Læknablaðið - 01.08.1974, Blaðsíða 82

152
LÆKNABLAÐIÐ
Frá Félagi áhugamanna um sögu læknisfræðinnar
UM NESSTOFU
Á aðalfundi Félags áhugamanna um
sögu læknisfræðinnar 15. marz 1973 flutti
Þór Magnússon, þjóðminjavörður, fyrir-
lestur um Nesstofu. Á sama fundi las pró-
fessor Jón Steffensen upp bréf það til
menntamálaráðherra, sem hér fer á eftir:
„í framhaldi af viðtali mínu og Þórs
Magnússonar, þjóðminjavarðar við yður
herra menntamálaráðherra, 20. þ. m., vil
ég gera eftirfarandi frekari grein fyrir
hugmynd minni og tilboði viðvíkjandi
Nesstoíu.
Meðan Kristín eiginkona mín var á lífi
var það gamalt áhugamál okkar, að Nes-
stofa yrði varðveitt, eftir því sem gerlegt
reyndist nú, í þeirri mynd, er hún var
reist í utanhúss og innanhúss að því er
tekur til lækningastofu og lyfjabúðar. En
hinn hluti hússins yrði hið innra skipu-
lagður með það fyrir augum, að hann
þjónaði sem bezt því hlutverki að vera
í senn safn og rannsóknastofnun á sviði
sögu heilbrigðismála.
Hér er um tvíþætt verkefni að ræða:
í fyrsta lagi er um friðun og varðveizlu
húss að ræða, sem þjóðminjalög nr. 52
19. maí 1969 gilda um, og má segja, að
frá þeim þætti sé að nokkru gengið þar
sem fyrir hendi er heimild Alþingis til
að ríkið kaupi Nesstofu í þeim tilgangi.
Eftir stendur, að ríkið gangi frá kaupum
á henni og taki ákvörðun um, hvaða hlut-
verki hún skuli gegna jafnframt því að
vera varðveittar þjóðminjar.
í öðru lagi er að ræða um safn og rann-
sóknastofnun á sviði sögu læknisfræðinn-
ar, sem er nýmæli og því nauðsynlegt að
ákveða verksvið slíkrar stofnunar og
stöðu gagnvart þeim aðilum, er hér eiga
hlut að máli. Ég gæti hugsað mér, að
nefnd skipuð þeim aðilum, er hér koma
mest við sögu, ynni að málinu. Mennta-
málaráðuneytið hefði væntanlega for-
göngu um það og skipaði formann nefnd-
arinnar, en aðrir nefndarmen gætu ver-
ið frá eftirfarandi aðilum: heilbrigðis-
málaráðuneytinu, f j ármálaráðuney tinu,
Þjóðminjasafni, Háskóla íslands, lækna-
deild og Félagi áhugamanna um sögu
læknisfræðinnar. Ég vil gera nokkra grein
fyrir þætti hinna fjögra síðast töldu aðila
í þessu máli.
Á vegum Þjóðminjasafns yrði varð-
veizla Nesstoíu og það á nokkuð af mun-
um, er við koma sögu heilbrigðismála, en
að auki er það samkv. 2. gr. þjóðminja-
laga, „miðstöð allrar þjóðminjavörzlu í
landinu“. Læknadeild á einnig nokkuð af
munum, sem hafa sögulegt gildi, og á hin-
um ýmsu stofnunum hennar, sjúkrahús-
um og rannsóknastofum fellur alltaf til
talsvert af munum, sem ekki eru lengur
nothæfir, en margir hverjir hafa sögulegt
gildi. Þessir munir eru nú flestir tortím-
ingunni ofurseldir, bæði er að engum á
þessum stofnunum er falið að annast um
slíka muni og þeir, sem kynnu að hafa
áhuga á því„ eiga mjög óhægt með það
sökum þrengsla, sem stofnanirnar eiga við
að búa. Það er því mjög brýnt, að sem
fyrst skapist aðstaða til varðveizlu muna
af þessu tagi, en allt of margir þeirra hafa
þegar glatast.
Á einu sviði hefur um margra ára skeið
verið náin samvinna milli Þjóðminjasafns
og einnar stofnunar læknadeildar, Rann-
sóknarstofu Háskólans í líffærafræði. Hún
hefur tekið til rannsóknar og varðveizlu
þau mannabein, sem grafin hafa verið
upp á vegum Þjóðminjasafns og því hafa
borist. Það er eftir sem áður eigandi bein-
anna úr heiðni, en um flest hinna bein-