Nýtt Helgafell - 01.04.1956, Blaðsíða 39

JOHANNES NORDAL:
Leið oss ekki í freistni
1 helgustu bæn sinni biðja kristnir menn
guð að leiða sig ekki í freistni. Því verður
ekki á móti mælt, að þetta sé sanngirnis-
krafa. Mannanna böm hafa þegið margvís-
legan breyskleika í vöggugjöf frá skaparan-
um, svo að végir dyggðarinnar reynast þeim
einatt vandrataðir. Það væri því lítið réttlæti
af drottni að refsa þeim harðlega fyrir syndir
þeirra og ávirðingar eða krefjast stórrar iðr-
unar, nema hann gæti þess jafnframt að
leggja ekki á þau meiri freistingar en hægt
er með sanngirni að búast við, að þau geti
staðizt. Annars væri þetta of ójafn leikur,
því að öllum má ofbjóða og jafnvel hina
hreinhjörtuðustu er hægt að leiða til hrös-
unar, ef tálbeitur syndarinnar eru nógu
margar og girnilegar.
Það væri ekki síður ástæða til þess fyrir
menn að beina þessari bæn til veraldlegra
löggjafa sinna og yfirvalda. Þeim hefur löng-
um hætt við að virða að vettugi breyskleika
mannanna. Sú saga hefur endurtekið sig
hvað eftir annað, að óhófleg og þvingandi
löggjöf hafi aukið svo mjög freistingar
manna til lögbrota, að smám saman hefur
verið grafið undan réttarvitund þeirra og
löghlýðni. Slíkt stjórnarfar hlýtur að enda
annaðhvort í harðstjóm, er beygir alþýðu
manna til undirgefni, eða í stjómleysi og
spillingu.
Hin sanna stjórnvizka ei að rata í þessu
efni meðalveg. Ekki verður sagt með sanni,
að íslendingum hafi tekizt það vel á síðari
timum. Hér hefur verið sett margvísleg lög-
gjöf, sem virðist hafa verið til þess eins fallin
að kenna mönnum að lítilsvirða lög og rétt.
Er þar fyrst að geta bannlaganna, sem mikill
hluti þjóðarinnar var einhuga um að snið-
ganga. Og síðan hefur margt bætzt við, t. d.
óréttlát og illframkvæmanleg skattalöggjöf,
gjaldeyris- og innflutningshöft og ýmis kon-
ar hömlur á sviði efnahagsmála. Afleiðingin
hefur verið margvísleg spilling, svartur
markaður, smygl, okur og önnur lögbrot, sem
margir telja vera orðið alvarlegt þjóðfélags-
mein.
Hvaða leið eiga Islendingar nú að velja?
A að herða löggæzluna og framfylgja bók-
staf laganna með oddi og egg eða á að
breyta lögunum sjálfum og sníða þau betur
við hæfi þjóðarinnar? Mörgum mun finnast,
að í hinu síðara felist siðferðilegur veikleiki:
það eigi að slaka á kröfunum og gefa hinum
eigingjörnu tilhneigingum manna lausan
tauminn. Þannig hefur umbótamönnum allra
tíma hætt við að hugsa. Þeir hafa viljað móta
aðra eftir hugsjónum sjálfra sín og æst þá
því til mótþróa. Þess vegna hafa svo margar
byltingar og trúarhreyfingar endað í harð-
stjórn.
Mannlegar ástríður eru öfl, sem sveigja
má bæði til góðs og ills. Það má hvorki láta
þær leika alveg lausum hala né setja þeim
of þröngar skorður. Eitt sterkasta aflið í þjóð-