Læknablaðið - 15.09.1989, Blaðsíða 16

238
LÆKNABLAÐIÐ
En hvað skyldi »hið tímabundna« nú geta
þýtt fyrir ný tök í skipulagi og hönnun?
- í sem stystu máli þýðir það, að allt er
eilíflega breytingum undirorpið í tímans
rás (»nothing is certain but change«, eins
og sagt er á ensku). Þetta er í mjög sterkri
mótsögn við það hvemig byggingar eru
almennt útlagðar (konsiperaðar) hér á landi.
Það lítur t.d. þannig út eins og menn haldi
að búið sé að finna upp hina endanlegu stærð
fyrir Þjóðarbókhlöðu, Ráðhús og Alþingi -
eða hvemig verður hægt að bæta við þessar
byggingar í framtíðinni, svo vel fari?
í skipulagslögunum finnum við líka skýrt fyrir
þessu sama; að okkur nútímamönnum sé fært
að negla allt niður um aldur og ævi. Þannig
eru til dæmis ákvæðin um aðalskipulag sem er
ætlað að segja hvemig lífið verði eftir 20 ár -
og ætlast ákvæðin jafnvel til að sagt sé fyrir
um jafnvel ýmis smáatriði.
Það sem þarf að koma em mynstur skipulög
(strúktúrplön), eins og farin em að tíðkast í
sumum löndum. Slfkt skipulag leggur niður
aðeins nauðsynlegustu línur og tryggir að
eins mikill breytileiki sé varðveittur fyrir
ófyrirséðar framtíðarþarfir, eins og hægt er.
Mjög góð bók um þessa lífrænu aðferðafræði
er »The Oregon Experiment« (1975), eftir C.
Alexander (14). Hér er um stórt háskólasvæði
í Oregon í Bandaríkjunum að ræða þar sem
skipulagið nær til vaxtarmynstra (pattems) og
forðast er að setja neitt endanlegt fast.
í þessari aðferðarfræði styðst Alexander mikið
við hugtök og fyrimiyndir úr vexti lífvera.
Skilgreinir hann þannig t.d. vaxtarsvæði
(growth-fields) og vaxtarfrumur (growth-
cells). - Notendum svæðisins var safnað
saman í hönnunarhópa við upphaf verksins
og fjármögnun var þannig skipulögð að allt
er ekki steypt fast þegar í stað heldur fá
hinar ýmsu deildir fé á hverju ári og er ætlað
að láta byggingamar stöðugt breytast eftir
þörfum.
Við höfum nú talað um nauðsynina á að
gera vöxt mögulegan, en það er annað
sem við getum grætt á að skilja að allt
er »tímabundið«. - Hér vil ég taka dæmi
um landsnotkun því við höfum mjög þá
tilhneigingu að álíta að landsnotkun sem
ákveðin hefur verið eigi aldrei að breytast.
Þvert á móti eigum við að segja »við eigum
að hafa það í hendi okkar að breyta hvaða
landsnotkun sem er!«
Hér mundi margur segja: en hvað með allar
fjárfestingamar? - Svarið er í fyrsta lagi að
hægt er á ótrúlega auðveldan hátt að breyta
um notkun á húsnæði; t.d. iðnaðárhúsnæði
í íbúðarhúsnæði. Em slíkar íbúðir t.d.