Læknablaðið - 01.08.1974, Blaðsíða 68

144
LÆKNABLAÐIÐ
ræða brottnám á líffærum eða líffæra-
hluta, var sýnið sent í vefjafræðilega
rannsókn til Rannsóknarstofu Háskólans
við Barónsstíg. Undantekning frá þessari
reglu eru þó þeir vefjahlutar, sem aug-
ljóslega hefðu ekki gert annað en auka
álag á Rannsóknarstofuna án þess að um
pathologiu væri að ræða per se, svo sem
venur úr æðahnútaaðgerðum, haulpokar,
forhúð eftir circumcisio o. s. frv.
Ekki skal farið út í að lýsa skurðtækni
við hinar ýmsu aðgerðir, enda er hún með
ýmsu móti hjá skurðlæknum, og fer ein
aðferð vel í hendi eins en miður hjá öðr-
um. Góð afdrif sjúklingsins eru að sjálf-
sögðu aðalatriðið. Ég get þó ekki stillt mig
um að nefna, að við allar total eða sub-
total thyroidectomíur var notuð aðferð
Nordlands í Minneapolis hvað hemostasis
snertir, þ. e. slagæðarnar til kirtilsins eru
leitaðar uppi þar sem þær liggja yfir proc.
transversi á vertebra cervicalis VI og
undirbundnar strax í upphafi aðgerðar
(sjá mynd). Fæst við þetta svo til blóð-
laust aðgerðarsvið og sparar mikinn tíma,
æðaklemmur og undirbindingar. Hef ég
ekki séð þessa aðferð notaða annars staðar
við þessar aðgerðir og' lýsi ég henni nánar
síðar.
í sambandi við botnlangaaðgerðir er
rétt að taka fram, að rúmlega fjórðungur
af þeim botnlöngum, sem teknir voru,
sýndu engar sjúklegar breytingar, sum-
part vegna rangrar greiningar fyrir að-
gerð af minni hálfu, sumpart vegna þess,
að botnlangi var tekinn óbólginn samtíma
annari kviðarholsaðgerð og sumpart vegna
þeirrar lenzku, að margar mæður virðast
halda, að fái börn þeirra einhvem sting
í kviðarhol, þá hljóti botnlanginn alltaf
að vera sökudólgurinn. Gefi heimilislækn-
ir eitthvað undir fótinn með þetta, er oft-
ast ekki undankomu auðið og ekki linnt
látum fyrr en saklaus botnlanginn er kom-
in úr saklausum krakkanum. Sömu sögu
má raunar segja um hálskirtlatökur hjá
börnum. Foreldrar virðast oft vera þeirr-
ar skoðunar að hálskirtlataka sé nokkurs
konar allra meina bót, á að lækna lystar-
leysi, blóðleysi, kvefsækni o. s. frv., enda
þótt einu heiðarlegu indikationirnar séu
síendurteknar hálsbólgur eða öndunar-
erfiðleikar vegna stærðar kirtlanna
(adenoid facies). Væri það verðugt verk-
efni fyrir háls- nef- og eyrnalækna að
uppfræða almenning í þessum efnum.
Notkun fúkalyfja við aðgerðir þessar
var höfð í algeru lágmarki og aldrei not-
uð í ,,hreinum“ aðgerðum,, heldur ein-
göngu við aðgerðir, þar sem infektion var
fyrir hendi, svo sem við cholecystitis
acuta eða appendicitis cum perforatione.
Post-operativar sýkingar voru innan við
1% af heildarfjöldanum og voru þá gefin
antibiotica, fyrst og fremst penicillin og
streptomycin, og þá í stórum skömmtum,
ef gefið var á annað borð. Svokölluð „pro-
fylaktisk" notkun antibiotica var aldrei
viðhöfð, enda leiðir það fljótlega til þess
að viðkomandi sjúkrahús kemur sér upp
eigin húsdýrum þ. e. ónæmum stofnum
af stafylo- og streptococci, og reynist þá
yfirleitt erfiðara að útrýma þeim en að
afla þeirra.
Um svæfingar og deyfingar við aðgerð-
irnar er það helzt að segja, að staðdeyf-
ingar og leiðsludeyfingar voru notaðar svo
oft sem ástand sjúklings og eðli aðgerðar-
innar leyfði. Einkum voru mænudeyfing-
ar mikið notaðar við aðgerðir í pelvis (þó
ekki á börnum), og voru yfirleitt notuð
150 mg Novocain cryst. leyst upp í mænu-
vökva sjúklingsins. Gafst þetta yfirleitt
ágætlega, nema hvað stöku sinnum bar á
höfuðverk, sem yfirleitt jafnaði sig á 2-3
dögum. Þegar almenn svæfing var við-
höfð var evipan yfirleitt notað sem inn-
leiðsla og síðan blanda af eter, glaðlofti
og súrefni. Halothene var aldrei notað.
Barkasmeyging var notuð við allar lengri
aðgerðir. Svæfingar annaðist Arnbjörn
Ólafsson læknir, en aðgerðirnar fram-
kvæmdi ég einn með aðstoð hjúkrunar-
kvenna, líkt og tíðkast í Svíþjóð, enda
oftast nær óþarfi að hafa lækna til þess
eins að halda í haka.
AFDRIF OG LEGUDAGAFJÖLDI
Á árinu 1959 var heildarfjöldi sjúklinga
665, en þar af voru 304, sem komu til að-
gerðar og fer skrá um þá hér á eftir,
sundurliðuð eftir tegund aðgerðarinnar.
Meðallegudagafjöldi þessara sjúklinga var