Læknablaðið - 15.10.1986, Qupperneq 62

282
LÆKNABLAÐIÐ
sé að ræða á íslandi, að æxlin voru bundin við
annan skjaldkirtilslappann, en það form er síður
tengt ættgengi (21).
Nálægt 50% sjúklinganna höfðu önnur einkenni
við greiningu en fyrirferð á hálsinum. Þetta er
heldur hærra hlutfall en aðrir hafa lýst (18, 22).
Þó er þetta breytilegt eftir rannsóknum og hefur
verið lýst mun lægra hlutfalli sjúklinga með hæsi,
verki, öndunar- og kyngingarörðugleika (17).
Þessi einkenni eru lang algengust meðal sjúklinga
með villivaxtar- krabbamein en fremur fátíð við
aðrar vefjagerðir. Þó voru þau ekki óalgeng við
aðrar vefjagerðir þegar æxlin voru tiltölulega stór
við greiningu eins og í upphafí þessa
athugunartímabils.
Lífslíkur sjúklinga með totumyndandi
krabbamein á íslandi eru svipaðar og í
nágrannalöndum okkar, 90% töldust læknaðir
eftir fyrstu meðferð og 77% kvennanna og 52%
karlanna voru lifandi 10 árum eftir greiningu. Þó
kemur fram í rannsóknum frá Bandaríkjunum
(15, 23, 24) að lífslíkur sjúklinga með þessa
vefjagerð eru betri þar en hér á landi eða vel yfir
90% fimm og tíu ára lífslíkur. Margt getur komið
þar til en sennilega hefur það mest áhrif að með-
alaldur greindra sjúklinga í bandarísku
rannsóknunum er nálægt 10 árum lægri en hér á
landi. Á Norðurlöndum virðast lífslíkur sjúklinga
með þessa vefjagerð svipaðar og hér á landi (17,
25). En þessar niðurstöður gætu einnig bent til
þess, að totumyndandi krabbamein sé ekki aðeins
algengara á íslandi heldur og illvígara, ef meðferð
er sambærileg.
Niðurstöður erlendra rannsókna hafa bent til þess
að skildilsbúskrabbamein sé illvígara en
totumyndandi og fimm ára lífslíkur taldar milli
60-80% (26, 27) og jafnvel hærri (28). Falla
íslenskar konur vel innan þessa ramma en nokkuð
kemur á óvart, hversu góðar lífslíkur íslenskra
karla eru með þessa vefjagerð. Gæti þetta skýrst
að hluta út frá lágum meðalaldri þessa hóps við
greiningu, en einnig út frá litlum æxlum við
greiningu með vel afmarkað hýði og lítinn
ífarandi vöxt en sjúklingar með þess konar æxli
hafa mjög góðar lífslíkur (26, 29). Lýst hefur
verið minnkandi tíðni á skildilsbúskrabbameini
og sömuleiðis hækkandi aldri við greiningu (26)
en hvorugt virðist eiga við hérlendis.
Lífslíkur íslenskra sjúklinga með merggerðar- og
villivaxtarkrabbamein eru svipaðar og
jafnslæmar og aðrar rannsóknir hafa sýnt. Þó er
oft talað um 5-15% fimm ára lífslíkur sjúklinga
með villivaxtarkrabbamein (17, 18), en enginn
sjúklingur með þessa vefjagerð hefur lifað svo
lengi hér á landi.
Eins og fram kemur i niðurstöðum hefur aldur
við greiningu veruleg áhrif á afdrif sjúklinganna.
Kemur þetta vel heim við niðurstöður annarra
(21,23). Meðalaldur við greiningu var 56 ár fyrstu
fimm árin, en 57 ár síðustu fimm árin, þannig að
aldur við greiningu hefur lítið breyst á þessu
tímabili. Rannsóknin leiddi í ljós, að lífslíkur
sjúklinga, sem greindust undir 50 ára aldri,
virðast hafa verið svipaðar allt tímabilið. Til
dæmis létust einungis tveir sjúklingar úr -
totumyndandi krabbameini, sem greindust fyrir
þennan aldur (tafla IV).
Þrátt fyrir vaxandi fjölda greindra tilfella af
krabbameini í skjaldkirtli á íslandi á þessu
tímabili, hafa dauðsföll nokkurn veginn staðið í
stað (3-4 dauðsföll á ári að meðaltali). Skýring á
þessu gæti verið, eins og áður var nefnt, að æxlin
finnast fyrr og minni en áður og fleiri hægvaxandi
krabbamein greinast nú. Þetta kann einnig að
skýrast af bættri meðferð á þessu tímabili
(geislajoð, breytt skurðtækni, L-týroxín, o.fl.),
en í þessari rannsókn hefur ekki verið reynt að
meta sérstaklega árangur meðferðar á afdrif
sjúklinganna.
Athyglisvert verður að fylgjast með tíðni
krabbameins í skjaldkirtli á íslandi á næstu árum,
t.d. hvort tíðnin haldi áfram að lækka meðal
kvenna. Frekari rannsókn á þeirri breyttu tíðni,
sem þessi könnun hefur leitt í ljós síðan 1980
kynni að varpa einhverju ljósi á orsakaþætti þessa
krabbameins á íslandi og hugsanlega skýra háa
tíðni þess á síðustu áratugum hér á landi.
Þakkir: Sérstakar þakkir eru færöar Gunnari Sigurðssyni
yfirlækni lyflækningadeild Borgarspítalans og Hrafni Túliníus
yfirlækni krabbameinsskrár Krabbameinsfélags Islands fyrir
aðstoð og ábendingar við gerð rannsóknarinnar. Þá er Ólafi
Bjarnasyni prófessor, Sigurði Þ. Guðmundssyni og Guðjóni
Lárussyni sérfræðingum í innkirtlasjúkdómum þökkuð þeirra
hlutdeild. Einnig öðrum læknum sem upplýsingar veittu,
starfsfólki sjúkrahúsa og Krabbameinsfélags íslands fyrir þeirra
hjálp.
Helga Sigvaldasyni verkfræðingi er þökkuð aðstoð við
gagnavinnslu og forráðamönnum viðkomandi sjúkradeildaog
Rannsóknarstofu Háskólans fyrir aðgang aö gögnumdeilda
þeirra. Visindasjóður hefur veitt styrk til þessa verk-efnis.
SUMMARY
A retrospective study of the incidence of thyroid cancer
in Iceland 1955-1984 was carried out on behalf of the
Icelandic Endocrine Society and the Registry of the
Icelandic Cancer Society. During this 30 year period 526
cases of thyroid cancer were registered in Iceland. 428
cases or 81% were diagnosed clinically and verified by
histology but in 98 (19%) cases the cancer was found