Læknablaðið - 15.09.1989, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ
231
þess besta úr þessum tveimur heimum. Þetta
lítur svo sem ágætlega út á skýringarmynd
eins og sést á eftirfarandi teikningu eins
garðborgafræðimannsins Ebenezer Howards
(5) (mynd 1).
Raunveruleikinn verður þó annar en til var
ætlast; svona borg hefur hvorki kosti þéttbýlis
né strálbýlis.
Um 1930 til 1940 fékk »garðborgahug-
myndin« endumýjun í fræðum Le Corbusiers.
Nú skyldi vöntuninni á þéttingu mætt
með byggingu hárra blokkalengja. Þetta
féll ágætlega að »berklaskipulaginu«
skandinavíska og nú var tekið að byggja
svona lengjur í röðum hér í Reykjavík.
Með hverfi af þessari gerð hefur hvað verst
tekst til í Breiðholti III; þar sem raðir átta
hæða blokka, sem hafa alla ókosti svona
mikillar þéttingar, en nærri enga kosti
borgarlífs þéttbýlla borgarkjama, vegna stórra
menningarlítilla opinna svæða í byggðinni, og
vegna þess að aðgreining atvinnu og þjónustu
fór svo langt í skipulaginu að eftir standa
fbúðarsíló í sáralitlum tengslum við umhverfi
sitt. (Sjá mynd 2).
Mynd 2.
KAFLI II: UM
SKIPULAGSLÖGGJÖFINA ÍSLENSKU
OG HVERNIG SKAPA MÁ HENNI
NÝJAN FRÆÐILEGAN GRUNDVÖLL
Um skilning og skilningsleysi á hlutverki
skipulags
Hlutverk skipulagslaga er að tryggja, að
sem réttast sé staðið að skipulagi. Þetta
felur meðal annars í sér, að í skipulagi
komi öll sú fagþekking inn sem skiptir
máli í mótun mannlegs umhverfis. Auk
þessa em svo hin ýmsu ákvæði laganna og
skipulagsreglugerðarinnar, sá farvegur sem
mótunarstarfið beinist eftir. Gallar í þessari
»verkforsögn« geta því orðið mjög afdrifaríkir
fyrir allt skipulagsstarf í landinu.
Það mun vera útbreiddur misskilningur að
skipulag feli það í sér að setjast niður með
blýant og fara að teikna. Þetta er þó alrangt,
því skipulag er fyrst og fremst fræðileg
vinna. Ekki er óalgengt að slík vinna við
aðalskipulag, taki mörg ár en að teiknivinnan
- sem kemur mest í lokin - taki aðeins tvo
til þrjá daga. Jafnvel deiliskipulag er líka að
mestum hluta fræðileg vinna.
Misskilninginn á orðinu skipulag má
að nokkm leyti rekja til nafnsins á riti
Guðmundar Hannessonar: »Um skipulag
bæja«, því að í raun réttri telst meira en
helmingur efnis bókarinnar til umfjöllunar um
arkitektúr; húsagerð.
Þessi galli að skipulagsumræðan hér á
landi hefur tíðum fest í arkitektónískum
útfærsluatriðum, hefur leitt til þess að sú
stærri hugsun, sem skipulagi er ætlað að
gera skil, hefur fengið miklu minni og
ómarkvissari umræðu en skyldi.
Þessara ágalla sér skýran stað í
skipulagslögunum íslensku - t.d. er næsta lítið
gert að móta því fræðilega starfi sem er hvað
afdrifaríkast í skipulagsstarfinu.
Skorturinn á skilningi á því að í fræðilegu
vinnunni em afdrifaríkustu ákvarðanimar
teknar, kemur m.a. fram í því að kynningu
skipulags er fyrst og fremst ætlað að fara fram
þegar uppteiknuð tillaga liggur fyrir. Þetta er
orðað svo í Skipulagsreglugerðinni (6); »Áður
en sveitarstjóm tekur endanlega afstöðu
til aðalskipulagsins skal efnt til almennra
borgarafunda...« (bls. 10).