Nýtt Helgafell - 01.04.1956, Síða 34

V
BJARNI BENEDIKTSSON:
Halldór Kiljan Laxness
Ræða, er menntamálaráðherra flutti í hófi, sem haldið
var skáldinu til heiðurs í Þjóðleikhúss-
kjallaranum 20. febrúar s.l.
Svo sem kunnugt er, hlotnuðust heiðurs-
gestinum hér í kvöld, Halldóri Kiljan Lax-
ncss, Nobelsverðlaunin með heim rök-
stuðningi, að hann hafi endurvakið hina
fornu, íslenzku frásagnarlist. Fyrir okkur
Islendinga er þetta engin nýjung. Kristján
Albertsson komst fyrir meira en i o árum
svo að erði um Halldór:
,,Ef því væn haldið fram, að hann só
mesti höfundur íslenzkunnar í óbundnu
máli eftir Snorra Sturluson og skáld Njálu
og Grettlu, þá myndi óg vera manna síð-
astur til að hreyfa mótmælum“.
Þessi ummæli eru þeim mun eftirminni-
legn sem þau voru höfð í deilugrein við
Halldór, og þau hafa auðsjáanlega ekki ver-
íð í fljótræði mælt, því að fyrir tæpum þrjá-
tíu árum sagði Kristján um Halldór:
,,ísland hefur eignazt nýtt stórskáld —
það er skylda vor að viðurkenna það með
Víst hafa Islendingar fyrir löngu viður-
kennt, að Halldór Kiljan Laxncss er mikill
rithöfundur. Til þess að vita það, þurftu
þeir ekki veitmgu Nobelsverðlaunanna
honum til handa. Með þeim hefur hróður
skáldsins þó enn aukizt og honum auðn-
azt að afla föðúrlandi sínu frægðar. En svo
vildu allir góðir drengir gera.
Sú viðurkenning, sem hæfileikar Hall-
dórs hafa nii hlotið, leiðir til þess, að menn
hugleiði andartak, hverju við eigum að
þakka þá. Er það á valdi okkar að biia til
slíka hæfileika eða getum við aðeins reynt að
hafa upp á þeim, hliia að þeim og efla þá?
Kcmur þá fyrst í huga mór, að Halldór
er efalaust kominn af þeim íslenzku snill-
ingum, sem honum er við jafnað, og hef-
ur orðið fynr áhrifum af verkum þeirra.
Enginn efi er á, að þetta ræður hór nokkru
en einkum hitt, að hin forna menning
þjóðarinnar hefur mjög mótað heiðursgest
okkar. En ekki er það til að gera veg hans
minni, þótt á það só bent, að öll teljum
við okkur eiga þessa arfleifð, þó að fáum
hafi tekizt að nota hana sem Halldón
Kiljan Laxness.
Enn er á það að minna, sem skáldið gat
um í sinni fögru ræðu í Stokkhólnu á dög-
unum, að foreldn Halldórs var hið mesta
myndarfólk og einkum telur hann ömmu 1
sína 'hafa verið frábæra um fróðleik og
mannkosti. Hór kemur að því sama sem
fyrr, að þótt þessi skýring só nnkilsvirði,
er hún ekki einhlít, því að margir teljum
við okkur af góðu fólki komna og hafa átt
prýðilegar ömmur.
Þá kemur að því, sem sumir telja að ráði