Læknablaðið - 01.04.1925, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ
5*
athuga alla meöferð lifrar í Noregi, og síöan hefir Nýfundnalandi veriö
gerö sömu skil. Síöan 1916 hefir umsjón með lýsisvinslu þar veriö í hönd-
um fiskiveiðaráöuneytisins. Það hefir í þjónustu sinni fræðimenn, sem
rannsaka gæði lýsisins, einkum hve mikið er af bætiefnum, og gera til-
lögur um endurbætur á aðferðum við lýsisvinsluna. Eftirlitsmenn og leið-
beinendur eru haföir í veiðistöðvunum. Ætlunin er sú, að koma lýsisfram-
leiðslunni í fastar skorður. Mest er unnið með béinni gufubræðslu. Þær
stöðvar, sem aðrar aðferðir nota, eiga að leggjast niður smátt og smátt,
svo að framleiðslan verði alstaðar eins. Áhöldin eru svipuð og þau, sem
notuð eru í Noregi, en sérstök áhersla lögð á að nota ekki nema góða
nýja lifur, hreinsa hana vel, og hleypa gufu að henni í ca. 30 mín. Að
eins það lýsi, sem þá er runnið úr lifrinni, telja þeir fyrsta flokks meðala-
lýsi. Lýsið er látið standa við -í- 5° C. í 3 daga og síað oftar en einu sinni.
Við samanburð á þessu lýsi og öðru, sem fæst á heimsmarkaðinum,
hafa Amerikumenn komist að þeirri niðurstöðu, að Nýfundnalandslýsið
taki öllu öðru fram um bætiefnamagn. Þess hefir líka verið getið, að
25% hærra verð hafi verið boðið fyrir þetta lýsi, en annað meðalalýsi.
Öllum, sem nokkuð þekkja til hér á landi, getur varla blandast hugur
um, að erfitt muni fyrir marga framleiðendur hér, að vinna lýsi, sem
uppfylli þær kröfur, er gera verður til góðs meðalalýsis. Það er í stuttu
máli sagt, að mikið af þeirri lifur, sem hér fæst, togaralifrin, verður að
teljast litt hæf og venjulegast óhæf til meðalalýsisvinslu. Það er óþarfi
að fara frekar út í þá sálma, þar sem forseti fiskifélagsins hr. Kr. Bergs-
son, hefir nýlega skrifað grein um þetta atriði sérstaklega.* Hins vegar
hagar víða svo til, að nýr fiskur berst daglega á land í stórum stíl, og
því skyldum við ekki geta, á þeim stöðum, unnið eins gott þorskalýsi
og t. d. Nýfundnalandsmenn, ef veruleg áhersla væri lögð á það. Full-
komin bræðslustöð þyrfti að hafa frystivél, til að kæla lýsið, og sum-
staðar ætti að mega vinna lýsi i svo stórum stíl, að kostnaðarins vegna
væri það ekki ókleyft.
Það er lítt sæmandi, að við skulum ekki geta svo mikið sem unnið við-
unanlegt meðalalýsi til okkar eigin þarfa. En við ættum ekki að láta
okkur nægja að birgja landið upp að lýsi. Okkar lýsi þyrfti að keppa
á heimsmarkaðinum við annara þjóða framleiðslu, koma þar fram sem
íslensk vara, en ekki undir annara nafni, eins og því miður, mun vera
nú. Og eitt er enn: Það þarf að vera hægt að fá viðunanlegt þorskalýsi
til notkunar innanlands fyrir svo lágt verð, að almenningur hafi efni á
að afla sér þess.
Greinarnar sem bíða. í vetur hefir Læknablaðinu borist óvenjumikið
af ritgerðum frá læknum, og væri óskandi, að svo yrði framvegis. En
vegna þess, hve blaðið er lítið, hafa greinarnar oft orðið að bíða lengur
en skyldi, og vonum vér, að læknar afsaki það og hætti ekki að skrifa
þess vegna. Til þess að bæta úr þessu, hefir í þetta skifti verið bætt 8
blaðsiðum við blaðið.
*
Kr. Bergsson; Meðalalvsisframleiðslan. „Ægir“, okt. '24, bls. 160.