Læknablaðið - 15.04.1986, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ
97
Sýnt hefur verið fram á lækkaðan þrýsting
í neðsta hluta vélinda hjá iðraólgusjúkl-
ingum (15). Það ásamt áðurnefndum rann-
sóknarniðurstöðum á hreyfimynstri þarma,
gæti bent til að iðraólga sé útbreiddur
sjúkdómur i sléttum vöðvum meltingarvegar
og/eða taugaboðum þeirra. Hin háa tíðni
einkenna frá efri meltingarvegi hjá iðra-
ólgusjúklingum styður þá hugmynd. Ekki
eru þó öll slik einkenni starfræn.
Rúmlegaþriðjungur, 12sjluklingar, þeirra,
sem höfðu einkenni frá efri meltinarvegi
höfðu greinda vefræna skýringu á þeim. Hjá
sjö sjúklingum hafði verið gerð að minnsta
kosti ein rannsókn á efri meltingarvegi án
árangurs. Nítján sjúklingar höfðu því verið
rannsakaðir eitthvað með tilliti til þessara
einkenna. Hjá 2/3 hluta þeirra fannst vef-
rænn sjúkdómur. Það er svo há tíðni
jákvæðra rannsókna að réttlætanlegt hlýtur
að vera að rannsaka þá iðraólgusjúklinga,
sem hafa efri meltingarvegseinkenni, áður en
þau eru dæmd starfræn.
f heild hafa verið gerðar 111 meltingar-
vegsrannsóknir á 46 sjúklingum i þessum 82
sjúklinga hópi. Hjá 21 af 46 sjúklingum
fannst vefrænn sjúkdómur sem máli skipti
fyrir tilurð einkennanna og meðferð þeirra.
Voru það 12 sjúklingar með sjúkdóma í efri
hluta meltingarvegar en 9 í neðri hluta.
Þessir 9 sjúklingar voru 1/5 af þeim sem
eitthvað voru rannsakaðir og var um að
ræða einn með ristilkrabba, einn með
smáþarmakrabbamein (carcinoid intestina-
lis), einn með sepa i endaþarm, einn með
endaþarmsblæðingu, einn með endaþarms-
bólgu og fjóra með ristilpoka. Auk þess voru
13 með gyllinæð. Rannsóknir á neðri hluta
meltingarvegar leiddu þvi sjaldnast til vef-
rænna sjúkdómsgreininga sem máli skiptu.
Tveir iðraólgusjúklinganna hafa einnig ill-
kynja sjúkdóm og voru báðir við aldur.
Illkynja sjúkdóma þarf að sjálfsögðu að
hafa í huga og útiloka hjá eldri sjúklingum.
En ef rannsaka ætti alla sjúklinga með ein-
kenni iðraólgu með t.d. ristilmynd yrði lagt
út í of mikinn kostnað, fyrirhöfn og óþæg-
indi. Iðrólga ætti með öðrum orðum alls
ekki að vera útilokunargreining. í sjúklinga-
hópi heimilislækna, eins og þeim sem hér
hefur verið lýst, byggist sjúkdómsgreiningin
fyrst og fremst frá einkennum sjúklings og
venjulegri læknisskoðun. Hafi sjúklingurinn
einnig eða aðallega einkenni frá efri melt-
ingarvegi ætti að rannsaka hann með tilliti til
þeirra. Þessar niðurstöður, sem studdar eru
af fleiri rannsóknum (16), sýna að viða-
miklar rannsóknir i byrjun sjúkdóms geta
ekki talist réttlætanlegar. Þó hljóta einfaldar
rannsóknir eins og leit að blóði í saur og
almennar blóðrannsóknir að teljast rökréttar
lágmarksrannsóknir hjá sjúklingum með
þrálát einkenni (17).
HEIMILDIR
1. Hovdenak N. Colon irritabile: oversigt. Tidsskr
Nor Lægeforen 1982; 102: 1144-6.
2. Kirsner JB. The irritable bowel syndrome: a clinical
review and ethical considerations. Arch Intern Med
1981; 141: 635-9
3. Newcomer AD, MCGill DB. Irritable bowel synd-
rome: role of lactase deficiency. Mayo Clin Proc
1983; 58: 33-41.
4. Young St. J. MD, Alpers DH, Norland CC, Woo-
druff RA. Psychiatric illness and irritable bowel
syndrome: practical implications for the primary
physician. Gastroenterology 1976; 70: 162-6
5. Palmer RL, Stonehill E, Crisp AH, Waller SL,
Misiewicz JJ. Psycological characteristics of pa-
tients with the irritable bowel syndrome. Postgrad
Med J 1974; 50: 416-9.
6. Davis DW. Lower bowel disorders: irritable bowel
syndrome. Postgrad Med 1980: 66(4): 60-4.
7. Sigurðsson G, Magniísson G, Sigvaldason H, Tu-
linius H, Einarsson I, Olafsson O. Egilsstaðarann-
sóknin. Reykjavík: Landlæknir, 1980; Heilbrigðis-
skýrslur Fylgirit 1980 nr. 1.
8. Siegel S. Nonparametric statistics for the behavi-
voral sciences. Tokyo. McGraw-Hill Book Com-
pany Inc., 1956: 61-7.
9. Hagtíðni 1983; 68(6): 109.
10. Sjödin I, Svedlund J. Psykoterapi vid colon irrita-
bile och ulcus duodeni: effektivt komplement till
medisinsk behandling. Lákartidningen 1984; 81:
3813-8.
11. Svedlund J, Sjödin I, Ottoson JO, Dotevall G.
Controlled study of psychotherapy in irritable bo-
wel .syndrome. Lancet 1983: 589-91.
12. Myren J, Groth H, Larsen SE, Larsen S. The effect
of Trimipramin in patients with the irritable bowel
syndrome: a double-blind study. Scand J Gastro-
enterol 1982; 17: 871-5.
13. Anonymous. Painful iceberg (Editorial). Br Med J
1981; 282(2): 1414-5.
14. Watson WS, Sullivan SN, Corke M, Rush D. In-
cidence of oesophageal symptoms in patients with
irritable bowel syndromes. Gut 1976; 17(10): 827.
15. Whorwell PJ, Clouter C, Smith CL. Oesophageal
motility in the irritable bowel syndrome. Br Med J
1981; 282: 1101-2.
16. Holmes KM, Salter RH. Irritable bowel syndrome:
a safe diagnosis? Br Med J 1982; 285: 1533-4.
17. Sangster JF, Gerace TM. Screening for carcinoma
of the colon: a family practice perspective. Can
Fam Psysician 1982; 28: 1599-1603.