Læknablaðið

Ukioqatigiit

Læknablaðið - 15.12.1998, Qupperneq 14

Læknablaðið - 15.12.1998, Qupperneq 14
918 LÆKNABLAÐIÐ 1998:84 ing, en breytingar höfðu ekki sést hjá körlum. Þar sem samvirkni menntunar og skoðunarárs var ekki marktæk í rannsókn okkar hafði vægi menntunarinnar í dánartíðninni ekki breyst marktækt á rannsóknartímanum og fyrrnefndar breytingar á áhættuþáttum ekki haft áhrif þar að lútandi. Menntun kemur að gagni til að lýsa þjóðfé- lagsstöðu, þar sem hún helst tiltölulega stöðug hjá flestum eftir að fullorðinsaldri er náð (1,3,5,21) en atvinna er oft breytileg og hreyf- anleiki milli stétta á æviskeiðinu getur þess vegna verið töluverður (12,21). Einnig er erfið- ara að nota tekjur eða starf þegar um er að ræða einstaklinga sem komnir eru á ellilífeyrisaldur, eru atvinnulausir eða þá sem eru heimavinn- andi eða í námi (21). Aðrir mælikvarðar á þjóð- félagsstöðu, svo sem tekjur og starf ásamt ýms- um þáttum er tengjast húsnæði eru raunar ná- tengdir menntun (1,6,9,22) og er hún því talin góður mælikvarði á efnisleg gæði og aðrar kringumstæður í lífi manna. Menntun sem flokkunaraðferð þykir einföld í notkun, þar sem hún á við alla (21) og hún þykir ekki síst eiga vel við á íslandi þar sem menntun er talin vera áreiðanlegur mælikvarði á stöðu manna en tekjur síður, til dæmis vegna hárra tekna sjó- manna (14). Aðrir þættir þjóðfélagsstöðu svo sem íbúðar- stærð hafa verið skoðaðir. Ibúðarstærð er talin vera mælikvarði á efnahag og hafði hún fylgni við hæð, þyngd og þyngdarstuðul ásamt ýms- um þáttum reykinga í hóprannsókn Hjarta- vemdar (3). Við skoðuðum hvort íbúðarstærð, mæld í fermetrum á íbúa, væri sjálfstæður áhættuþáttur í dánartíðni af völdum kransæða- sjúkdóma og í ljós kom að hún hafði engin áhrif á mun á dánaráhættu milli hinna ólíku menntahópa, hvorki hjá körlum né konum, hvort sem leiðrétt var fyrir áhættuþáttum eður ei. Ef menntun hefur raunveruleg áhrif á afdrif fólks með kransæðasjúkdóma er fróðlegt að vita hvort einungis sé þar að verki breytilegt vægi þekktra áhættuþátta í hinum ólíku mennta- hópum eða hvort menntunin sem slík hafi sjálf- stæð áhrif. Einkum er það áhugavert vegna áhrifa umhverfis á kransæðasjúkdóma, því ef áhættuþættir koma að verulegu leyti við sögu er ástæða til að ætla að með forvörnum mætti koma í veg fyrir einhvern hluta þeirra fjölda- mörgu dauðsfalla sem verða á ári hverju (23). I ljós hefur komið að markvissar forvarnir í fyrstu og annarri röð geta haft meiri áhrif á lækkun dánartíðni í lægri þjóðfélagshópum en til dæmis læknismeðferð á sjúkrahúsi á síðari stigum sjúkdómsins (6,23,24). Með því að leið- rétta fyrir áhættuþáttum er hægt að sjá hversu mikinn þátt menntunin á í mun á dánartíðni milli hinna ólíku menntahópa. Talið hefur verið að þekktir áhættuþættir geti einungis skýrt um 50-60% af mun á algengi kransæðasjúkdóma milli stétta (3) og vonandi gæti rannsókn sem þessi stuðlað að því að mikilvægir óþekktir áhættuþættir fyndust. Það er sérstaklega athyglisvert að sjá hversu litlar breytingar urðu á mun á dánaráhættu menntahópanna þegar leiðrétt var fyrir áhættuþáttum (töflur IV og V og töflur VII og VIII), einkum hjá körlum, og einnig að samband menntunar og dánartíðni hélst í flestum tilfellum marktækt eftir að leið- rétt hafði verið fyrir áhættuþáttum. Þeir áhættuþættir sem hér hafa verið skil- greindir hafa hingað til verið taldir eiga stærst- an þátt í þróun kransæðasjúkdóma og því væri raunhæft að ætla að áhrif þeirra á mun á dánar- tíðni hinna ólíku hópa væru meiri. Ahættuþætt- irnir höfðu vissulega allmikið vægi í þessu þýði, en niðurstöðurnar sýndu að þeir áhættu- þættir sem hér koma við sögu skýrðu ekki nema að mjög litlu leyli muninn á dánartíðni hinna fjögurra menntahópa. Samkvæmt fyrri útreikningum á beta stuðl- um fyrir karla í hóprannsókn Hjartaverndar (16) ætti körlum úr hópi 4 að vera um 10% hættara við að látast úr kransæðasjúkdómi samanborið við karla í hópi 1 og konum um 20% hættara, samanborið við gefna áhættu- þætti (3), en beta stuðull metur tillag hvers áhættuþáttar í dánartíðninni. Samkvæmt niður- stöðum okkar voru þessar tölur mun hærri (29% og 112%) og munurinn þannig miklu meiri en ætla mátti af hefðbundnum áhættuþáttum. Þetta voru óvæntar niðurstöður og gefa sannarlega tilefni til nánari athugana, en tölunum fyrir konur verður að taka með fyrirvara þar sem fá- ar konur höfðu látist af völdum kransæðasjúk- dóma. í mörgum rannsóknum hefur sést sambæri- legt samband þjóðfélagsstöðu og dánartíðni af völdum kransæðasjúkdóma og krabbameina (4,10,12,22) og er því engin ástæða til annars en að ætla að líkt samband sé fyrir hendi hér á landi. Það væri því áhugavert að fylgja þessu eftir með frekari rannsóknum. Samanburður við aðrar rannsóknir: Aðrir
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120

x

Læknablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.