Læknablaðið - 15.12.1988, Blaðsíða 10

394
LÆKNABLAÐIÐ
eru slík yfirlið vel þekkt (9, 10). Yfirlið vegna
hjartasjúkdóma herjuðu á eldri einstaklinga og í
okkar hópi var meðalaldurinn 63,7 ár. Reyndar
höfðu tveir yngstu sjúklingarnir nokkra sérstöðu,
þar sem þeir höfðu hjartavöðvabólgu með
alvarlegum hjartsláttartruflunum en náðu sér til
fulls. Hins vegar er því Iýst í erlendum
rannsóknum (1, 6) að horfur þeirra sem falla í
yfirlið vegna hjartasjúkdóms eru mjög slæmar og
deyja 30*% þeirra innan árs. Það er því mikilvægt
að greina þennan hóp frá öðrum. Yfirlið vegna
blóðþrýstingsfalls í standandi stöðu gerast einnig
meðal eldri einstaklinga og var meðalaldur þeirra
hæstur. Flestir þeirra voru á lyfjum sem lækka
blóðþrýsting. Virtist sem nokkrir þessara
einstaklinga væru meðhöndlaðir of kröftuglega
við háþrýstingi. Einnig höfðu þeir sem féllu í
yfirlið í beinu framhaldi af töku
nítróglyseríntaflna ekki áttað sig á því að betra
væri að setjast niður eða leggjast út af samhliða
því að nota töflurnar. Hjá sumum kom einnig í
Ijós að natríum í sermi var lækkað og var hægt að
skýra það vegna töku þvagræsilyfja. Þegar dregið
var úr notkun þeirra hækkaði natríumgildi í sermi
og blóðþrýstingsfall við standandi stöðu
minnkaði. Þessi niðurstaða áréttar að meðal eldra
fólks eru lágir lyfjaskammtar nauðsynlegir og
notkun margra lyfja getur verið varasöm. Þetta er
staðfest með rannsóknum (11) sem gerðar hafa
verið sérstaklega á yfirliðum hjá öldruðum og
hafa sýnt að lyf eiga oft stóran þátt í þeim. Þeir
sem féllu í yfirlið vegna sjúkdóms í miðtaugakerfi
reyndust langflestir við nánari athugun hafa
krampa. Þessir sjúklingar höfðu allir nokkur
sérkenni við komu á spítalann. Þeir voru oftast
ruglaðir i fyrstu, höfðu stundum bitið í tungu eða
kinn og oft misst þvag. Ef þeir voru skoðaðir
stuttu eftir atburðinn náðist Babinski viðbragð
Table IV. Major causes of syncope in Ihe present study
compared to other recently published similar studies.
Causes of syncope Present study Yale Boston
Number of patients 113 176 198
Vasovagal/
Hyperventilation 42% 45% 40%
Cardiovascular
diseases 10% 9% 8%
Orthostatic
hypotension .... 20% - -
Central nervus
system diseases . 8% 3% 32%
Metabolic/Drug .. 3% 4% 7%
Unknown causes .. 18% 39% 13%
gjarnan fram í stutta stund. Hjá tveim af þessum
átta fannst æxli sem orsakaði krampann. Þessir
einstaklingar voru báðir yfir fertugt og höfðu
enga sérstaka aðra orsök fyrir krampa, svo sem
áfengis- og lyfjaofnotkun, fyrri heilahimnubólgu
eða höfuðslys.
Þess má geta að einn sjúklingurinn sem hafði
heilæxli var ekki greindur fyrr en við endurtekna
tölvusneiðmynd tveimur mánuðum eftir að hann
fékk fyrsta krampann. Það er því rétt að
rannsaka þennan hóp fólks vel og endurtaka
tölvusneiðmynd eftir ákveðinn tíma reynist hún
vera eðlileg í byrjun.
Þegar bornar eru saman orsakir yfirliða í þessari
rannsókn og tveim erlendum rannsóknum (1, 2)
sést að þær eru um margt svipaðar, tafla IV.
Rannsókn frá Yale (2) er ferilrannsókn og nær
yfir eitt ár líkt og okkar rannsókn. Rannsókn frá
Boston (1) var afturvirk, einnig í eitt ár.
Niðurstöður þessara þriggja rannsókna eru um
margt líkar en flokkun nokkuð mismunandi.
Fjöldi þeirra sem líður yfir vegna
skreyjutaugarertingar er álíka mikill í öllum
þremur rannsóknunum. Þá eru einnig meðtaldir
þeir sem líður yfir við hægðir, þvaglát eða hósta.
í erlendu rannsóknunum eru þeir ekki flokkaðir
sér sem líður yfir vegna blóðþrýstingsfalls í
standandi stöðu. Okkur þótti rétt að skipa þeim í
sérstakan flokk vegna þess hve margir þeir eru og
þessi hópur hefur viss sérkenni. í erlendu
rannsóknunum eru sumir þeirra flokkaðir i
skreyjutaugarhópinn eða lyfjahópinn. í rannsókn
Kapoor et al. (6, 8) þar sem fall blóðþrýstings í
standandi stöðu er skráð sérstaklega, er það orsök
í tíunda hverjum sjúklingi. Fjöldi þeirra sem falla
í yfirlið vegna hjartasjúkdóma er sá sami í öllum
rannsóknunum þremur. Fjöldi yfirliða vegna
sjúkdóma í miðtaugakerfi er mun meiri i
Boston-rannsókninni en hinum tveimur, en þar
voru allir órannsakaðir krampar flokkaðir sem
yfirlið þótt orsök væri ljós.
í þessari rannsókn reyndist einn sjúklingur hafa
alvarlegan blóðskort, annar hafa mjög lágt
natríum í blóði og hinn þriðji mjög lágan
blóðsykur.
Þeir 20 einstaklingar þar sem ekki tókst að finna
orsök fyrir yfirliði voru allir rannsakaðir ítarlega
og fylgt eftir á göngudeild. Eflaust hefur liðið yfir
suma þeirra vegna skreyjutaugarertingar þrátt
fyrir að þeir næðu ekki að uppfylla þau skilyrði
sem sett voru fyrir þeirri greiningu.