Læknablaðið - 01.09.1976, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ
139
95 391! 4DC>J Eff
o-L*
Ólafur Þ. Jónsson:
UM NQTKUN QNDUNARVÉLA
Öndunarvélar eru nú til á flestum spítöl-
um og hefur notkun þeirra farið hraðvax-
andi á síðustu árum. Stafar það einkum af
aukinni þekkingu á starfsemi öndunarfæra
og blóðrásarkerfis, fullkomnari rannsókn-
araðferðum ásamt tæknilegum framförum.
Mjög mikið hefur verið ritað um önd-
unarbilun og öndunarvélar í erlend læknis-
fræðirit, en lítið hér á landi. Þessi grein
er æíluð til leiðbeiningar fyrir lækna, sem
ekki þekkja mikið til þessara mála, en
þurfa ef til vill að nota öndunarvélar við
meðferð einstaka sjúklings. Aðeins verður
stiklað á nokkrum aðalatriðum, en lesend-
um skal bent á ágæta bók um efnið eftir
Sykes o. fl. (20). Ekki verður fjallað um
öndunarvélameðferð hjá nýfæddum og smá-
börnum, en Downes (6) og Smith og Daily
(18) hafa fjallað um þau atriði í nýlegum
greinum.
HELZTU GERÐIR
ÖNDUNARVÉLA
Menn hafa lengi reynt að smíða öndun-
arvélar, en þær voru lengst af mjög ófull-
komnar. Stállungun svonefndu, sem byrjað
var að smíða í Bandaríkjunum um 1930,
munu þó hafa náð talsverðri útbreiðslu og
voru einkum notuð við sjúklinga með löm-
unarveiki. 1934 kom tæki, sem kallað var
Spiropulsator, og var notað við aðgerðir
á brjóstholi. Það var þó ekki fyrr en eftir
seinni heimsstyrjöld, sem aðferðir við
gerviöndun (artificial respiration) urðu
fullkomnari og góðar öndunarvélar voru
smíðaðar.
Skömmu eftir 1950 gekk skæður lömun-
arveikifaraldur í Danmörku og fengu
margir sjúklinganna öndunarbilun. í fyrstu
voru stállungun notuð, en mortalitet varð
allt að 90%. Var þá breytt um aðferð og
blásið í lungu sjúklinganna með belg, eftir
Frá Svæfingadeild Borgarspítalans. Greinin
barst Læknablaðinu i marz 1975.
að gerður hafði verið barkaskurður, og
lækkaði þá mortalitetið niður í 40% (10).
Upp frá þessu komst mikill skriður á gerð
öndunarvéla og eru nú fjölmargar gerðir
til. Hafa Mushin og fleiri skrifað vandaða
bók um flestar gerðir fram til ársins 1969
(11). Síðan hafa komið góðar vélar á mark-
aðinn.
Stállungu (tank ventilators) eru langir
sívalningar, sem umlykja sjúklinginn svo
aðeins höfuðið stendur út úr. Innöndun
verður þannig, að sérstök vél myndar nei-
kvæðan þrýsting í sívalningnum, en útönd-
un verður passiv. Aðalókostir þessara tækja
eru, hve fyrirferðarmikil þau eru, erfitt er
að komast að sjúklingnum til hjúkrunar
Myndirnar sýna opið og lokað stállunga,
„tank ventilators“. Stállungu eru nú óvíða
notuð.