Læknablaðið - 01.03.1964, Qupperneq 39

LÆKNABLAÐIÐ
15
ingar á launum i samræmi við
almenna þróun þeirra; þannig
geta launabrevtingar átt sér
stað á friðsamlegri hátt og án
þess, að í kjölfarið fylgi stórar
„sprengingar“, sem bæði þjóð-
félagslega og sálfræðilega eru
taldar óheppilegar. Ákveðið
gerðardómskerfi er ekki til;
litið er þannig á, að af frjáls-
um samningaviðræðum hljóti
að leiða, að aðilarnir sjálfir
jafni deiluatriðin án íhlutun-
ar þriðja aðila. Nái hlutaðeig-
endur ekki samkomulagi, verð-
ur því að líta svo á, að gripið
verði til kjarabaráttuaðgerða.
Samtökin geta bæði staðið fyr-
ir fjöldauppsögnum með tilliti
til gildandi uppsagnartíma (1
-—3 mánuði) og hindrunum á,
að nýjar stöður séu veittar.
Áður fyrr átti SACO í fjöl-
mörgum vinnudeilum við rík-
ið eða bæjar- og sveitarfélög;
þær verða þó stöðugt fátíðari.
Engin raunveruleg vinnudeila
hefur átt sér stað síðan 1957.
í töflu hér að framan má sjá,
að launaþróunin eftir 1950 hef-
ur orðið hagstæðari háskóla-
mönnum, sem starfa hjá rík-
inu. Þeir hafa náð sömu nettó-
launaþróun og almennir ríkis-
starfsmenn, sem eru félags-
bundnir 1 LO.
Gagnvart bæjar- og sveitar-
félögum er samningsformið
svipað og gagnvart ríkinu með
þeim mun, að miðskipunin
(centraliseringin) gengur ekki
jafnlangt. í raun og veru er
SACO eingöngu samningsaðili
í sameiginlegum málum, en að-
ildarfélögin sjá að öðru leyti
um samninga sína sjálf.
Tillaga um nýjan samnings-
rétt fyrir starfsmenn ríkis- og
bæja hefur verið lögð fram,
og er gert ráð fyrir, að hún
komist í framkvæmd 1965. Hún
er í stuttu máli sagt sem hér
segir: Allir ríkisstarfsmenn fá
verkfallsrétt (með 8 daga fyr-
irvara), og vinnuveitandinn
fær rétt til að grípa til verk-
banns. Sams konar kerfi með
bindandi sameiginlegum samn-
ingum, sem gilda fyrir einka-
aðila, er komið á, en þannig
verða ríkið og starfsmanna-
félögin bæði að formi lil og í
reynd jafnréttháir aðilar að
kjarasamningum. Öll félög fá
samningsrétt. Litið hefur verið
svo á, að samningsréttareinok-
un ákveðinna félaga stríddi á
móti grundvallarreglum fé-
lagsréttarins.
Samningsaðilar koma sér án
íhlutunar sjálfir saman um
varnir gegn þjóðfélagslega
hættulegum kjaradeilum. Unnt
er að framlengja samninga,
og komið er á fót opinberri
nefnd, sem setur fram ákveðn-
ar skoðanir í kjaramálum.
Upplýsingastarfsemin.
Eftir 1950 hafa skoðanir
fólks breytzt og orðið jákvæð-
ar fyrir SACO. TCO hefur