Þjóðhagsreikningar 1945-1992 - 01.08.1994, Page 56

valda. Niðurstöður stemma ekki fyllilega við heildartölur um innheimtan söluskatt eins
og hann birtist í skýrslum um búskap hins opinbera og verður því að taka uppskipt-
ingunni á atvinnugreinar með nokkrum íyrirvara.
Þá eru eigin laun sjálfstæðra atvinnurekenda talin með launum í rekstraryfirlitunum
en í framleiðslureikningum mynda eigin laun hluta af rekstrarafgangi en teljast ekki
með launum. Einnig má nefna að rekstrartekjur verslunar er heildarsala að teknu tilliti
til birgðabreytinga en framleiðsluvirði í verslun er aftur á móti vörusala að frádregnum
vörukaupum en að teknu tilliti til birgðabreytinga. Af þessu leiðir að framleiðsluvirði
verslunar verður mun lægra en rekstrartekjur eða sem nemur vörukaupum. í öðrum
atvinnugreinum má almennt segja að framleiðsluvirðið eins og það birtist í framleiðslu-
reikningum sé jafnt rekstrartekjum samkvæmt rekstraryfirlitum að frádreginni verðleið-
réttingu birgða.
Verðbreytingafærslan eins hún birtist í ársreikningum fyrirtækja kemur ekki inn í
framleiðslureikninginn. Þess í stað er tekinn með sá hluti hennar sem rekja má til birgða
og er sérstakur liður „verðleiðrétting birgða“ færður til frádráttar á rekstrartekjum. Sér-
staklega er Qallað um þennan Iið í kafla 5.2 hér á efitir.
Auk atvinnuvegaskýrslna er að sjálfsögðu byggt á ýmsum öðrum heimildum við
gerð framleiðslureikninga en ijallað verður um þær heimildir í köflunum um einstakar
atvinnugreinar.
í töflum 6.1-6.3 eru birtir framleiðslureikningar fyrir einstakar atvinnugreinar í ítar-
legustu sundurliðun sem tiltæk er.
5.2 Verðleiðrétting birgða
Allt frá árinu 1979 er að finna í rekstrarreikningum og skattframtölum fyrirtækja sér-
staka verðbreytingafærslu, sem meðal annars er ætlað að leiðrétta fyrir áhrifum verð-
bólgu á fjármagnskostnað fyrirtækja og þar með á afkomu þeirra. Ahrif verðbólgu á
ljármagnskostnað fyrirtækja koma m.a. fram í því að skilin milli afborgana og vaxta
geta orðið óljós. I skattalögum er málið leyst með þeim hætti að allir vextir og öll
gengis- eða vísitöluuppfærsla lána er færð til gjalda en á móti er reiknuð til tekna sú
verðrýrnun skuldanna sem verður vegna almennra verðbreytinga. I reynd er þannig
aðeins sá hluti fjármagnskostnaðar sem er umfram áhrif almennra verðbreytinga
reiknaður til gjalda, þ.e. þeir vextir sem eru umfram verðbólgu, með öðrum orðum
raunvextir. Ef um er að ræða peningalegar eignir þá kemur verðbreytingafærsla til
gjalda af þeim. Um birgðir gildir að á móti verðhækkun þeirra af völdum verðbólgu
kemur verðbreytingafærsla til gjalda enda felst ekki neinn raunverulegur hagnaður í
verðbólguhækkun birgða.
Af þessu má sjá að verðbreytingafærslan eins og hún birtist í ársreikningum fyrir-
tækja er tvíþætt. Annars vegar er um að ræða leiðréttingu á Qármagnskostnaði og hins
vegar leiðréttingu á verðbólguhagnaði af birgðum. Það er aðeins birgðaleiðréttingin
sem skiptir máli við gerð framleiðsluupp^jörs því eins og áður er komið fram leiðir af
skilgreiningu rekstrarafgangs í framleiðslureikningi einstakra greina að rekstraraf-
gangurinn sýnir þann afgang sem reksturinn skilar til ávöxtunar alls þess íjármagns sem
54