Fréttatíminn - 15.02.2013, Qupperneq 18

Týndu Börnin
2. hluti Sigríður Dögg Auðunsdóttir sigridur@frettatiminn.is
É
g seldi, rændi og kúgaði,“ segir 15
ára drengur sem hefur verið virkur
í neyslu fíkniefna frá því hann var
12 ára og er einn af „týndu drengj-
unum“ sem Fréttatíminn talaði við
vegna úttektar um „týndu börnin“ svokölluðu –
börn sem strokið hafa að heiman um lengri eða
skemmri tíma. Eftir mörgum þeirra hefur verið
lýst í fjölmiðlum. Tekið skal fram að ekki eru öll
þeirra barna sem lýst er eftir í neyslu. Sum eiga
við hegðunarvanda að stríða eða annars konar
vanlíðan og strjúka að heiman af þeim sökum.
Ofbeldi og glæpir einkennir líf þeirra drengja
sem eru í neyslu og Fréttatíminn ræddi við.
Þeir eru jafnframt mun líklegri til að byrja fyrr
að sprauta sig en stúlkurnar og hjálpa þá hver
öðrum. Neysla drengja og stúlkna er ólík og
sömuleiðis aðferðir þeirra til að ná sér í efni.
Viðhorf þeirra til neyslunnar eru jafnframt
mismunandi eftir kynjum – þær stúlkur sem
Fréttatíminn ræddi við líta á neyslu sína sem
„djamm“ en drengirnir horfast frekar í augu við
að þeir séu fíklar. Þeir byrja jafnframt fyrr að
sprauta sig enda virðast viðhorf þeirra gagnvart
því að sprauta sig önnur en stúlkna. Stúlkurnar
líta frekar niður til sprautufíkla en drengirnir,
sem líta á það sem nokkuð eðlilega þróun á
neyslumynstrinu.
Drengirnir fara í „missjón“
Á meðan stúlkurnar fá ókeypis „djús“, eins og
týndu börnin kalla fíkniefnin, en sofa þess í stað
hjá þeim sem gefa þeim dópið, leiðast drengirn-
ir út í glæpi til að fjármagna neysluna. Þeir fara
í svokallað „missjón“, ýmist stela eftir pöntun
eða stela því sem þeir ná í og koma í verð eða
greiða fyrir fíkniefni með þýfinu. „Sumir finna
eitthvert missjón, fara á röltið og á staði sem
þeir vita að séu góðir, hringja svo í dílerinn sinn
og bjóða honum skipti,“ segir einn fimmtán ára
sem Fréttatíminn talaði við. Sá hefur verið í
neyslu frá því hann var 11 ára en hefur nú verið
edrú í um sex vikur. Hann segist hafa séð sér
fyrir efni með þjófnaði og fjársvikum. „Maður
stelur bara kortum og fer í búð og kaupir eitt-
hvað og biður um að það sé „tekið yfir“,“ segir
hann. Þannig nær hann smám saman dágóðri
upphæð úr hverju korti sem hann stelur. „Svo
fer maður í menntaskólana,“ segir annar dreng-
ur, 18 ára, sem hefur verið í neyslu frá 12 ára
aldri. „Maður stelur úlpum og símum og tölvum
og bara öllu sem maður nær,“ segir hann.
Drengirnir segja að stúlkurnar séu meira í
því að sofa hjá gaurum sem gefa þeim dóp en
strákarnir í ránum og stuldi. Þó komi það fyrir
að drengir selji sig. „Þá helst í gegnum netið,“
segir einn.
Margir drengjanna hafa steypt sér í skuldir
vegna neyslu sinnar. Refsingin við skuld sem
komin er á gjalddaga eru barsmíðar og mis-
þyrmingar hvers konar – eða drengurinn er
fenginn til að fremja glæp eftir pöntun, til að
mynda vopnað rán. „Ég hef alltaf passað mig
á því að skulda ekki meira en ég veit að ég get
borgað,“ segir einn 15 ára. „Ég veit um marga
stráka sem hafa verið lamdir. Einn strákur sem
ég þekki skuldaði félaga sínum pening. Þeir
voru mjög góðir vinir en hann borgaði ekki
þannig að einn daginn kom strákurinn á bíl og
Týndir í heimi óttans
„Týndu drengirnir“, ungir drengir sem
eru virkir í neyslu fíkniefna, fjármagna
neyslu sína með afbrotum. Þeir eru mun
líklegri til að sprauta sig en stúlkurnar og
byrja fyrr í harðri neyslu. Þeir lifa í heimi
óttans þar sem ofbeldi og misþyrmingar
eru daglegt brauð – því ef þeir borga
ekki dílerunum sínum er þeim misþyrmt
hrottalega.
Einn daginn kom strákurinn
á bíl og sótti hann og skutlaði
honum til annarra stráka sem
lömdu hann í spað og skildu
hann eftir blæðandi á götunni.
sótti hann og skutlaði honum til annarra
stráka sem lömdu hann í spað og skildu
hann eftir blæðandi á götunni. Þeir voru
áfram bestu vinir eftir þetta, þótt þetta hafi
gerst,“ segir hann.
Neyddur í vopnað rán
Annar, 16 ára, segist einu sinni hafa lent
í svokölluðu „stikköppi“. „Ég var einn og
ætlaði að fara að kaupa þegar dílerinn og
gaurarnir sem voru með honum hótuðu mér
og neyddu mig til að fremja vopnað rán. Ég
var þrettán ára og þorði ekki að neita þannig
að ég gerði það, framdi vopnað rán í sjoppu
og lét þá hafa peninginn. Í dag hefði ég sagt
nei og bara verið laminn,“ segir hann.
Drengur á 18 ári segist hafa þurft að „láta
sig hverfa“ í tvo mánuði því hann skuldaði
rúmar tvö hundruð þúsund krónur vegna
fíkniefna. Það hafi dugað til og hann hafi
sloppið við að vera laminn. Hann lenti hins
vegar í því að vera píndur í vopnað rán, ekki
ósvipað því sem annar drengur lýsti hér
á undan. Hann hefur farið í „missjónir“,
stundað fjársvik með kortum og selt fíkni-
efni, bæði fyrir peninga og fyrir skammt.
Sala á fíkniefnum kallast „að kasta út“. „Það
eru allir að selja núna og það er ótrúlega
auðvelt að útvega sér efni,“ segir hann.
Hann hefur orðið vitni að miklum mis-
þyrmingum þar sem ungir drengir liggja al-
Framhald á næstu síðu
18 úttekt Helgin 15.-17. febrúar 2013