Læknablaðið - 15.09.1989, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ
273
í mótun umhverfis, settu upp leiktæki og
listaverk, máluðu hús og muni, gróðursettu
skrautjurtir, tré og matjurtir bæði á opnum
svæðum, sem væru sameign þorpsbúa, og
heima við hús þar sem einstaklingar þyrftu
aðstoðar við. Allir þorpsbúar ynnu með
bömunum og unglingunum að svo miklu
leyti sem þeir vildu, en unga fólkið væri
þungamiðjan í þessu starfi og ekki færi milli
mála að starf þeirra væri mikilvægt.
ÍSLAND
Aðstæður á íslandi em á margan hátt
aðrar en í öðmm vestrænum löndum. Hin
jarðnesku, hlöðnu borgarvirki hafa aldrei
verið til á íslandi. Hinir ósýnilegu múrar
á milli dreifbýlis og þéttbýlis, sem valda
aðskilnaði í verkmenningu og hefðum, em
nýtilkomnir. Sú verkaskipting, sem varð til
á frjósama hálfmánanum fyrir 10 000 ámm,
varð eiginlega ekki að raunveruleika á Islandi
fyrr en á þessari öld. Lífsbaráttan á Islandi
hefur alltaf verið svo hörð, að allir hafa þurft
að keppast við að yrkja jörð og draga afla
úr sjó til að hafa í sig og á. Þótt höfðingjar
fyrrum og embættismenn á síðustu öldum,
prestar, sýslumenn og læknar, hafi án efa átt
betra líf en sauðsvartur almúginn, þá voru
þessir menn venjulega líka bændur, og gengu
til verka samkvæmt því. Kaupmenn komust
einna helst hjá því að afla eigin lífsbjargar, en
þeir vom lengst af erlendir menn.
Forsenda breyttra aðstæðna á íslandi vom
þilskipin, en þau komu ekki til sögunnar fyrr
en seint á síðustu öld. Þá fyrst var hægt að
lifa á sjómennskunni einni saman og þá fyrst
fór Reykjavík að stækka sem og önnur íslensk
þorp.
í síðari heimsstyrjöldinni varð önnur
tæknibylting á Islandi, þegar farið var að flytja
hingað jeppa og skurðgröfur í stómm stfl. Þá
hófst tæknivæðing íslensks landbúnaðar, sem
leiddi til vemlegrar fækkunar fólks í dreifbýli
og stækkunar þéttbýlis.
Það er því í raun mjög stutt síðan landbúnaður
var stundaður í Reykjavík og reyndar má
segja að hann sé enn ekki alveg horfinn.
Hér er líka hefð fyrir því, að unglingar vinni
hluta úr árinu, finni að þeir séu gildandi í
þjóðfélaginu, sem er þeim mjög nauðsynlegt.
Reykjavík er tiltölulega dreifð og henni skipt
niður í nokkuð afmörkuð hverfi. Víða em opin
svæði sem stækkuðu vemlega ef malbikið
minnkaði. Borgin ber þess nokkur merki, að
þróun hefur gengið hratt fyrir sig, hinir nýríku
Islendingar hafa komið sér upp stærri og betri
húsakosti en flestir aðrir, umhverfið hefur þó
víða setið á hakanum. Flest byggingarefni
flytjum við til landsins, timbur, jám og fleira,
en steypan sem nú er aðalbyggingarefnið er
unnin hérlendis. Við eigum mikla orku og
hreina í jarðhitanum og getum séð okkur fyrir
rafmagni með vatnsorku og kannski vindorku,
innlendri, endumýjanlegri orku.
Islendingar gera miklar kröfur til lífsþæginda
og einstaklingshyggjan virðist blómstra. En
þeir hafa líka oft sýnt, að þeir hafa sterka
samkennd og geta verið samtaka í að lyfta
Grettistökum þegar þörf krefur. Ef þeir skynja
hættuna á að efnisleg og andleg mengun færi
í kaf allt það sem í raun skiptir mestu máli
í lífinu, taka þeir sig þá ekki til og gera eins
og íbúar Jeríkóborgar forðum: Lifa sjálfir
tiltölulega einföldu lífi og sameinast um að
verja græna vin heilbrigði og lífshamingju?
Við höfum allar forsendur til að láta drauminn
rætast, að varðveita land okkar, líf og
menningu, leggja okkar lóð á vogarskálina
til að gera heiminn betri en hann er.
EIGUM VIÐ AÐ REYNA?