Árbók Reykjavíkurbæjar - dec. 1941, Side 197

183
þeirra tekna yrði aflað með eftirtöldum gjald-
stofnum, er hún lagði til að heimilaðir yrðu í
hafnarlögunum, og áætluðust þannig: 1. Lesta-
gjald 12 þús. kr., 2. Vörugjald 45 þús. kr., 3.
Bryggju- og plássleiga 9 þús. kr. og 4. Festar-
gjald 1 þús. kr. Nefndin áskyldi sér rétt til að
koma fram með framhaldsálit í málinu, að Al-
þingi afstöðnu. -— Alþingi samþ. hafnarlög fyrir
Reykjavikurkaupstað, er sniðin voru að mestu
eftir ofannefndu frumvarpi hafnarnefndar.
Hlutu lögin staðfestingu konungs 11. júlí 1911
(1. nr. 19). 1 einu atriði var þó að verulegu leyti
vikið frá frumvarpinu: 1 lögunum var ríkis-
styrkurinn ákveðinn 400 þús. kr. Áætlaður ár-
legur reksturskostnaður hafnarinnar hækkaði
samkv. því upp í 90 þús. kr. Nefndin treysti sér
ekki til að fullyrða, að hægt væri að afla sam-
svarandi tekna, ,,án þess að íþyngja gjaldendum
bæjarins". Lagði meirihluti nefndarinnar (Knud
Zimsen átti nú sæti í nefndinni í stað P. E.)
til, að framkvæmd verksins yrði hagað þannig,
að það hefði sem minnsta áhættu fyrir bæinn
í för með sér. Verkið skyldi m. a. framkvæmt
smátt og smátt á 6—7 árum. Minnihluta nefnd-
arinnar, Tryggva Gunnarssyni, þótti 7 ár of
langur tími til hafnarbyggingarinnar, og of
áhættusamt fyrir bæjarfélagið, að vinna allt
verkið á eigin ábyrgð. -— Haustið 1911 fór borg-
arstjóri, Páll Einarsson, til Kaupmannahafnar
(og Noregs) í þeim erindum, að afla láns til
hafnargerðarinnar (í hafnarlögunum var ráð-
herra Islands veitt heimild til að ábyrgjast, fyrir
hönd landssjóðs, allt að 1,2 milj. kr. lán, er bæj-
arsjóður kynni að taka til hafnargerðarinnar).
Bankar þeir, er lögðu fram lánstilbóð, gjörðu
að skilyrði fyrir lánveitingunni, að hafnaráætl-
unin væri samþykkt af sérfróðum manni, er
þeir tilnefndu. Áætlunin var borin undir álit
hins kunna hafnargjörðarmanns, N. C. Monbergs
í Kaupmannahöfn, sem taldi hana rétta, sam-
kvæmt þeim upplýsingum, er fyrir lágu. Borg-
arstjórinn gerði sér far um að kynna dönskum
og norskum ,,enterprenörfirmum“ hafnarteikn-
ingamar, ef þau kynnu að vilja leita eftir samn-
ingum við bæjarstjórnina um byggingu hafnar-
innar. Talaðist svo til milli borgarstjórans og
N. C. Monbergs, að hann sendi hingað einn af
verkfræðingum sínum, til þess að kynna sér
staðhætti, og hefði verkfr. fullt umboð til að
semja við bæjarstj. um verkið, ef samn. gætu
tekizt. Fór borgarstjóri fram á við bæjarstj., að
hún tæki enga endanlega ákvörðun í hafnar-
málinu, fyrr en séð væri, hvaða boð verkfræð-
ingur þessi hefði að bjóða. 1 bæjarstjórn mun
hafa verið nokkur ágreiningur um, hvaða leið
skyldi valin til að framkvæma hafnarbygging-
una. Á fundi 28. des. 1911 samþ. bæjarstjórn
loks, að byggja höfnina á grundvelli hærri
áætlunar G. S., og bjóða verkið þannig út. —
Þrjú tilboð bárust, eitt frá Noregi og tvö frá
Khöfn. Var annað þeirra frá N. C. Monberg.
Bæjarstjóm leitaði álits hafnamefndar um til-
boðin. Nefndin lagði fram skriflegt álit, dags.
12. sept. 1912. Mælti hún eindregið með tilboði
Monbergs, og lagði til við bæjarstjórn að sam-
þykkja það. Bauðst Monberg til að taka að sér
byggingu hafnarinnar fyrir 1510 þús. kr. Var
tilboðið í öllum aðalatriðum sniðið eftir útboð-
inu. Þær breytingar, sem gerðar voru, þóttu
heldur til bóta. — Samningar tókust við Mon-
berg. Var byrjað á verkinu í marz 1913 og því
Iokið í nóv. 1917. Ófriðurinn tafði nokkuð fram-
kv., en auk þess voru gerðar nokkrar breyt-
ingar á fyrirkomulagi hafnarinnar frá tilboð-
inu, meðan á verkinu stóð. Innsiglingaropið var
m. a. minnkað ofan í 100 m. Höfnin leit þannig
út, í stórum dráttum, þegar henni var lokið:
Lengd hennar meðfram sjávarsiðu bæjarins var
ca. 1 km., vatnsflötur ca. 462 þús. m.2, hafnar-
fl., sem dýpkaður hafði verið, ca. 143 þús. m.s
og lengd hafnargarðanna 1,6 þús. m. Meðfram
Ingólfsgarði (Batteríisgarði) lá 80 m. bryggja
(Ingólfsbryggja), en fram af miðbænum, frá
Grófinni til austurs, 160 m. uppfylling, farþega-
skipalægi. 1 hafnargarðana og uppfyllingar
höfðu farið ca. 120 þús. m8 af grjóti og 210 þús.
m3 af möl. — Eins og sjá má á framanrituðu,
var höfnin lítið annað en umgerðin, þegar henni
var skilað í hendur bæjarstj. 16 nóv. 1917. Síðan
hefir stöðugt verið unnið að útfyllingu þeirrar
umgerðar, og er því verki ekki lokið enn. Skal
nú stuttlega rakið, hvernig verkinu hefir miðað
áfram: 1. Kola- og saltuppfylling, gerð 1918—’21
120 m. langt bólvirki og mikil uppfylling. 2.
Faxagarður, byggður 1926, 160 m. skjólgarður
(bryggja) fyrir innri höfnina, úr norðurhorni
kolauppfyll. 3. Trébryggja (svonefnd Björns-
brygg'ja), byggð 1926, 56 m. löng, 10 m. breið,
milli Ingólfsgarðs og Faxagarðs. 4. Grófar-
bryggja, byggð 1929—’30, 93 m. löng og 20 m.
breið, bryggja með jámveggjum, út frá Grófmni
eða vesturenda farþegaskipalægisins. 5. Upp-
fylling í vestur frá Grófarbryggju, gerð 1929
—’30, 80 m. langt bólvirki, mikil uppfylling,
ásamt bátabryggju (1930). 6. Verbúðauppfyll-
ing, gerð 1930—’34, mikil uppfylling, ásamt
2 bátabryggjum (1934). 7. Ægisgarður, byggður
1930—’38, 260 m. langur, með 145 m. langri
og 10 m. breiðri trébryggju að vestan (að austan
er byrjað á sams konar bryggju). 8. Uppfylling
milli kolauppfyllingar og farþegaskipalægis,
byrjað 1938 (er að verða lokið, des. 1941), ból-
virkið að austan lengist um 70 m., að sunnan
um 40 m. (opnar staurabryggjur fremst). 9.
Bátahöfn í Grandabótinni, byrjuð á öndverðu
árinu 1941, enn stutt á veg komin. 10. Hús:
Hafnarhúsið, byggt 1934—’38, vörugeymslu- og
skrifstofubygging, rúmmál 32,1 þús. m.3, Ver-
búðimar, byggðar 1934, 5,6 þús. m.3 — Þá væri
eftir að athuga þau opinberu ákvæði, sem gilt