Læknablaðið - 15.07.1996, Blaðsíða 23

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
517
fyrir flutning á sjúkrahús, álitlegur kostur til að
bæta horfur sjúklinga með kransæðastíflu.
Á íslandi hafa sjúklingar með grun um
kransæðastíflu og ábendingu fyrir gjöf sega-
leysandi meðferðar verið fluttir á bráðasjúkra-
hús í Reykjavík eða Akureyri. Petta hefur tafið
fyrir meðferð sjúklinga. í alþjóðlegum lækna-
tímaritum hefur á undanförnum árum farið
fram töluverð umræða um að veita segaleys-
andi meðferð fyrr en verið hefur og áhrif þess á
horfur sjúklinga. Aukin áhersla er lögð á að
stytta tímann þar til meðferð er veitt. Hér á
landi hefur ekki verið mótuð nein stefna hvort
og hvernig eigi að veita segaleysandi meðferð
utan sjúkrahúsa. í ritstjórnargrein í Lækna-
blaðinu 1993 vakti Árni Kristinsson máls á
betri horfum sjúklinga með kransæðastíflu,
sem fengu segaleysandi meðferð fyrir flutning
á sjúkrahús (4). Sama ár var birt í Fréttabréfi
lækna meðferðaráætlun fyrir streptókínasagjöf
á Egilsstöðum (5,6) og snemma árs 1994 voru
birt drög að meðferðaráætlun um segaleysandi
meðferð í dreifbýli (7). Virkari umræðu vant-
ar, bæði af hálfu heilbrigðisyfirvalda og lækna,
um hvernig standa eigi að þessum málum hér á
landi.
Ákveðið var að hefja segaleysandi meðferð
með streptókínasa á Heilsugæslustöðinni Eg-
ilsstöðum 1993. í samráði við hjartasérfræðing
var samin meðferðaráætlun sem farið skyldi
eftir (8). Nú eru liðin tvö ár og reynsla komin á
þessa meðferð í Egilsstaðalæknishéraði.
Tilgangur þessarar samantektar er að gera
grein fyrir reynslu okkar af segaleysandi með-
ferð í héraði og hvernig hægt er að koma henni
við á einfaldan hátt án mikils tilkostnaðar.
Efniviður og aðferðir
í upphafi segaleysandi meðferðar á Egils-
stöðum var útbúin meðferðaráætlun sem farið
skyldi eftir. Þessari meðferðaráætlun hefur
verið fylgt í öllum tilvikum (8). Ekkert hefur
breyst nema hvað vinnulag var endurskoðað í
ljósi reynslunnar af meðferð fyrstu þriggja
sjúklinganna haustið 1994.
Egilsstaðalæknishérað nær yfir Fljótsdals-
hérað, Eiða- og Hjaltastaðaþinghár, Borgar-
fjörð eystri, Tungu-, Hlíðar- og Jökuldals-
hrepp og norður yfir Möðrudalsöræfi að Víði-
dal. Heildaríbúafjöldi er um 3.100 manns og
býr rúmur helmingur íbúa í þéttbýlinu á Egils-
stöðum og í Fellabæ. Töluverð sumarhúsa-
byggð er á svæðinu og ferðamannafjöldi mikill
Table I. Contraindications for thrombolytic therapy with
streptokinase.
Contraindications
1. History of major operations within two to six weeks
2. History of cerebrovascular accident last six months
3. History of coagulation disorder
4. History of bleeding gastric ulcer or other major
heamorrhage from the gastrointestinal tract within
six months
5. Very high blood pressure
• Systole >200mmHg
• Diastole >110mmHg
6. Long-standing chest compression
7. Suspicion of pericarditis or aortic aneurysma
8. History of allergic reactions due to streptokinase
9. Thrombolytic therapy with streptokinase within six
months
á sumrin, sem getur aukið fólksfjöldann tals-
vert. Á svæðinu er ein heilsugæslustöð í starfs-
tengslum við sjúkrahús/hjúkrunarheimili og
starfa að jafnaði þrír til fjórir heilsugæslulækn-
ar við hana.
Meðferðaráœtlun: 1) Ábendingar. Sjúklingur
með brjóstverk sem staðið hefur lengur en 30
mínútur, hefur ekki látið undan nítróglýseríni
undir tungu og hefur á hjartalínuriti í það
minnsta 1 mm (0,lmV) ST-hækkanir í að
minnsta kosti tveimur samliggjandi leiðslum.
Verkur þarf að hafa verið stöðugur og ekki
staðið lengur en 12 klukkustundir. Ef vafi leik-
ur á greiningu er rétt að hringja í vakthafandi
hjartasérfræðing á bráðavakt í Reykjavík eða
Akureyri og senda hjartalínurit til úrlesturs
með bréfsíma.
2) Frábendingar. Frábendingar geta verið al-
gerar eða afstæðar og afstaða tekin til hverrar
þeirra í hverju tilfelli fyrir sig. Sjá töflu I.
3) Meðferðaráætlun. Eftir að streptókínasagjöf
hefur verið ákveðin er læknir á bakvakt kallað-
ur til eða hafður viðbúinn. Vakthafandi læknir
og hjúkrunarfræðingur á sjúkradeild sjá um
gjöf streptókínasa. Fylgt er meðferðaráætlun
sem sést í töflu II.
Niðurstöður
Alls greindust sjö sjúklingar með kransæða-
stíflu í héraðinu á þessu tímabili. Fimm sjúk-
lingar fengu meðferð með streptókínasa en
tveir fengu ekki meðferð vegna frábendinga,
annar þeirra vegna segaleysandi meðferðar
með streptókínasa þremur mánuðum áður og
hinn vegna langvarandi hjartahnoðs við endur-
lífgun. Þrír sjúklinganna voru búsettir innan