Læknablaðið - 15.06.1996, Síða 39

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
463
Fig. 4. Proportion ofwomen presently using oral contracepti-
ves, by year ofattendance and age (95% confidence interval).
Percent
90,
1945-49 1950-54 1955-59 1960-64 1965-67
Birth cohorts
Fig. 5. Proportion oforal contraceptive users starting before
the age of 20, by five year birth cohorts.
Percent
Year
Fig. 6. Present use of oral contraceptives in 1978-1989. A
comparison offigures from The Cancer Detection Clinic* and
The Ministry of Health**.
*Cancer Detection Clinic. Ages 20—44 (age adjusted).
**Ministry of Health. Ages 15-44.
tryggingamálaráðuneytinu var á árunum 1975
til ársins 1983 eingöngu notuð samsetta einfasa
gerðin (combined pill, monophasic pill), en þá
kom raðpillan (sequential pill) á markaðinn og
hefur sala á henni aukist jafnt og þétt síðan, á
kostnað samsettu tegundarinnar. Hlutur henn-
ar af sölunni var orðinn 36% árið 1992. Árið
1989 hófst sala á míní-pillunni (progestogen
only pill) hér á landi, en hlutur hennar var 4%
árið 1992. Samanlögð neysla allra tegunda var
á bilinu 40-50 skammtar á 1000 íbúa á dag
(Defined Daily Dose), á árunum 1975-1992.
Mynd 6 sýnir samanburð á tölum úr heilsu-
sögubankanum við sölutölur á árunum 1978 til
1989.
Umræða
Niðurstöðurnar eru bundnar við konur sem
hafa mætt í leitarstöðina, en þar er um að ræða
yfir 80% íslenskra kvenna í þeim fæðingarhóp-
um sem rannsóknin nær til. Því má gera ráð
fyrir að óhætt sé að draga almennar ályktanir
varðandi íslenskar konur út frá niðurstöðun-
um. Sá hópur sem síst er líklegur til að vera
dæmigerður fulltrúi íslenskra kvenna eru þær
konur sem svöruðu spurningunum er þær voru
20-24 ára. Innköllun þess aldurshóps hófst
ekki fyrr en um 1988, svo að konur yngri en 25
ára, sem svöruðu fyrir þann tíma og fyrst eftir
að innköllun hófst í leitarstöðina gætu að ein-
hverju leyti verið sérstæður hópur.
Samanburður við sölutölur bendir til þess að
niðurstöðurnar séu réttmætar. Tölunum bar
vel saman að undanskildum síðustu tveimur
árunum, er notkunin virtist ofmetin í heilsu-
sögubankanum. Skýringin gæti tengst því sem
að ofan var sagt, það er að segja að þær konur
sem fyrstar mættu í yngsta aldurshópnum eftir
1988 er innköllun hans hófst, hafi verið valinn
hópur. Notkun yngsta hópsins hafði mikil áhrif
á staðlaða heildarnotkun, þar sem 25% allra
kvenna 20-44 ára tilheyrðu honum.
Erlendar rannsóknir hafa sýnt að með tím-
anum hefur orðið tilfærsla frá eldri neytenda-
hópum yfir til yngri hópa, en á nokkuð mis-
jöfnum tíma eftir löndum. Fyrst eftir að pillan
kom á markaðinn var algengt að takmarka
notkun við giftar konur, en í Bretlandi jókst
notkun meðal kvenna undir tvítugsaldri hratt
milli 1970 og 1975. í Bandaríkjunum hins veg-
ar, virðist þessi breyting hafa átt sér stað um
fimm árum síðar (9,10). Niðurstöður okkar
benda til þess að aukin notkun undir tvítugs-
aldri hafi orðið á svipuðum tíma á íslandi og í
Bretlandi.
Ólíkt flestum öðrum lyfjum er getnaðar-
varnarpillan ætluð heilbrigðum einstaklingum.
Því er mikilvægt að þekkja vel notkunarmynst-
ur hennar. Niðurstöður þessarar lýsandi rann-