Fréttatíminn - 06.01.2012, Qupperneq 14

Fjallavinir.is kynna þar
starfið fyrir árið.
Heitt súkkulaði og kleinur í boði!
Kynningarfundur
10. janúar 2012
Fjöllin okkar!
Eru sérvalin, skemmtileg og
spennandi 36 fjöll fyrir alla.
Fylgjumst með á facebook fjallavinir.is
í Framheimilinu Safamýri kl. 19:00
Nánari upplýsingar á www.fjallavinir.is
Fjöllin flottu!
Hér er á ferðinni frábært verkefni
fyrir fólk á öllum aldri sem vill
upplifa tignarleg fjöll og vera í
góðum félagsskap þar sem fólk
stendur þétt saman.
V eiðar á makríl eru farnar að skipta þjóðabúið verulegu máli, svo miklu að Adolf
Guðmundsson, formaður stjórnar
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, segir þær veiðar hafa staðið
undir hagvextinum hér á landi á ný-
liðnu ári. Makrílveiðarnar hafi verið
innspýting sem hafi komið inn í hag-
kerfið af fullum þunga og verið öllum
til góðs.
Adolf segir makrílveiðarnar í fyrra
hafa skilað þjóðarbúinu á bilinu 25-
30 milljörðum króna en heildaraflinn
nam um 156 þúsund tonnum. Sjávar-
útvegsráðuneytið segir að veiðarnar
á síðasta ári hafi skapað yfir þúsund
ársverk á sjó og landi.
Yfir 90 prósent til manneldis
Breyting hefur orðið á göngu mak-
ríls en Atlantshafsmakríll hefur um
aldir verið þekktur við Ísland og var
hér í umtalsverðu magni á hlýskeiði
um miðbik 20. aldar. Hrygningar-
stöðvar hans eru í hafinu norður af
Bretlandseyjum, ná austur undir
Noreg og hrygning makríls hefur
Makríllinn er uppsjávarfiskur líkt og
síld og loðna. Á veturna heldur hann
sig djúpt á hafi úti en þegar vora tekur
safnast hann saman í miklar torfur
og færir sig nær landi til hrygningar
og fæðuöflunar. Makríll er vinsæll
matfiskur og þykir ljúffengur. Hann er
annað hvort eldaður eða notaður sem
sashimi. Betur þykir henta að steikja
hann eða grilla en sjóða. Gott er að
nota ávöxt við eldun eða gefa með. Það
vinnur á móti olíunni í fisknum. Makríll-
inn þykir passa vel með austurlenskum
keim, til dæmis engifer, lime og
kóríander. Í Skandinavíu og á Bretlands-
eyjum er dósamakríll í tómatsósulegi
algeng fylling í brauðsamlokum.
Makríllinn er hraðsyndur uppsjávar-
fiskur af makrílætt sem finnst í Norður-
Atlantshafi. Hann er algengur í svölum
sjó og heldur sig í stórum torfum
nálægt yfirborði. Makríllinn kemur að
ströndum í fæðuleit að sumarlagi þar
sem vatnshiti er milli 11 og 14 gráður
á Celsíus. Í ætisleit fer hann í miklar
göngur norður um Noregshaf, norður
með Noregi og síðustu ár til Íslands.
Rauðáta er mikilvæg fæða hans en
hann étur einnig svif og fiska. Makríllinn
er langlífur og hefur hámarksaldur
hans greinst 25 ár og þekkt er að fiskar
geta orðið meira en 66 sentimetra
langir. Fiskurinn verður kynþroska við
2-3 ára aldur.
Makrílafli var fyrst skráður af Fiski-
stofu árið 1996 en fram til 2005 var
þessi afli oftast veiddur utan íslenskrar
lögsögu. Makrílafli Íslendinga hefur
margfaldast undanfarin ár. Á liðnu ári
veiddust 156 þúsund tonn en árið 2006
nam aflinn 4200 tonnum og ári síðar
36.500 tonnum. -jh
 SjáVarútVegur Makríll Skilaði þjóðarbúinu 25-30 MilljörðuM
Við höfum haldið 16 pró-
senta kröfu okkar til streitu.
Makríllinn stóð undir hagvexti síðasta árs
verið staðfest í íslenskri lögsögu. Í
sumargöngum leitar makríllinn í
norður eftir æti og kemur þá í miklu
magni inn í íslenska lögsögu.
Í samantekt sjávarútvegsráðu-
neytisins kemur fram að skipuleg
makrílveiði í íslenskri lögsögu hófst
fyrst á þessari öld og aflinn fór fyrst
yfir þúsund tonn árið 2006. Síðan þá
hefur hann aukist jafnt og þétt með
vaxandi göngum makrílstofnsins á
Íslandsmið og varð á árinu 2011 um
156 þúsund tonn eða 16 prósent af
allri makrílveiði úr stofninum.
„Til samanburðar,“ segir þar, “þá
er reiknað með að um 1,1 milljón
tonna af makríl komi inn í íslensku
lögsöguna eða um 23% af heildar-
stofninum og auki þyngd sína um
nærri 60% í sumardvöl sinni við Ís-
land. Það er því hafið yfir allan vafa
og vísindalega staðfest að fæðunám
makríls hefur umtalsverð áhrif á líf-
ríkið innan íslenskrar lögsögu.
Verulegur árangur hefur náðst
í nýtingu makrílafla frá því að um
80% af aflanum fór til bræðslu fram
til 2009. Á árinu 2011 er talið að yfir
90% af öllum afla fari til manneldis og
staðan er sambærileg því sem best
gerist meðal nágrannaþjóða. Þessu
marki hefur verið náð með því að
ráðstafa veiðiheimildum í makríl til
mismunandi útgerða. Þannig hafa
72% farið til hefðbundinna uppsjáv-
arskipa, 22% til frystiskipa en heim-
ildum hefur einnig verið ráðstafað
til ísfiskskipa og smábáta. Þá hafa
strangar reglur um meðferð afla
haft þau áhrif að nær allur veiddur
makríll er unninn til manneldis en
afskurður, hausar og slóg fara til
bræðslu. Veiðiheimildir í makríl
skiptast í ár milli 100 íslenskra fiski-
skipa.“
Breytilegar markaðsaðstæður
Adolf Guðmundsson segir að mjög
vel hafi tekist til með makrílveið-
arnar á liðnu ári. Menn hafi náð að
gera mikil verðmæti úr aflanum. Þá
hafi sölu- og markaðsmál gengið
með ágætum. Menn megi þó ekki
alveg festa sig í hlutfalli milli mann-
eldis og bræðslu. Útgerð og vinnsla
reyni að gera sem mest úr þeim verð-
mætum sem koma að landi hverju
sinni. Menn hafi í upphafi ekki verið
tilbúnir í svo mikla frystingu en hafi
síðan útbúið skipin og aukið frysti-
getu jafnt á sjó og landi. Fjárfest hafi
verið í uppsjávarveiðunum. „En það
er ekki víst að markaðsaðstæður
verði alltaf með þessum hætti. Það
getur verið að mjöl og lýsi verði hag-
kvæmt á einhverjum tímapunkti.
Það á ekki að festa framleiðslustýr-
inguna. Framleiðandinn á að vinna
í það sem hann telur hagkvæmast
hverju sinni. Það getur verið mis-
Makrílveiðar stóðu undir auknum
hagvexti hér á landi á liðnu ári, að
sögn stjórnarformanns LÍÚ. Veiðarnar
skipta þjóðarbúið verulegu máli enda
nam verðmæti aflans 25-30 milljörð-
um króna. Mynd/Nordic Photos/
De Agostini Picture Library
Vinsæll matfiskurVeiðar Íslendinga á makríl eru innspýting sem kemur inn í hagkerfið af fullum þunga. Kvótaút-hlutun Íslendinga er einhliða þar sem samningar hafa ekki náðst við aðrar veiðiþjóðir. Það er
fullur réttur strandríkisins, segir Adolf Guðmundsson, formaður stjórnar LÍÚ, en samkvæmt haf-
réttarsáttmála Sameinuðu þjóðanna ber þjóðunum að semja um veiðarnar.
að landi á Vesturlandi, Vestfjörðum
og Norðurlandi.
25 milljarða verðmæti makrílsins
jafngildir um 5 prósentum af öllum
útflutningstekjum Íslands og er jafn-
gildi þess sem þjóðin ver árlega til
innflutnings matvæla, svo dæmi sé
tekið. Sjávarútvegsráðuneytið nefn-
ir sem dæmi um þá atvinnusköpun
sem fylgir makrílveiðunum nú að hjá
einni vinnslustöð voru unnin 7000
tonn af makríl í landvinnslu sem gaf
um 270 milljónir í launagreiðslur.
Hafi meðallaun verið um 500 þúsund
má áætla að 7000 tonn hafi hér skap-
að 45 ársverk auk afleiddra starfa í
greininni. Í heildina tekið er reiknað
með að makrílveiðar hafi skapað 200
bein störf á sjó og jafn mörg í landi.
Afleidd störf eru síðan talin vera um
600.
Fullur réttur strandríkisins
Í riti Landssambands íslenskra út-
vegsmanna, Útveginum, er haft eftir
Hannesi Sigurðssyni, framkvæmda-
stjóra útgerðarfyrirtækisins Hafnar-
nes VER í Þorlákshöfn, að þorskur
og ufsi sem komið hafi í net á Sel-
vogsbanka og víðar hafi verið fullir
af smámakríl og síld í nóvember og
desember. Það telur hann óræka
sönnun þess að makríllinn sé hérna
allt árið um kring og alist hér upp.
Breytt göngu- og hrygningar-
mynstur hefur valdið ágreiningi milli
fiskveiðiþjóða í Norður-Atlantshafi.
Íslendingar hafa krafist þess að fá
sinn skerf en samningar hafa ekki
tekist. Því hefur kvótaúthlutun til ís-
lenskra skipa verið einhliða. Adolf
Guðmundsson segir að verulega
mikið hafi mælst af makríl hér við
land, mikil þyngdaraukning verði
á stofninum auk þess sem talið sé
að hann hrygni hér. „Því teljum við
okkur eiga fullan rétt sem strand-
ríki til að stýra veiðum og taka úr
stofninum eins og við erum að gera.
Reyndar ber okkur skylda til þess, á
grundvelli hafréttarsáttmála Sam-
einuðu þjóðanna, að ná samningum
um skiptingu veiða milli þjóðanna en
það hefur ekki gengið. Fyrst fengum
við ekki að koma að samningaborð-
inu en höfum gert það undanfarin
tvö ár en það er ekki fyrr en síðastlið-
ið ár sem við komum sem raunveru-
legir aðilar að þessum samningum.
En eins og allir vita hafa ekki náðst
samningar milli okkar, Evrópusam-
bandsins, Norðmanna og Færeyinga.
Við tökum því einhliða 16 prósent af
kvótanum.“
Adolf segir að Íslendingum beri
skylda til að semja við hinar þjóð-
irnar um aflamagn en magnið fari
hins vegar eftir því hvenær verður
samið. „Það er erfitt að segja hvað
við sættum okkur við. Það er verið
að semja um þetta fram og til baka.
Við höfum haldið 16 prósenta kröfu
okkar til streitu.“
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
munandi fyrir hvaða markaði menn
eru að framleiða og einnig þarf að
viðhalda mörkuðum. Þetta er eins
og með loðnuna. Við höfum verið að
taka hana að mestu til manneldis en
það er alltaf óvissa um markaði í upp-
hafi hverrar loðnuvertíðar.“
Adolf segir að Íslendingar selji
makrílinn einkum til Rússlands og
Afríkuríkja en Norðmenn sjái að
mestu um Evrópumarkað.
Á liðnu ári var makríl landað í 28
höfnum en nærri 80 prósent þess
afla kom að landi í fimm höfnum
sem eru í Reykjavík, á Vopnafirði,
Neskaupstað, Eskifirði og í Vest-
mannaeyjum. Á Austfjörðum kom
að landi 55 prósent alls makrílafla,
23 prósent í Vestmannaeyjum og um
8400 tonn, eða um 5 prósent, komu
14 fréttaskýring Helgin 6.-8. janúar 2012