Læknablaðið - 15.12.1988, Blaðsíða 43

LÆKNABLAÐIÐ
417
alvarlegra sjúkdóma. Hann gat um könnun er
Læknafélag Finnlands gekkst fyrir árið 1973. í
henni svöruðu 96% aðspurðra að þeir vildu fá
nákvæmar upplýsingar um sjúkdóma sem þeir
kynnu að fá og meðferðarmöguleika.
En hvers væntir sjúklingur af upplýsingum sem
læknar veita? í fyrsta lagi væntir sjúklingur þess
að sjúkdómsgreining feli i sér að sjúkdómurinn sé
hvorki alvarlegur, hættulegur né langvarandi.
Eins væntir sjúklingur þess að meðferð sé hvorki
hættuleg né sársaukafull. Sjúklingi finnst hann
yfirleitt hafa rétt til sjúkdómsgreiningar sem
skapar öryggistilfinningu. Læknir hefur sjaldnast
sambærilega skoðun á markmiðum upplýsinga og
telur oftar en ekki að þær beri að takmarka sem
allra mest þannig að sjúklingur fá ekki
»ónauðsynlegar grillur«.
Taskinen kvað þetta ekki rétta afstöðu. Ef
sjúklingur veit lítið um raunverulegt ástand sitt
ýtir það fremur undir allskyns hugaróra og elur á
ótta. Skýrar upplýsingar slá á hræðslu og auka
samstarfsvilja sjúklings. Sjúklingurinn á eigin
líkama og meðvitund, en sjúklingurinn á líka þær
sjúklegu breytingar og truflanir sem kunna að
verða í líkama og meðvitund.
Það getur haft afgerandi þýðingu fyrir
trúnaðarsamband læknis og sjúklings hvernig til
tekst með miðlun upplýsinga. Yfirleitt er best að
segja sjúklingi satt og rétt frá þeim sjúkdómi sem
hann er haldinn, meðferð og batalíkum.
Sannleikurinn er yfirleitt léttbærari en óraunsæ
hræðsla og hugarórar um sjúkdóminn.
Framsetning skiptir einnig máli. Stuttar, einfaldar
setningar gefast betur en flóknar útskýringar.
Forðast ber fræðiheiti og leitast við að nota
hugtök sem sjúklingur skilur.
Skynsamleg upplýsingamiðlun felur í sér að
sjúklingur hafi færi á að spyrja og ber að hvetja
til þess. Læknir skal ætíð reyna að vera þess
fullviss að sjúklingur hafi skilið veittar
upplýsingar.
Taskinen fjallaði sérstaklega um hvernig veita
ætti sjúklingi upplýsingar um greint krabbamein,
vegna þeirra gífurlegu hræðslutilfinninga sem
tengjast krabbameini. Þar varðar mestu að
læknirinn sé hreinskilinn og virði varnarviðbrögð
sjúklings. Hreinskilni felur ekki í sér að læknir
upplýsi sjúkling um allt varðandi viðkomandi
sjúkdóm. Mikilvægast er að allt sem læknirinn
segir sé sannleikanum samkvæmt. Bregðist það
segir það til sín fyrr eða síðar. Taskinen rakti
dæmi um réttar og rangar aðferðir við
upplýsingamiðlun, þar sem önnur aðferðin jók
vonir og jákvæða afstöðu sjúklings en hin leiddi
til andlegs áfalls.
Upplýsingar um alvarlega sjúkdómsgreiningu
hafa að markmiði að skapa sem allra besta
möguleika fyrir læknismeðferð. Við alvarlegustu
sjúkdómstilvik sagði Taskinen rétt að muna það
grundvallarlögmál sem gildir um hjúkrun
dauðvona: »Þegar ekkert reynist lengur unnt að
gera er samt enn hægt að gera margt.«
Kennsla læknanema
Að loknum framsöguerindum stjórnaði Guðjón
Magnússon aðstoðarlandlæknir
pallborðsumræðum, þar sem framsögumenn
svöruðu spurningum og athugasemdum og ræddu
það sem fram hafði komið. Hér verður drepið á
nokkur atriði.
Tekin var til umræðu kennsla læknanema og
nefnt að þar skorti tilfinnanlega fræðslu um
samskipti við sjúklinga. Hverjum og einum er
látið eftir að finna út úr því, eftir að starf er
hafið. Holm kvað læknanámið móta
persónuleika þeirra er það stunda, jafnvel mætti
tala um að námið afmyndaði persónuleikann.
Hún nefndi sérstaklega hve áberandi væri að
hæfileiki til hluttekningar skertist í námi og eins
virtist læknanám móta kvenlækna mjög í anda
karllækna. Að loknu námi væru kvenlæknar
orðnar líkari karllæknum en öðrum konum.
Varpað var fram þeirri spurningu hver væru áhrif
kennara í þá veru að gera hvern lækninn öðrum
líkan. Einnig voru rædd inntökuskilyrði í
læknadeildir háskóla. Þangað veljast nemendur
eftir einkunnum, en dregið var í efa að það væri
einhlítur mælikvarði.
Falk benti á að það hefði sitt að segja innan
læknisfræðinnar hve mjög hún væri mótuð af
náttúrufræði. Menn verða einnig að gera sér grein
fyrir því, að það líða um 15 ár þar til breytingar á
kennslu í læknisfræði skila sér í starfi. Síðan er
spurningin ekki bara um lækna heldur allt
heilbrigðisstarfsfólk.
Holm sagði sjúklinga kvarta mikið undan
tímaskorti hjá starfsfólki sjúkrahúsa og skorti á
tillitssemi. Yfirleitt er ekki ætlaður tími til að
útskýra fyrir sjúklingum í hverju sjúkdómur felst,
hvaða meðferð er nauðsynleg, áhrif meðala sem
nota skal, mögulegir annmarkar á meðferð eða
annað sem máli kann að skipta. Það er einnig
nauðsynlegt að hafa ástand sjúklings í huga,