Læknablaðið - 01.05.1929, Blaðsíða 12

66
LÆKNABLAÐIÐ
að töluverðar dagsveiflur eru á honurn, t. d. lægstur á morgnana, en hækk-
ar svo til muna um sama leyti á hverjum degi.
Sjúklingnum líður venjulega einkennilega vel, þrátt fyrir hitann, og þó
að sjúkd. standi lengi, virðist það hafa furðu lítil áhrif á sjúkl. Æðin
slær venjulega tiltölulega hægt, sjúkl. svitnar oft mikið. MiltaS finst oft
stækkað. Roseolae sjást aldrei. Stundum virðist sjúkd. byrja með angina
catarrhalis, og komi'S hefir fyrir, að sjúkdómnum hafi fylgt blöðruútþot
í munninum. Bronchitis og niðurgangur eru ekki sjaldgæfir fylgikvillar
og stundum fær sjúkl. blæðingar, einkum úr nefi eða görnum, stundum
líka annarsstaðar (munnslimhúð, nýru). Oft hefir sjúkl. verki hingað og
þangað. I blóðinu finnur maður venjulega leukopeni meö relativ lymfo-
cytosis.
Eins og eg hefi þegar minst á, getur sjúkd. staðið býsna lengi, stund-
um )4—1)4 ár, og jafnvel enn lengur. Prognosis er ekki slæm quoad vitam,
þvi að svo að segja öllum sjúklingunum batnar. Sennilega deyja ekki nema
örfáir af hundraði, liklega í mesta lagi 2—4%.
Fram til skamms tíma hafa menn haldið að þessi sjúkd. væri svo sjald-
gæfur, að infection af bac. abortus kæmi varla til greina i praxis; en
reynsla síðustu ára hefir kent mönnum annað. Dr. Martin Kristensen, for-
stöðumaður fyrir bacteriol. deild serumstofnunarinnar i Khöfn, hefir tekið
fyrir aö láta rannsaka öll sera fyrir bac. abortus, sem stofnunin er beðin
að rannsaka fyrir taugaveiki, og hefir með því rnóti uppgötvað fjölda af
tilfellum af þessurn sjúkdómi, sem er fjarri því að vera eins sjaldgæfur
og menn hafa haldið. Þegar eg hitti hann úti í Khöfn í vetur, meðan við stóð-
um þar við, sagði hann mér, að þeir væru búnir að finna um 500 tilfelli á
rúmu ári. Það er hreint ekki lítið, í ekki stærra landi en Danmörku, og
má þó gera ráð fyrir, að enn sé langt frá því aö öllum læknum sé kunnugt
orðið um að þessi sjúkdómur sé til og láti því rannsaka hann.
En hvernig á þá að þekkja hann? Hingað til hefir þessi sjúkdómur
áreiðanlega verið tekinn fyrir ýmsar aðrar hitasóttir, svo sem taugaveiki,
berkla, sepsis, malaria o. fl. En síðan menn fóru að gefa honum sérstakar
gætur, háfa menn í einstökum -tilfellum getað þekt hann kliniskt, þó að
ábyggileg diagnosis sé jafnaðarlega varla möguleg nema með því að rann-
saka blóð sjúklinganna. I serum sjúklinga finnur rnaður nefnilega specifik
agglutinin fyrir bac. abortus, oft að serum agglutinerar í hárri þynningu,
1: 1000 eða enn hærra. Diagnosis er talin viss, ef serum agglutinerar 1: 100
eða hærra. Ennfremur hefir oft lika tekist að rækta sýklana úr blóðinu,
en það er töluverðum vandkvæðum bundið; best hefir reynst að nota sér-
staklega tilbúið lifrarseyði. En ræktunin tekur altaf langan tíma, venju-
lega ca. hálfan mánuö. En til að þekkja sjúkdóminn er annars agglutina-
tionsprófið alveg nægilegt, þó að auðvitað sé æskilegt, a. m. k. í sumum
tilfellum, að finna sjálfa sýklana. Svo virðist sem sjúklingurinn haldi
agglutinationshæfileikanum nokkuð löngu eftir að sjúkdómurinn er um
garð genginn, svo að hugsanlegt væri, að jákvætt agglutinationspróí þyrfti
ekki endilega að þýða yfirstandandi infection af bac. abortus, heldur að
eins afstaðna infection, sem ef til vill hefði ekki þekst meöan á henni stóð.
Slikt mundi þó sennilega sjaldan geta vilt mann.
Agglutinationsprófið er ofur einfalt, gert nteð sama móti 0g Widals-