Þjóðhagsreikningar 1945-1992 - 01.08.1994, Page 95
6.4.14 Penmgastofnanir (atv.gr. 81)
Ymis álitaefni koma upp við staðvirðingu á starfsemi peningastofnana. Spumingin
er hvemig meta á magn eða öllu heldur breytingar á magni þeirrar þjónustu sem
atvinnugreinin veitir. Ymsir mælikvarðar koma til álita. Má þar nefna framleiðsluvirði í
greininni staðvirt eftir einhverjum almennum verðmælikvarða, eins og vísitölu vergrar
landsframleiðslu. Einnig kemur til álita að nota vísitölu ársverka eða þá að staðvirða
einstaka þætti rekstrarkostnaðarins með viðeigandi vísitölum.
Akveðið hefur verið að frá og með 1980 verði magnvísitalan reiknuð sem meðaltal
ársverka og staðvirts launakostnaðar. En launakostnaður er þá staðvirtur með sömu
verðvísitölu og launakostnaður í samneyslu. Aður hafði launakostnaðurinn verið
notaður eingöngu og hann staðvirtur með vísitölu kauptaxta opinberra starfsmanna.
Horfíð var frá þeirri aðferð meðal annars vegna þess hve kauptaxtavísitalan var talin
ótraust.
6.4.15 Tryggingar (atv.gr. 82)
Svipuðu máli gegnir um vátryggingar, atvinnugrein 649, og um peningastofnanir, og
áþekkum aðferðum er beitt við staðvirðinguna í báðum tilvikum, þ.e.a.s. launa-
kostnaður er staðvirtur. Akveðið var að nota meðaltal ársverka og staðvirts launa-
kostnaðar. Staðvirðing launanna var byggð á kauptaxtavísitölu verslunar- og skrifstofu-
fólks framan af tímabilinu eða fram til 1986 en eftir það er byggt á vísitölu meðallauna
á ársverk.
Starfsemi lífeyrissjóða, atvinnugrein 641, var aftur á móti staðvirt eftir vísitölu árs-
verka í þeirri grein flest árin.
6.4.16 Fasteignarekstur og þjónusta við atvinnurekstur (atv.gr. 83)
Fasteignarekstur, atvinnugrein 650, er í aðalatriðum staðvirtur með þeim hætti, að
útleiga atvinnuhúsnæðis er staðvirt eftir verðvísitölu vöru og þjónustu en reiknað leigu-
ígildi íbúðarhúsnæðis tekur sömu magnbreytingum og verðmæti íbúðarhúsnæðis í ljár-
munaeign þjóðarbúsins á föstu verði.
Aðrar atvinnugreinar í þessum flokki er ýmis konar þjónusta við atvinnurekstur eins
og lögfræði- og endurskoðun og starfsemi verkfræðistofa og önnur tæknileg þjónusta.
Öllum þessum greinum er það sammerkt að þær eru vinnuaflsfrekar og gegna ársverkin
því veigamiklu hlutverki við mat á magnbreytingum. Þess eru þó dæmi að vinnuaflið
taki óeðlilegum breytingum milli ára og er þá höfð hliðsjón af öðrum vísbendingum
eins og staðvirtum aðstöðugjaldsstofni.
6.4.17 Heilbrigðisþjónusta á vegum einkaaðila (atv.gr. 93)
Magnvísitala fyrir atvinnugrein 826, tannlækna og starfslið þeirra, er reiknuð sem
meðaltal tveggja vísitalna. Annars vegar er notuð vísitala ársverka og hins vegar fram-
leiðsluvirði staðvirt með þeirri verðvísitölu tannviðgerða sem fram kemur í einkaneyslu.
Sú vísitala er að mestu sama verðvísitala og verðvísitaia tannviðgerða í framfærslu-
vísitölu.
Magnvísitala fyrir atvinnugrein 827, lækna og starfslið þeirra, er byggð á meðaltali
ársverka í greininni og þeirri magnbreytingu þessarar þjónustu sem fram kemur í einka-
neyslu en það eru þau útgjöld vegna lækninga sem heimilin borga sjálf.
93