Sagnir - 01.04.1984, Blaðsíða 64

GEIR ZOÉGA
Frá Björgvin í Noregi á 7. áratug 19. aldar. Árið 1865 sótti Geir Zoega ásamt
nokkrum öðrum íslendingum ftskisýningu í Björgvin og hefursú sýning vafalaust átt
sinnþátt íþvíað Geir tók að leitafyrirsér um þilskipakaup. Árisíðar hajði hann eign-
ast sinn fyrsta hlut íþilskipi.
Hún sagði mér margar sögur
um röskleik hans, þrek og
áræði, og að snemma hefði
hann verið öðrum jafnöldrum
sínum fremri bæði í leikjum og
verklegum framkvæmdum, og
með árvekni og útsjónarsemi
hefði hann unnið sér inn
margan skilding fyrir að gjöra
viðvik og hlaupa erindi fyrir
kaupmenn og aðra ^ borgara
bæjarins á vetrum, þegar félag-
ar hans höfðust ekki að, enda
höfðu menn spáð því, að lrann
mundi verða maður sjálfstæður
og meiri framkvæmdamaður
en margir aðrir. (Litið til haka II,
204-205)
Allt frá unga aldri stundaði Geir
sjómennsku og fram að 1860 var
hann venjulega talinn meðal
tómthúsmanna á kjörskrám og
gjaldskrám bæjarins. Eftir 1860
var hins vegar hætt að skrifa hann
tómthúsmann því að hann var þá
orðinn húseigandi, eftir að hafa
kvænst ekkjunni Guðrúnu Sveins-
dóttur, auk þess sem hann var
orðinn eigandi að allmiklu túni og
tekinn að reka kúabú.
Með kröbbum og
Kristjáni níunda
Hinn 24. ágúst árið 1865, einni
stundu fyrir miðjan morgun,
kom hollenska gufuskipið St.
Johannes til Björgvinjar í Noregi.
Um borð voru meðal annarra
fjórir íslendingar, sem hugðust
sækja fiskisýningu í borginni.
Einn þeirra var Geir Zoéga. Fyrsta
daginn notuðu Qórmenningarnir
til að útvega sér verustað og nutu
þar aðstoðar fimmta íslendings-
ins, sem komið hafði til Björg-
vinjar hálfum mánuði áður.
Fiskisýningin í Björgvin fór
fram í afarmiklu steinhúsi og var
sýningunni hagað svo að liver
þjóð hafði herbergi út af fyrir sig.
Gat þarna að líta kynstrin öll af
ýmsu sem snerti sjávarútveg,
skip, veiðarfæri og ýmislegt sjáv-
arfang sem verkað hafði verið á
hinn margvíslegasta máta. Á ein-
urn stað mátti til dæmis sjá krabba
af ýmsu tagi en þeir þóttu ágætir
til matar á þessum tíma eins og
raunar enn í dag. Þarna var líka
saltfiskur frá íslandi og var hann
álitinn sá besti á sýningunni þótt
meira en ársgamall væri og volk-
aður nrjög.
En ýmislegt fleira var sýnt í
Björgvin en krabbar og saltfiskur.
Þarna voru meðal annars þilskip
af öllunr stærðum og gerðum og
án efa hafa íslensku gestirnir veitt
þeim athygli þó að ekki væru þar
miklar nýjungar á ferðinni. Hér á
landi höfðu til dæmis víða verið
gerðar tilraunir með þilskipaút-
gerð og verður að telja afar líklegt
að þeir félagar bafi verið búnir að
kynna sér einhverjar þeirra til-
rauna áður en þeir konru á fiski-
sýninguna í Björgvin. Því er
hæpið að fullyrða að Björgvinjar-
sýningin hafi ráðið úrslitum um
það að Geir Zoéga hélt til Gauta-
borgar í Svíþjóð viku áður en sýn-
ingunni lauk til að festa kaup á þil-
skipi. Þau kaup fórust að vísu
fyrir að sinni afeinhverjum ástæð-
um sem við vitum ekki nú hverjar
voru. Við vitum hins vegar að frá
Gautaborg lá leið Geirs til Kaup-
mannahafnar þar sem hann hafði
mælt sér mót við hina Björgvinj-
arfarana. í borginni við Sundið
héldu Hafnaríslendingar fimm-
menningunum fagnaðarsamsæti
og varla hefur ferðalöngunum
þótt minni fengur í að fá fyrir til-
stuðlan mætra manna að sækja
heinr sjálfan kónginn, Kristján
níunda. í fylgd með þeim til kon-
ungs var sjálfur Jón forseti Sig-
urðsson og hafði hann orð fyrir ís-
lendingunum. Tók kóngur þeim
ljúflega og spurði frétta af íslandi.
Kvaðst hann hafa hug á að koma
sjálfur þangað norður til að heilsa
upp á þegna sína en ef það færist
fyrir mundi hann von bráðar
senda son sinn í staðinn.
Hinn 13. október 1865 lögðu
Björgvinjarfararnir af stað til ís-
lands frá Kaupmannahöfn með
gufuskipinu Arcturusi og stigu á
land í Reykjavík snemma morg-
uns 29. október. Þeir höfðu
62 SAGNIR