Bændablaðið - 23.05.2013, Qupperneq 28

28 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. maí 2013
Framkvæmdir við Vaðlaheiðar-
göng voru kynntar á fundi sem
stéttarfélög á svæðinu efndu til í
Alþýðuhúsinu á Akureyri.
Jón Leví Hilmarsson, verkefnis-
stjóri hjá Ósafli, fór yfir fyrirhug-
aðar framkvæmdir við göngin fyrir
full trúa stéttarfélaganna. Fram kom
m.a. í máli hans að fyrirhugað væri að
síðasta haftið í göngunum yrði rofið
í september 2015, að vegagerð lyki
í október 2016 og að göngin yrðu
afhent eigendum sínum í desember
2016.
Fyrirtækið Ósafl, sem sér um
framkvæmdina, er í eigu Íslenskra
aðalverktaka og svissneska fyrir-
tækisins Matri. Þetta kemur fram á
vef Einingar Iðju.
Jarðvinnslutæki
Hnífatætarar
Vinnslubr. Aflþörf Verð án VSK
CELLI E-255 2,60 m 80-90 hö kr. 1.109.000,-
CELLI Ergon 120-280 2,85 m 60-120 hö kr. 1.198.000,-
CELLI Pioneer 140-305 3,10 m 90-140 hö kr. 1.474.000,-
Sáðvélar
Pinnatætarar
Plógar
Verð án VSK
MT-3 skeri m/vökvaútslætti kr. 1.452.000,-
MS-4 skeri m/brotbolta kr. 1.540.000,-
MT-4 skeri m/vökvaútslætti kr. 2.150.000,-
Allt verð er tilgreint án VSK
Amazone D9-3000 - Einfaldur og hagkvæmur kostur þegar kemur
að sáningu. Einstaklega vel smíðuð vél. Þýsk gæði. Leikur einn er að stilla
vélina. 12 cm bil milli sáðfóta og spóaleggja-herfi tryggir að mold dreifist
vel og jafnt yfir sáðrásir. 3,0 metra vinnslubreidd.
Rúmtak sáðkassa: 600 lítrar. Stækkanlegt uppí 1000 lítra.
Verð: kr. 1.290.000,- án vsk.
MaxiDisc - diskaherfi - vbr. 3,0 m.
Lyftutengt. Vökvastilling á vinnsluhorni.
Verð: kr. 2.420.000,- án vsk.
Compact Classic flagvaltari - vbr.
6,30 m - Ø 55 cm Cambridge tromlur.
Vökvasamanbrjótanlegur.
Verð: kr. 1.790.000,- án vsk.
KE3000 Special vinsælasti pinnatætarinn sem við seljum frá AMAZONE,
Hentar vel til vinnslu í plógstrengjum og unnu landi.
KE3000 Special er sterkbyggður og vandaður í alla staði.
Vinnslubreidd 3,0 m - 10 Rótorar. Aflþörf frá 65 hö.
Ø 50 cm stálgaddavals og Walterscheid drifskaft.
Verð: 1.669.000 kr. án vsk.
Öflugir hnífatætarar með tannhjóladrifi á hlið.
Góð reynsla við íslenskar aðstæður.
REYKJAVÍK - AKUREYRI
ÞÓR HF
ÞÓR HF | Reykjavík: Krókhálsi 10 | Akureyri: Lónsbakka | Sími: 568-1500 | www.thor.is
Elsta lerkið á landinu er síberíulerki
á Akureyri og í Grundarreit
í Eyjafirði frá aldamótunum
1900, en upp úr 1950 var farið að
gróðursetja lerki reglulega. Það er
einstaklega duglegt að vaxa í því
rýra mólendi sem mest er í boði
til skógræktar og vex ágætlega á
örfoka melum og í sendnu landi.
Hér hafa margir tugir kvæma
síberíu-, rússa- og evrópulerkis
verði reyndir og ágæt þekking
er á aðlögun þeirra að íslensku
verðurfari. Aðrar lerkitegundir
hafa einnig verið reyndar en þær eru
síður áhugaverðar til skógræktar.
Síberíulerki
Flokkunarfræðilega séð er hæpið
að skipta lerkinu sem vex austan og
vestan Úralfjalla upp í tvær tegundir.
Flestir aðrir en Rússar og Íslendingar
kalla hvort tvegga síberíulerki. Það
hefur hentað okkur hér á landi að tala
um kvæmin austan Úralfjalla sem
síberíulerki en kvæmi úr Úralfjöllum
og vestan þeirra sem rússalerki.
Munurinn er einkum sá að síberíulerki
er aðlagað meira meginlandsloftslagi
en rússalerki, þar sem nánast aldrei
koma hlýindakaflar að vetrarlagi en
hitnar vel á sumrin. Síberíulerki er því
fremur illa aðlagað hafrænu loftslagi,
sum kvæmi svo illa að þau þrífast ekki
hérlendis. Önnur kvæmi lifa en hefja
vöxt snemma vors og verða síðan
oft fyrir skakkaföllum í vorhretum.
Auk þess líður síberíulerki illa í
svölu sumarveðri, sem gerir trén
viðkvæm fyrir sjúkdómum á borð
við barrviðarátu.
Mikið var gróðursett af síberíulerki
á tímabilinu 1950-1980, enda
rússalerkifræ oftast ófáanlegt. Flest
voru kvæmin frá Khakasíu eða Altai-
fjöllum og nokkur munur á þeim. Til
dæmis stóð Altai-kvæmið Sjebalinski
sig betur en flest önnur, enda sýndu
rannsóknir Brynjars Skúlasonar að
það var óvenju frostþolið að vorlagi.
Slík undantekning breytir því þó ekki
að vegna skorts á nægilegri aðlögun
er ekki hægt að mæla með neinu
síberíulerkikvæmi til skógræktar á
Íslandi.
Rússalerki
Á sjötta og sjöunda áratug síðustu
aldar komu nokkrar fræsendingar af
rússalerki frá Arkhangelsk-héraði
og gáfu þau kvæmi almennt góða
raun. Á seinni árum hefur borist
efniviður frá svipuðum slóðum
sem reyndist mun lakari, enda
gróðursettu Sovétmenn á árum
áður sama efniviðinn í vesturhluta
Rússlands og þeir seldu okkur,
þ.e.a.s. síberíulerki. Þá hefur
norðlægt rússalerki af kvæminu
Pinega reynst hægvaxta og orðið
fyrir miklu vorkali. Reynsla liðinna
ára sýnir að ekki er hægt að treysta
á að lerkifræ frá útbreiðslusvæði
rússalerkis sé upprunalegt rússalerki
og því er ekki hægt að mæla með
neinum lerkikvæmum frá Rússlandi.
Bæði Svíar og Finnar hafa tekið
rússalerki til kynbóta með því að
velja góð tré í skógum hjá sér og
stofna til frægarða með þeim. Sænskt
frægarðslerki frá Domsjöenget-
frægarðinum í Örnskjöldsvik (kallað
MoDo) og Östteg við Umeå hefur
reynst með því besta sem hingað
hefur borist og er reyndar víða gott
á Suður- og Vesturlandi, þar sem
menn hafa annars forðast að gróður-
setja lerki. Finnskt frægarðslerki
frá Hausjärvi, Imatra, Lassinmaa,
Ihala og Kärköla hefur einnig
reynst mjög vel. Erfðafræðilegi
efniviðurinn í þessum frægörðum
er allur af svipuðum uppruna, þ.e.
frá Arkhangelsk-héraði eða frá
Raivola-reitnum skammt frá Sankti
Pétursborg. Ætla má að þessi upp-
runi, auk úrvals í tiltölulega hafrænu
loftslagi Svíþjóðar og Finnlands,
bæti um leið aðlögun að íslensku
veðurfari. Sænsku frægarðarnir
eru ekki lengur nýttir og því hefur
nær allt lerki gróðursett á Íslandi
undanfarin 20 ár verið frá finnskum
frægörðum.
Framtíðin
Sumir hafa efasemdir um skynsemi
þess að halda áfram með ræktun
rússalerkis hér á landi í ljósi hlýn-
andi loftslags. Í þeim efnum þarf þó
að skoða hvað gæti komið í staðinn
og á meðan rússalerki er enn það besta
sem við höfum til skógræktar á rýru
landi er ótímabært að sleppa því.
Evrópulerki hefur vöxt á réttum tíma
að vori og ekki vantar vaxtarþróttinn
en öll kvæmi sem reynd hafa verið
verða fyrir miklum afföllum í æsku
og nánast árvisst haustkal veldur því
að trén sem lifa verða kræklótt. Tími
evrópulerkis er því ekki kominn og
kemur varla fyrr en októbermánuður
er orðinn að mestu frostlaus.
Unnið er að kynbótum lerkis á
Íslandi. Staða þeirra er sú að kyn-
blendingur valinna evrópulerki- og
rússalerkitrjáa hefur sýnt mjög góðan
vaxtarhraða og gott vaxtarform um
allt land. Blendingurinn hefur hlotið
yrkisheitið Hrymur og er nú unnið að
því að auka fræframleiðslu á honum.
Fjöldi plantna verður þó takmarkaður
enn um sinn og því er áfram mælt
með finnsku frægarðslerki.
Þröstur Eysteinsson
Skógrækt ríkisins
Bestu lerkikvæmin
Guttormslundur.
Hrymur, Mosfelli.
Vaðlaheiðargöng til-
búin í desember 2016
Undirbúningsframkvæmdir eru
þegar hafnar vegna gerðar Vaðla-
heiðaganga.
Byggðaráð Sveitarfélagsins Skagafjarðar:
Bein aðför að dreifðum
byggðum landsins
Byggðaráð Sveitarfélagsins
Skagafjarðar telur tillögur
Samráðsvettvangs um aukna
hagsæld beina aðför að hinum
dreifðu byggðum í landinu og
lýsir yfir miklum áhyggjum vegna
þeirra. Byggðaráðið telur tillögur
gegn fámennum barnaskólum
sérstaklega furðulegar og harð-
neskjulegar.
Á fundi byggðarráðsins var
bókuð eftirfarandi ályktun: „Í til-
lögum „samráðsvettvangsins“ felst
bein aðför að búsetu í hinum dreifðu
byggðum landsins. Tillögurnar
vega að löggæslu, heilsugæslu og
menntamálum á öllum skólastigum.
Tillögurnar eru óskiljanlegar í ljósi
þess að í kjölfar efnahagskrepp-
unnar þá var niðurskurðarhnífi hins
opinbera einkum beitt utan höfuð-
borgarinnar.
Hjá „samráðsvettvangnum“
kemur fram að mikil áhersla hafi
verið lögð á breið sjónarmið innan
hans, en augljóst er að sjónarmið
landsbyggðarinnar hafa algerlega
verið sniðgengin. Sérstaklega eru til-
lögur gegn fámennum barnaskólum
harðneskjulegar og furðulegt að telja
að hópur manna í æðstu stigum þjóð-
félagsins sammælist um að skerðing
á grunnmenntun í dreifbýli geti verið
ein forsenda hagvaxtar á Íslandi.
Aðkoma forystumanna
stjórnmálaflokka sem og Sambands
íslenskra sveitarfélaga að þessari
tillögugerð veldur vissulega
áhyggjum.“