Sagnir - 01.04.1984, Blaðsíða 13

HYSKIÐ I ÞURRABÚÐUM
af hverju hún stafaði? Mikilvægt
er að gera sér grein fyrir þeim
breytingum sem urðu á íslensku
samfélagi á nítjándu öld. Þurra-
búðarfólk hafði aldrei verið margt
í landinu. Þegar því tók að fjölga,
óttuðust sumir að sveitir landsins
yrðu að mestu auðar og yfirgefn-
ar. Þess í stað kæmu upp þurra-
búðarbæli með ósóma og letingja-
lífi. Á þessum tíma höfðu bændur
ekki heyvinnutæki og mjaltavélar
til að létta sér búskapinn og þurftu
því á öllu tiltæku vinnuafli að
halda. Eftir að þurrabúðunum
fjölgaði varð erfiðara að halda í
vinnufólkið. Þetta var ein ástæða
andúðar á fjölgun tómthús-
manna, en fleira kom til.
Talið var að Reykvíkingar
ánetjuðust öðrum fremur kaffi,
brennivíni og öðrum munaðar-
varningi og í bænum voru dansk-
ar búðarlokur á hverju horni.
Reykjavík var þó ekki eingöngu
bær tómthúsmanna og Dana
þegar líða tók á nítjándu öldina -
þar voru líka íslenskir borgarar,
sem reyndar töluðu dönsku-
skotna íslensku. Þessi fyrsta borg-
arastétt íslands var lítið hrifin af
almúganum í kotunum í Kvosinni
og umhverfis bæinn.
Þrátt fyrir mótstöðu Qölgaði
tómthúsmönnum í bænum. Til
þess að skilja af hverju það gerðist
er rétt að líta sem snöggvast inn
fyrir bæjardyrnar á heimili tómt-
húsmanna í Reykjavík. Var af-
koma þeirra eins slæm og sumir
héldu fram?
Af hverju fjölgaði tómt-
húsmönnum í Reykjavík?
Segja má að á fyrri hluta nítjándu
aldar fari að losna um viðjar ís-
lenska bændasamfélagsins. Gott
árferði stuðlaði að því að fleiri
komust á legg og menn fóru að
reisa nýbýli. Á sama tíma varð til
fyrsta þéttbýlið í landinu. í
Reykjavík hreiðruðu kaupmenn
um sig og tómthúsmenn settust
þar að. Fiskveiðar jukust í Faxa-
flóa og „nýjar“ fiskverkunarað-
ferðir ruddu sér til rúms; salt-
Maðurað nafniJohn Ross Broume kom til
Reykjavíkur 1862. Hann sagðiaðþar
hejðu fiskimenn hírst ífúlum, gleðisnauðum
grenjum og vakti það furðu hans að þeir
skyldu ekki vera uppétnir af sniglum eða
látnir útgigt.
SAGNIR 11