Læknablaðið - 15.12.1988, Blaðsíða 17

LÆKNABLAÐIÐ
397
Ásgeir Haraldsson'1, Alice-Friis Möller2’, Catherine Rechnitzer2', Haraldur Briem31
LEGIONELLOSIS MEÐAL ÍSLENSKRA BARNA
ÚTDRÁTTUR
Algengi IgM mótefna gegn Legionella species
meðal íslenskra barna var athugað í framvirkri
rannsókn. Mótefni voru mæld hjá 424 börnum á
aldrinum eins mánaðar til tólf ára. Flest barnanna
höfðu engin einkenni um lungnabólgu við töku
sýnanna. Mæld voru mótefni gegn Legionelia
pneumophila sermigerð 1-6, L. bozemanii, L.
dumoffii og L. micdadei með örkekkjunar-
aðferð. Mótefni gegn Legionella ssp hjá börnum
án lungnabóigu fundust í tæplega 22% tilfellanna
en hjá 30% barna eldri en þriggja ára. Flest börn
með mótefni gegn Legionella ssp höfðu ekki fyrri
sögu um lungnabólgu eða tíðar
öndunarfærasýkingar. Börn með lungnabólgu,
tíðar öndunarfærasýkingar, astma eða fyrri,
lungnabólgu höfðu ekki hærri tíðni mótefna en
önnur börn.
Niðurstöður rannsóknarinnar benda til að íslensk
börn verði oft fyrir smiti af völdum Legionella
species eða skyldrar bakteríu.
INNGANGUR
Legionellosis var fyrst lýst er faraldur braust út í
Philadelphia árið 1976 (1, 2). Af 4.400
fyrrverandi hermönnum sem þar þinguðu, sýktust
149 af legionellosis auk 72 einstaklinga sem
þingdagana áttu leið um fundarstaðinn. Af 221
einstaklingi sem sýktist, létust 34 (3). Síðar kom í
ljós að orsök pestarinnar reyndist vera áður
óþekkt baktería sem nefnd var Legionella.
Afturvirkar rannsóknir á legionellosis hafa leitt í
ljós allmarga smærri faraldra og stök tilfelli löngu
fyrir þennan tíma (4, 5). Síðar hafa einstök tilfelli
og faraldrar greinst um heim allan (4, 6-9). Margt
er nú orðið ljósara varðandi þessa
gram-neikvæðu bakteríu, hina miklu útbreiðslu
hennar og tilvist í volgrum, vatni og jarðvegi (10,
11). Faraldsfræðilegar rannsóknir hafa leitt i ljós
mótefnasvörun meðal heilbrigðra fullorðinna
1) Barnadeild Landakotsspitala, 2) Statens Seruminstitut,
Rigshospitalet, Köbenhavn, 3) Sýklarannsóknadeild
Borgarspítalans. Barst ritstjórn 19/07/1988. Samþykkt
16/09/1988.
einstaklinga í 1-32% tilfella (6, 12, 13) og
hugmyndir hafa verið settar fram þess efnis, að
sýkingar af völdum Legionella ssp séu oft
einkennalitlar, einkum meðal barna (14-16).
Markmið þessarar framvirku rannsóknar var að
meta tíðni mótefna gegn Legionellaceae meðal
íslenskra barna.
SJÚKLINGAR OG AÐFERÐIR
Frá júní til desember 1985 voru sýni til mælinga á
mótefnum gegn Legionella ssp tekin úr 424
börnum við innlögn á barnadeild
Landakotsspítala. Börnin voru á aldrinum eins
mánaðar til tólf ára. Barnadeild Landakotsspítala
er almenn barnadeild, barnaskurðdeild,
bæklunarskurðdeild barna og augndeild barna.
Flest barnanna komu frá höfuðborgarsvæðinu.
Af 424 börnum í rannsókninni höfðu 396 engin
einkenni um lungnabólgu við innlögn, en 28 voru
hins vegar innlögð af þeim sökum. Börn innlögð
vegna lungnabólgu voru ekki tekin með í
heildarútreikninga rannsóknarinnar, enda var
markmiðið að meta algengi mótefnanna meðal
íslenskra barna, en ekki tíðni Legionella
lungnabólgu. Algengast var að börnin væru
innkölluð af biðlistum til rannsókna eða
meðferðar vegna ýmissa sjúkdóma og börn með
sýkingar af þekktum eða óþekktum toga voru um
fimmtungur innlagnanna.
Öndunarfæraeinkennum var skipt í fjóra flokka,
þ.e. engin einkenni, efri loftvegasýking, astma
eða fyrri saga um lungnabólgu og lungnabólga
við innlögn. Langflest börnin voru einkennalaus
við innlögn (mynd 1). Drengir í rannsókninni
voru 236 (56%) en stúlkur 188 (44%). Tuttugu og
átta barnanna höfðu fyrri sögu um lungnabólgu
eða berkjuastma. Meðal tuttugu og átta barna
sem innlögð voru vegna bráðrar lungnabólgu
voru 20 drengir og átta stúlkur. Átján þessara
barna voru innan við þriggja ára aldur, en 10
börn voru á aldrinum þriggja til tólf ára.
Blóðvatnssýnin voru geymd við -20°C þar til
mælingar fóru fram hjá Statens Seruminstitut við