Læknablaðið - 01.12.1973, Blaðsíða 50

256
LÆKNABLAÐIÐ
dómaleit og fræðslu fyrir almenning um
hollustu og heilbrigða lifnaðarhætti. Vafa-
laust er rétt stefna að auka þessa starfsemi,
þótt hvergi nærri sé auðvelt að ná góðum
árangri á þessu sviði. Fólkið sjálft, sem á
að njóta góðs af þessari starfsemi, þarf oft-
ast að vera aðalþátttakandinn og er þar við
ramman reip að draga að fá það til sam-
vinnu. Fræðsla og leiðbeiningar um heil-
brigðismál bera oft takmarkaðan árangur,
eins og dæmin sanna, samanber áróður gegn
reykingum, ofneyzlu áfengis, ofneyzlu mat-
ar, kyrrsetu, áróður gegn of hröðum akstri,
svo dæmi séu nefnd. Samt sem áður hlýtur
það að vera verkefni lækna að fræða al-
menning um allt, sem stuðlar að bættri
heilbrigði. Þrátt fyrir takmarkaðan árangur
verða læknar því að halda áfram og herða
róðurinn á þessu sviði.
I þessu efni verður læknastéttin jafnframt
að gera þær kröfur, að aðrir aðilar liggi
ekki á liði sínu og vinni ekki gegn tilraun-
um lækna til að efla heilbrigði: Það er t. d.
meira en tímabært að framleiðendur hvers
konar neyzluvöru taki meira tillit til holl-
ustu vörunnar við framleiðslu og dreifingu
en nú er gert. í raun þarf að taka matar-
æði þjóðarinnar til rækilegrar endurskoð-
unar m. t. t. hollustu. Vissar grundvallar-
rannsóknir á mataræði íslendinga þarf þó
að framkvæma til að byggja á. Þar eru heil-
brigðisyfirvöld bezti aðilinn til forgöngu.
Ber að fagna því, að við Raunvísindastofn-
un Háskólans er þegar hafið nokkurt starf
á þessu sviði.
Sjúkdómsleit, hóprannsóknir: Einn sá
þáttur heilsuverndarstarfs, sem nú ryður
sér til rúms, er sjúkdómsleit í því skyni að
uppgötva sjúkdóma á byrjunarstigi. Þetta
er m. a. gert með hóprannsóknum. Hóp-
rannsóknir Hj artaverndar og Krabbameins-
félagsins eru ágæt dæmi um merkilega
starfsemi á þessu sviði, sem á vafalaust eft-
ir að eflast. En ekki er nóg að finna sjúk-
dóma eins og t. d. sykursýki, háþrýsting,
krabbamein, hjartasjúkdóma, gláku o. s.
frv. Tryggja þarf meðferð þeirra, sem finn-
ast með slíka sjúkdóma. Nauðsynlegt er, að
komið verði á stofn lækningastöðvum
(klinik) fyrir einstaka sjúkdómsflokka svo
sem gláku, sykursýki, háþrýsting og ef til
vill fleiri sjúkdóma. Þar til vel útbúnar
heilsugæzlustöðvar rísa, mun vera heppi-
legast, að slíkar lækningastöðvar verði á
göngudeildum sjúkrahúsanna, eða á annan
hátt í nánum tengslum við sjúkrahúsin.
Taka þarf upp ákveðna stefnu og áætlun
um, hve víðtæk starfsemi af þessu tagi þarf
að vera í næstu framtíð hér á landi, að
hvaða sjúkdómaflokkum ber að leita með
hóprannsóknum. Hversu miklum fjármun-
um er ráðlegt að veita til slíkrar starfsemi.
Hvaða aðilar séu hæfastir til að taka starf-
ið að sér og hvernig það skuli skipulagt.
Hafa ber í huga, að við sjúkdómsleit með
hóprannsóknum fást mjög gagnlegar upp-
lýsingar um tíðni og tilveru (incidens, pre-
valens) viðkomandi sjúkdóma. Gera verður
ráð fyrir, að vaxandi tækniþróun geri sjúk-
dómaleit í stórum stíl auðveldari og árang-
ursríkari eftir því sem tímar líða.
Færi vel á því, að læknafélögin ynnu að
þessum málum með heilbrigðisyfirvöldum
og þeim einkaaðilum, sem sýnt hafa fram-
tak á þessu sviði. Vel búnar heilsugæzlu-
stöðvar ættu að geta annast slíka starfsemi
í framtíðinni og raunar ráð fyrir því gert.
Lækning sjúkra: Það er eðlilegt, að aðal-
starf flestra lækna verði enn um sinn, eins
og ávallt áður, að greina og lækna sjúkdóma
hjá þeim, sem leita læknis. Þrátt fyrir all-
ar þjóðfélagslegar framfarir, sem ótvírætt
hafa stuðlað að heilbrigði og auknu langlífi
meðal svokallaðra menningarþjóða, kemst
læknir framtíðarinnar ekki hjá því að læra
áfram háskólalæknisfræðina og beita þeirri
þekkingu, sem hann með því öðlast við sjúk-
dómsgreiningu og lækningar. En nákvæm
og rétt sjúkdómsgreining verður áfram und-
irstaða undir árangursríkari meðferð.
Menntun lækna: Vegna síaukinnar þekk-
ingar í læknisfræði verður stöðugt erfiðara
fyrir lækna að afla sér fullnægjandi þekk-
ingar og nám lækna verður því sífellt að
taka til endurskoðunar.
Námið í læknaskólunum er einungis
grundvallarnám, sem í öllum tilfellum verð-
ur að byggja ofan á með framhaldsmennt-
un. Gildir það engu síður um heimilislækn-
ingar en aðrar greinar lækninga. Því næst
verður að sjá fyrir fullnægjandi viðhalds-
menntun vegna hinna öru breytinga læknis-
þjónustunnar, sem óhjákvæmilega verður
að fylgja í kjölfar nýrrar þekkingar.
Læknafélögin undir forystu fræðslu-
nefndanna, hafa þegar unnið gott starf á