel. Það sé hins vegar neyt-
andans að taka ákvörðun. „Ef neytand-
inn hættir að nota þessa vöru þá leggst
þetta sjálfkrafa af. Loðdýraeldi hefur
verið bannað í fjölmörgum Evrópu-
löndum af siðferðislegum ástæðum
enda talið að þjáningin sé mikil fyrir
dýrin í þessu eldi. Ef neytendur vissu af
henni myndu þeir bakka og láta vöruna
eiga sig. Loðdýrabændur eru að þjóna
þörfum neytandans, fólki sem vill hafa
kraga um hálsinn eða klæðast skinnum,
sem er ástæðulaust pjatt.“
Lífræn vottun
Árni Stefán segir að hægt sé að bæta
ástandið. Til séu reglur á Íslandi sem
veita það svigrúm, svokölluð lífræn
vottun. „Í lífrænu eldi er komið að fullu
til móts við eðlislægar þarfir dýra. Það
er hægt að fá lífræna vottun á kjúk-
lingaframleiðslu, eggjaframleiðslu og
svínaframleiðslu. Um leið og menn eru
komnir með þá vottun þurfa þeir ekki
að hafa samviskubit lengur. Dýrunum
líður vel og maður sér það,“ segir Árni
Stefán. Hann bendir á að fari menn eftir
þessum alþjóðlega staðli, sem einn aðili
hér á landi hefur leyfi til að votta, fái
dýrin meira rými og fái meðal annars
að fara undir bert loft. „Þetta þarf ekki
að vera dýrara þegar á allt er litið,“
segir Árni Stefán. „Því er haldið fram
að endanlegur kostnaður sé minni fyrir
umhverfi og menn en sá fórnarkostn-
aður sem til dæmis á sér stað í svína-
ræktinni vegna þess að verksmiðjubú-
skapurinn er svo mengandi og hefur
neikvæð áhrif á lýðheilsu og umhverfi.“
Árni Stefán veit þó ekki til þess að hér á
landi séu lífrænt vottaðir kjúklinga- eða
eggjabændur.
Kýr eiga rétt á útivist
Sauðfjárbúskapur er hins vegar almennt
í mjög góðu standi, að mati Árna Stef-
áns. Þótt í þeirri grein finnist einstaka
skussar sé það alger undantekning. „Ég
held að það sé hugsað mjög vel um fé og
það sama á við um hross. Þar eru menn
yfirleitt í góðum málum. Hross eru
talin laga sig vel að íslenskum vetri þótt
dæmi séu um að ekki sé sinnt kröfum
um nægilegt skjól. Hvað kúabúskap
varðar er nokkuð um það að bændur
séu að færa sig yfir í svokölluð lausa-
göngufjós. Kýr ganga þar lausar í stóru
rými, ganga sjálfar í mjaltavélar og fá
viðeigandi fóðrun. Það er hins vegar
ákveðinn blekkingarblær á þessu vegna
þess að í sumum tilfellum fá þessar kýr
ekki að fara út. Bændur hafa verið sekt-
aðir á undanförnum misserum fyrir að
sinna ekki lágmarks útivistarkröfum
samkvæmt reglugerð. Kýr eiga að fá 8
vikna útivist en sumir bændur sneiða
hjá þessu. Þessi litla útivist er það sem
gagnrýnt er í mjólkurbúskapnum auk
þess sem ennþá er of mikið af hinum
gömlu básafjósum.“
Takmarkaður skilningur á þörfum
hunda
Gæludýrin hafa líka fengið drjúgan tíma
Árna Stefáns það sem af er ári. Hann
vinnur endurgjaldslaust fyrir Kattavina-
félagið eftir að formaður þess fór þess
á leit við hann. „Ég tók því fagnandi að
vinna fyrir stærstu einstöku dýravernd-
arsamtök á Íslandi og hef unnið mikið
með félaginu á ýmsan hátt. Við erum að
ná góðum árangri. Þar er fólk með hár-
rétta sýn á dýraverndarmálefni, góðan
skilning og mikinn vilja. Mín kynni af
Kattavinafélaginu eru þau að þar sé
unnið gríðarlega öflugt starf, sem þó
fer hljótt. Almennt er hugsað vel um
ketti en það er of mikið um ljótar undan-
tekningar þar sem kettir eru skildir
eftir á víðavangi. Það er allt of mikið af
heimilislausum köttum í Kattholti og
hjá Dýrahjálp. Fólk sinnir ekki nógu vel
ófrjósemisaðgerðum, að láta taka dýrin
úr sambandi. Það er aðal vandamálið.“
Árni Stefán hefur alla tíð átt hunda og
aldrei færri en tvo. Hann fer heldur ekki
dult með skoðanir sínar: „Hundakúltúr
á Íslandi er mjög skammt á veg kominn
hér miðað við það sem þekkist erlendis.
Sú hugsun að hundar eigi hvergi heima
nema í sveit er allt of ríkjandi. Fólk
Lögfræðilegur málsvari dýra
Fólk þarf að vita réttarstöðu sína og réttarstöðu dýra, segir Árni Stefán Árnason lögfræðingur sem hefur sérhæft sig í málum er varða dýr. Meistaraprófsritgerð
hans fjallar um leynda þjáningu búfjár á Íslandi. Aðbúnað svína, hænsna og loðdýra segir hann vera fyrir neðan allar hellur. Hann segir hundakúltúr skammt á veg
kominn. Hundar og kettir eru félagsverur sem verði að sinna. Jónas Haraldsson settist niður með dýralögfræðingnum og dýravininum.
Gylturnar
eru not-
aðar sem
verk-
smiðjur,
látnar
gjóta
got eftir
got og
fá enga
hvíld.
Hundar og kettir eru félagsverur, segir Árni Stefán Árnason. Hann hefur alla tíð átt hunda og aldrei færri en tvo. Ljósmynd/Hari
Framhald á næstu opnu
18 viðtal Helgin 23.-25. desember 2011