Læknablaðið - 15.11.1988, Qupperneq 6

354
LÆKNABLAÐIÐ
Afleiðing þessa verður svo lækkun á LDL og í
minna mæli á VLDL í blóði (5, 6). Lóvastatín
hefur verið notað til reynslu í fáein ár og var
skráð af Matvæla- og lyfjaráði Bandaríkjanna
(Food and Drug Administration, FDA) síðla árs
1987. Við lýsum hér sex mánaða reynslu okkar af
lóvastatín (Mevacor) meðferð í 51 einstaklingi.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Lóvastatín (Mevacor) í töfluformi, 40 mg, var
fengið frá Merck, Sharp & Dohme og leyfi var
fengið frá heilbrigðismálaráðuneyti og
Lyfjanefnd til þessarar rannsóknar þar sem lyfið
var ennþá óskráð á íslandi. Fimmtíu og einn
einstaklingur með verulega hækkun kólesteróls í
blóði, 300-500 mg/dl, samþykktu að taka lyfið til
reynslu í sex mánuði. Af þeim voru 26 karlar á
aldrinum 23-65 ára og 25 konur, allar úr
barneign, á aldrinum 46-66 ára. Nítján þessara
einstaklinga höfðu arfbundna kólesterólhækkun
(familial hypercholesterolemia FH), skilgreind
sem veruleg hækkun á LDL-kólesteróli, ásamt
xanthomata tendinosum í þeim sjálfum eða
nánum ættingja. Allir þessir einstaklingar virðast
arfblendnir (heterozygotes) m.t.t. þessa
erfðaeigindis en Nóbelsverðlaunahafarnir
Goldstein og Brown greindu það sem vöntun á
eðlilegum fjölda LDL-viðtaka á yfirborði fruma
líkamans (7).
Nítján einstaklingar höfðu hátt kólesteról án
xanthomata tendinosum í þeim sjálfum eða
ættingjum og kólesterólhækkunin því væntanlega
bundin mörgum erfðaeigindum (polygenic) eða
öðrum þáttum (multifactorial).
Tólf einstaklingar höfðu hækkun á bæði
kólesteróli (>300 mg/dl) og þríglyseríðum (>200
mg/dl) og tilheyra því flokki Ilb samkvæmt
flokkun Frederickson (8) (einnig kallað
»combined hyperlipoproteinemia«).
Fituprótín eins einstaklings voru af hinum
sjaldgæfa flokki III, (type III
hyperlipoproteinemia) með xanthomata
tuberosum ásamt hækkun á kólesteróli og
þríglyseríðum (8).
Allir þessir einstaklingar höfðu fengið
mataræðisráðgjöf í a.m.k. þrjá mánuði
(einkanlega ráðlagt að draga úr neyslu á mettaðri
dýrafitu) og blóðfitugildi höfðu náð jafnvægi
samkvæmt tveimur til þremur blóðfitumælingum
áður en meðferð með lóvastatín var hafin.
Sykursýki, skjaldvakabrestur og aðrar þekktar
orsakir fyrir hækkun fituprótína voru útilokaðar.
Allir þátttakendur höfðu eðlilegt kreatínín og
lifrarpróf.
Hverjum einstaklingi var gefið lóvastatín í
töfluformi, 40 mg með kvöldmat fyrstu 6-12
vikurnar og síðan 40 mg tvisvar á dag að sex
mánuðum. Hópurinn kom í lækni'sviðtal og
blóðsýnitöku á sex vikna fresti
rannsóknartímabilið, sem var sex mánuðir fyrir
hvern einstakling. Líkamsskoðun var
framkvæmd fyrir og í lok rannsóknartímabils, en
líkamsþyngd og blóðþrýstingur voru mæld í
hverri komu. Hjartalínurit var tekið fyrir
meðferð og eftir þrjá og sex mánuði á meðferð.
Augnskoðun var framkvæmd fyrir og eftir sex
mánaða meðferðina af Eiríki Bjarnasyni
augnlækni og fól í sér m.a. skoðun með
raufarlampa (slit-lamp).
Blóðsýni voru tekin að morgni eftir meira en 10
klukkustunda föstu á sex vikna fresti í sex
mánuði. Kólesteról, þríglyseriðar og
HDL-kóIesteról voru mæld í sermi á
Rannsóknarstöð Hjartaverndar. Við
kólesterólmælingu var notuð aðferð byggð á
hvatavirkni (enzymatic) á Technicon SMA
(Alpkem method no. ALP-CC11-03).
HDL-kólesteról var mælt með sömu aðferð í floti
(supernatant) eftir útfellingu á VLDL og LDL
með blöndu fosfór-sýra og volfram-sýru
(phosphotungstic acid, PTA) og
magnesíumklóríði (9). Þríglyseríðar voru mældir
á Technicon SMA (Alpkem method no.
ALP-0021-02). LDL-kóIesteról var síðan reiknað
út samkvæmt nálgunaraðferð Friedewald (10)
þannig; LDL-kólesteról mg/dl = heildarkólesteról
í sermi—(þríglyseriðar/5 + HDL kólesteról).
Eftirtaldar mælingar voru jafnframt mældar af
rannsóknadeildum Landspítalans í
blóðmeinafræði og meinefnafræði með
hefðbundnum aðferðum (sjá Handbók
rannsóknadeildar Landspítalans 1985); almenn
blóðrannsókn, blóðrauði, deilitalning,
blóðflögutalning, sökk, glúkósi, kreatinin,
bílírúbín, alkalískur fosfatasi, kreatínkínasi,
gamma-glútamyl-transferasi (GGT),
laktat-dehydrógenasi (LDH).
Þvagrannsóknir (morgunþvag); Almenn
þvagrannsókn (glúkósa, prótín og blóð) og
smásjárskoðun.
Tölfræðilegur samanburður á meðalgildum var
framkvæmdur með pöruðu students-test.
NIÐURSTÖÐUR
Tafla I sýnir meðalblóðfitugildi fyrir og á