Fréttatíminn - 04.01.2013, Blaðsíða 10

 Evópusambandið markaðir hafa róast vEgna Evrukrísu
Bankabandalagið var
„sprengjuvarpan“ sem dugði
f jármálaráðherrar Evrópusambandsríkjanna komust að niðurstöðu um miðjan desember um að leggja drög að svokölluðu bankabandalagi
evruríkjanna á árinu 2013 sem taka á gildi um næstu
áramót. Karel Lannoo, framkvæmdastjóri Centre for
European Policy Studies og sérfræðingur í evrópskri
fjármálastefnu og fjármálaeftirliti, segir samkomulag
fjármálaráðherranna stórt skref fram á við í því skyni
að leysa úr fjármálavandanum í Evrópu.
Nokkur ríki í evrusamstarfinu hafa glímt við
verulega erfiðleika í ríkisfjármálum og hefur hrikt
í stoðum fjármálakerfisins sjálfs. Í nýlegri skýrslu
Seðlabanka Íslands um evrusamstarfið og fjár-
málalegan stöðugleika kemur fram að
ríkisfjármálavandinn og vandinn í fjár-
málakerfi evrusvæðisins eru samtvinn-
aðir og snerta því bæði þær ríkisfjár-
málareglur sem evruríkin hafa gengist
undir, regluverkið sem fjármálakerfið á
evrusvæðinu og raunar öllu EES-svæð-
inu starfar eftir og viðbúnaðarkerfi sem
er til staðar.
Jafnframt snerti vandinn mörk
peningastefnu og ríkisfjármála, sem á
krepputímum geta stundum reynst óljós.
Rætur ríkisskulda- og fjármálakrepp-
unnar á evrusvæðinu liggi allt í senn
í hinni alþjóðlegu fjármálakreppu, í
skipulagsgöllum evrusvæðisins og veik-
leikum í uppbyggingu og hagstjórn ein-
stakra ríkja.
Síðustu sex mánuði hefur hins vegar
náðst ákveðið jafnvægi á mörkuðum en
til þess þurfti markvissar aðgerðir af hálfu Evrópu-
sambandsins. „Talað hefur verið um tvær „sprengju-
vörpur“ (Bazookas) í þessu samhengi en þær eru
í raun þrjár,“ segir Karel Lannoo. Í fyrsta lagi hafi
Seðlabanki Evrópu lýst því yfir að hann muni gera allt
það sem er í hans valdi til þess að styðja við evruna
og þróað kerfi sem kallast OMT, Outritght Monit-
ary Transactions. Það þýðir að ef aðildarríki eru í
vandræðum með að fjármagna skuldir muni Seðla-
banki Evrópu grípa inn í og kaupa skuldir. „Þjóðverjar
gagnrýndu þetta fyrirkomulag harkalega og er um-
ræðunni ekki enn lokið þótt útlit sé fyrir að Þjóðverjar
muni hafa betur,“ segir Lannoo.
Önnur „sprengjuvarpan“ kallast ESM, European
Stability Mechanism, sem hefur verið formlega sett
á fót og samþykkt af öllum aðildarríkjum sem eru
hluti af evrusvæðinu. Fyrir ári samþykkti European
Financing Stability Fund, nokkurs konar varasjóð
upp á 500 milljarða evra, rúmar 84 þúsund milljarða
íslenskra króna, sem var formlega tekinn í gagnið
þann 8. október síðastliðinn, og er ætlað að styðja við
aðildarríki sem eru í fjármálavanda. Í dag njóta þrjú
ríki þessarar aðstoðar, Írland, Grikkland og Portúgal.
„Spurningin er hvaða ríki verður næst,“ segir Lannoo.
„Það verður að öllum líkindum Spánn, ekki sem ríki
þó, heldur spænskir bankar.“
Þríþættar aðgerðir Evrópusambandsins hafa róað markaði og aukið traust á evrusamstarfinu, segir belgískur sérfræðingur í evrópskri
fjármálastefnu og fjármálaeftirliti, Karel Lannoo. Hann segir bankabandalagið, sem samþykkt var um miðjan desember, þýðingarmikið.
Lög og reglur í ESB
Helstu tegundir laga og reglna í ESB eru eftirfarandi:
 Reglugerðir (regulations): Löggjöf sem tekur gildi í
öllum aðildarríkjunum samtímis og ekki þarf að inn-
leiða sérstaklega í landsrétt.
 Tilskipanir (directives): Er beint til aðildarríkjanna og
eru bindandi þannig að uppfylla verður markmiðin en
ríkin ákveða sjálf með hvaða hætti það er gert.
 Ákvarðanir (decisions): Gilda í einstökum málum og
eru bindandi fyrir þá sem þeim er beint til.
 Tilmæli (recommendations) og álit (opinions): Eru ekki
bindandi, heldur áeggjan til þeirra sem þau beinast
að.
Evran og ríkisskulda kreppan
á evrusvæðinu
Alþjóðlega fjármálakreppan sem reið yfir árið 2007 og náði
hámarki haustið 2008 og ríkisskuldakreppan á evrusvæðinu sem
fylgdi í kjölfarið varpar ljósi á samspil hinna þjóðhagslegu og fjár-
málalegu þátta sem hafa áhrif á fjármálastöðugleika. Framvinda
kreppunnar hefur leitt í ljós ýmsa bresti í reglu- og stofnanaum-
gjörð sem á að stuðla að fjármálastöðugleika á evrusvæðinu eins
og víðast hvar annars staðar. Umbótum á umgjörð fjármálaeftirlits
Evrópusambandsins (ESB) og evrusvæðisins er hvergi nærri lokið.
Meðal mikilvægra úrlausnarefna er t.d. dreifing á fjárhagslegum
skuldbindingum, beinum og óbeinum, á milli aðildarríkja og sá
freistnivandi (e. moral hazard) sem því getur fylgt.
Úr skýrslu Seðlabanka Íslands um evrusamstarfið og fjármála-
legan stöðugleika
Þess vegna
þurfti þriðju
„sprengju-
vörpuna“,
bankasam-
komulagið,
sem verið
hefur í með-
ferð ríkja
Evrópusam-
bandsins
síðan í
júní og var
samþykkt
þann 13.
desember
síðastliðinn.
Þriðja „sprengjuvarpan“
Þess vegna þurfti þriðju „sprengjuvörpuna“,
bankabandalagið, sem verið hefur í meðferð
ríkja Evrópusambandsins síðan í júní og var
samþykkt þann 13. desember síðastliðinn.
Evrópuráðið ákvað að spænskir bankar
mundu einungis hljóta aðstoð ESM ef bankar
á evrusvæðinu lytu stjórn Evrópska seðla-
bankans. Niðurstaða um það náðist, sem
sagt, um miðjan desember.
Samkomulagið um bankabandalagið
miðast að því að bönkum er skipt í tvo hópa,
annars vegar banka sem eru með efnahags-
reikning undir 30 milljörðum evra, og hins
vegar banka sem eru annað hvort með stærri
efnahagsreikning en það eða viðskiptareikn-
ingur þeirra nemi yfir 20 prósentum af þjóð-
arframleiðslu þess lands sem þeir eru í. Ætti
það til að mynda við um íslensku bankana
væri Ísland hluti af evrusamstarfinu.
Skiptar skoðanir eru um samkomulagið,
að sögn Lannoo og vísar hann í neikvæða
gagnrýni álitsgjafa í Financial Times, Wolf-
gang Münchau, sem birtist nokkrum dögum
eftir að samkomulagið var undirritað. Þar
segir hann samkomulagið mjög lítilvægt og
það muni einungis hafa áhrif á 100-150 banka
af sex þúsund. Seðlabanki Evrópu geti haft
eftirlit með fjármálastofnununum en ekki sé
ljóst hvað hann geti aðhafst. „Ég er ósam-
mála honum,“ segir Lannoo. „Ég held því
fram að minni bankar falli óbeint undir stjórn
Seðlabanka Evrópu með þessu fyrirkomu-
lagi.“
Nokkrir fyrirvarar
Nokkrir fyrirvarar voru á samkomulaginu.
Komast þarf að samkomulagi í tveimur
öðrum tilskipunum sem eru í vinnslu, annars
vegar varðandi innistæðutryggingar og hins
vegar um samræmt regluverk banka. Hvert
og eitt ríki hefur eigin reglur um innistæðu-
tryggingar en komast þarf að samkomulagi
um reglur sem gilda yfir öll ríki Evrópusam-
bandsins. Regluverk um banka miðast að
því að gripið verði til samræmdra aðgerða í
hverju aðildarríki fyrir sig reynist banki vera
í erfiðleikum og áður en Seðlabanki Evrópu
grípur inn í.
Auk þess, segir Lannoo, þarf að ljúka við
tilskipun sem kallast CRD IV sem hefur verið
í meðferð innan Evrópusambandsins í átta
mánuði og varðar samræmdar skilgreiningar
á því hvernig meta eigi eiginfjárstöðu banka
innan Evrópusambandsins. Vonast er til þess
að tilskipunin verði samþykkt í mars.
Þá er enn í umræðu hvort Evrópusamband-
ið eigi að fá heimildir til að koma að fjárlaga-
gerð hvers aðildarríkis en um það eru skiptar
skoðanir. Gagnrýnendur benda á að verði það
samþykkt geti Evrópusambandið haft loka-
orðið þó svo að fjárlög hafi verið samþykkt af
lýðræðislega kjörnu þjóðþingi aðildarríkis.
Að sögn Lannoo er það afar varhugaverð
staða í augum margra aðildarríkja.
Sigríður Dögg Auðunsdóttir
sigridur@frettatiminn.is
Síðustu sex
mánuði hefur
náðst jafnvægi á
mörkuðum, segir
Karel Lannoo,
framkvæmdastjóri
Centre for Euro-
pean Policy Studies
og sérfræðingur
í evrópskri fjár-
málastefnu og fjár-
málaeftirliti. „Talað
hefur verið um
tvær „sprengju-
vörpur“ (Bazookas)
í þessu samhengi
en þær eru í raun
þrjár,“ segir hann.
Nokkur ríki í evrusamstarfinu hafa glímt við verulega erfiðleika í ríkisfjármálum og hefur hrikt í stoðum fjármálakerfisins sjálfs.
Í nýlegri skýrslu Seðlabanka Íslands um evrusamstarfið og fjármálalegan stöðugleika kemur fram að ríkisfjármálavandinn og
vandinn í fjármálakerfi evrusvæðisins eru samtvinnaðir.
8 fréttir Helgin 4.-6. janúar 2013