Kjarninn - 26.09.2013, Blaðsíða 97

02/04 kjarninn Exit
Voyager 1 og systurfarið Voyager 2 eru með fyrstu
skipunum sem sigldu um ytra sólkerfið. Áður en þeim
var ýtt úr vör árið 1977 vorum við fremur fáfróð um
útverðina – Júpíter, Satúrnus, Úranus og Neptúnus.
Voyager 1 og 2 byltu þekkingu okkar á þeim.
Voyager-förin eru á stærð við jeppa og vógu í upphafi
tæpt tonn. Í þeim er geislavirkt plútóníum sem myndar
hita þegar það hrörnar. Úr hitanum er framleitt rafmagn
sem heldur skipunum starfandi til ársins 2025.
Eldflaugar Bandaríkjamanna á áttunda áratugnum
voru ekki nægilega öflugar til að senda þung geimskip
til Júpíters og lengra út í sólkerfið með eldflaugaaflinu
einu. En vísindamenn voru bæði klárir og heppnir. Þeir
sáu að hægt var að nýta einstaka uppröðun plánetanna
til að fljúga framhjá þeim og láta þyngdarkraft þeirra
slöngva skipunum til næstu plánetu.
Á þennan hátt „stelur“ geimfar hraða frá plánetu
til að ýta sér áfram. Á móti minnkar ferðahraði
plánetunnar um sólina – sáralítið reyndar því plánetan
er miklu stærri en geimfarið. Voyager-förin juku hraða
sinn upp í rúmlega 60.000 km/klst. þegar þau geystust
framhjá Júpíter árið 1979. Júpíter hægði fyrir vikið örlítið
á hraða sínum: Eftir fimm milljarða ára hefur Júpíter
ferðast einum millímetra skemmra en ef Voyager-förin
hefðu ekki farið framhjá honum.
Við Júpíter fannst eldvirkasti hnöttur sólkerfisins,
tunglið Íó, þar sem eldgos eru tífalt tíðari en á jörðinni.
Undir ísskorpu tunglsins Evrópu fundust merki um haf.
Kannski leynist þar líf, hver veit? Við Satúrnus fundust
nýir hringar og ný tungl.
Voyager 2 sigldi áfram til Úranusar og Neptúnusar
og skaust síðan út úr sólkerfinu. Eftir að hafa heimsótt
Títan, stærsta tungl Satúrnusar, stefndi Voyager 1 síðan
til stjarnanna
Til stjarnanna
Umhverfis sólina er sólvindshvolf. Innan þess blæs
Heimasíða Voyager-
leiðangursins hjá
NASA