Læknablaðið - 15.04.1986, Qupperneq 59

LÆKNABLAÐIÐ
113
við öldungar vorum ungir á fjórða áratug-
num og lukum embættisprófi 1936, sex i
febrúar og sjö í júní. Margt hefur breyst á
þessari hálfu öld, sem liðin er frá kreppu-
áratugnum 1930-40. Flestir þessara manna
höfðu lokið stúdentsprófi 1930, en það var
þremur vikum fyrr en vant var vegna
Alþingishátiðarinnar. Á sama tíma var hér
einnig haldið norrænt stúdentamót, einnig á
Þingvöllum, svo mikið var að gera þá og næg
atvinna í boði fyrir námsmenn við að reisa
tjöld \ stormasamri tíð á völlunum, auk
annars undirbúnings og það á Dagsbrúnar-
kauppi, l,36kr. átimmanogþóttiþaðgóðbú-
bót i þá tið fyrir nýbakaða blanka stúdenta.
Fjórði áratugurinn var um margt lítt
frábrugðinn fyrstu aldamótaárunum. Mest-
öll munnleg læknakennsla fór þá fram í einu
herbergi á neðri hæð Alþingishússins, en þar
voru þá hinar þrjár deildirnar einnig til húsa,
lagadeild, norrænudeild og guðfræðideild og
svokölluð heimspekideild. Prófessorar voru
fáir á þessum árum og kenndu flestir tvö til
þrjú fög.
Flest þessara ára útskrifuðust innan við 10
læknar á ári, en þó voru allar stöður setnar,
meira að segja fámennustu og afskekktustu
læknishéruð. Fyrir þá sem höfðu sérstakan
náttúrufræða- eða raunvísindaáhuga þurfti
að leita út fyrir landsteinana, en til þess lágu
hvorki lán né styrkir á lausu og var þá oft
læknadeildin valin með sína raunvísindalegu
undirstöðu.
Á fjórða áratugnum var þegar farið að
tala um að takmarka aðgang að læknadeild
vegna offjölgunar í stéttinni.
Flestir okkar hafa starfað á íslandi og hafa
sumir einhvern tíma á ævinni lent í
stjórnmálaþátttöku og ýmis konar öðrum
störfum samhliða lækningum. Af þeim sem
enn tóra er Agnar Johnson í Danmörku en
þrír mættir hér. Elstur okkar er Oddur Ól-
afsson, sem gert hefur garðinn frægan með
byggingum í stórum stíl yfir fatlaða og
öryrkja, svo athygli hefur vakið langt út fyrir
landsteina. Hann hefur einnig verið þing-
maður Suðurnesjamanna þaðan sem for-
feður hans eru upprunnir og um leið verið
talsmaður á Alþingi fyrir þessa hópa
þjóðfélagsins, sem mest hafa þurft á hjálp að
halda, þar sem eru fatlaðir og öryrkjar.
Yngstur okkar er Úlfar Þórðarson, augn-
læknir, sem á sínum tíma var einn af bestu
sundboltamönnum þessa lands og var for-
svarsmaður íþróttamanna og fulltrúi í borg-
arstjórn Reykjavíkur um árabil.
Sá, sem hér talar nú var fljótlega mikið
gefinn fyrir ferðalög og byrjaði strax, eftir
að hafa verið þrjá mánuði héraðslæknir á
Flateyri, hinn 1. júlí 1935 ferð á flutningum,
sem nú heitir »á puttanum«, mest fót-
gangandi í kringum land sumarið það,
i náttúruskoðunarskyni. Og var það hvorki
fyrsta né síðasta náttúruskoðunarferðin hér
heima og utanlands. Þess vegna má segja, að
ferðalög eins og lýst er hér stuttlega á eftir,
hafi ekki verið æfðum ferðamanni á móti
skapi.
Það hefur ekki aðeins margt breyst í
þjóðfélaginu síðan á fjórða áratugnum,
heldur einnig og þá sérstaklega í læknavís-
indum. Þá voru virk sérlyf á borð við
jurtalyfið digitalis teljandi á fingrum annarr-
ar handar. Penisillin var ekki fundið og súlfa
aðeins í feluformi (prontosil). Þó tókust oft
lækningar á lungnabólgusjúklingum með
hjúkrun og húsráðum, sem byggðu á reynslu
kynslóðanna. Sjúkdómslýsing barst stund-
um bréflega eða sem skilaboð um þriðja
mann og var oft úr vöndu að ráða í strjálbýli,
þegar vitjunar var beiðst.
Hér verður að lokum sagt í stuttu máli frá
dæmigerðri læknisvitjunarferð á Vestfjörð-
um fyrir um að bil 50 árum, sem þó fékk
óvæntan endi. Það bárust skilaboð um
símstöð innan úr ísafjarðardjúpi á Þorlák-
smessu, að nauðsynlegt væri að fá lækni
vegna lungnabólgusjúklings á bæ þar innfrá.
Um var að ræða unga vinnustúlku á bænum
með háan hita og tak og þyrfti líklegast
sjúkraskýlisvist. Formaður í nágrenninu var
fenginn til að flytja lækninn á hálfopinni
trillu sinni fjögurra tíma sjóferð, aðra
leiðina.
Formaðurinn var hinn hressasti að aflok-
inni skötuustöppumáltíð með tilheyrandi
brennivíni, eins og tíðkaðist á Þorláksmessu
þar í sveit og víðar og gekk ferðin vel, þrátt
fyrir ágjafasjó og hríðarbyl af norðri i upp-
gangsveðri.
Læknirinn stökk í land er trillan renndi
upp í vörina og hélt upp kaffennt túnið heim
að bæ. Átti læknirinn aðeins von á stuttum
stans ef sjúklingurinn að aflokinni rannsókn
yrði talinn ferðafær, eftir að hafa verið vaf-
inn í sængur og brekán og fluttur á
kviktrjám um borð i trilluna og breiddur yfir
hann segldúkur til að verjast ágjöf.